Ka Hae Hawaii, Volume 5, Number 1, 4 April 1860 — KE KAHULI NUI ANA MA FARANI. [ARTICLE]

KE KAHULI NUI ANA MA FARANI.

Heln—3.

Me ka Mooolelo »o Napoleona Bonepate.

Ua lanakila ka Ahaoielo maluna o na’lii a me na kahuna, aka, e noho alii ana o Lui ka Moi. Kuikahi iho la na hoa ahaolelo e hoopauia kona mau mana kaihiko, aka, aole lakou i kuikahi i na mea pono e haawi i ke alii e hana. Ua maheleia ka Ahaolelo i na aoao eha; elima paha no ke ano o ke kumukanawai hou e hanaia ana. Makemake keknhi poe i Kumukanawai e like me ko Enelani, kahi e noho ona na kanaka me ka mnlu like, a e haawi ana i ka Moi i mana e hooko i na hila a ka Ahaolelo i hooholo ai, aka, aole e haawi ia ia ka mana e hooholo i kekahi Kanawai i hooholo ole ia mamua e ka Ahaolelo. Hoole mai kekahi poe i keia manao, e makau ana i ke alii i noho mana mamua, o hoi hou auanei kona manao i na mea kahiko ana i hana’i, a e hoopau auanei ia i na pono hou i loaa mai i na makaainona. Aole i maa ka nui o na luna o ka Ahaolelo iloko o na haoa o ke Aupuni, no ka haawi ole ia mai o kela mau hana ia lakou mamua. Nolaila, aole lakou i makaukau, aole hoi i V>iki ia lakou ke kuikahi ma ha mea e pono at. Oia ka inea kue o kahi poe i kahi pne, me ka hooholo pono ole i na Kanawai e ku i l(a pono no kanaka. * - He nui no ka hoopaapaa wale, a me ka haunaele. Hookahi no mea i holo iike ia lakou, ka hoopau i na mea kahiko a pao, na mea pono me na mea hewa, a e hana i pono jnou, mai ke’kumu a hiki i ka welau. Aka, aole i ma'opopo like ia lakou ia mau mea hou. pielo kekahi poe, penei, a hoole kela mau poe, aole, aka penei na pono. Mahope wale mai, hooholo oo lakon, e noho no ke alii i Mou aka, aole lakou i haawi ia ia ka mana e e alii ai, rto ka Ahaoleio no ka mana, a na kē alii e hooko mamuli o lakou Aole i oloolu ke aUi i ka pau o kona mana, aka, aole ia i hoole mnoli, no kona makemake e hooluolu i da kanaka. Aoleiahealii koa, he akahai no, . Aole ona makemake i ke kaua ia lakou mo kona poe koa, ** ua minamina i«” wahi ana, “ i ke koko o na kanaka. Nolaila hoomanawanui oi» i na boitwi« mai • ka poe koe ia ia, no ona eluolu ole i ka laWe ana i kona mana •kikrt. ■;>; O 9l*tir A4itOtDete ka Moi wahine, no AufeterU. inaioa nui ia oa alii wahiene la |io kona kaUan malihini ana, a nrt loni ikaika i ka paipai t kkna kane e kne duri a • bkat mai paka f lui p#e e klpi aoa. ,

He wahine maikei o Mario Auloinele, e noho pono ana me kana kane, a malama pono ana i kana mau keiki. Aka, he wahine hanohano no, e hoowahawaha ana i na hoino ana ana makuainana. Nolaila ko lakou inuina ia ia. E noho ana ma Parisa ia wa he poo ilihune kolohe, ua pilikia hoi lakou i ka wi o ka aina. Ano ka loaa ole ia iakou ka berena no ke kumukuai nui, ua piha lakou {i ka manao haunaele. Ku nui rnai lakou nie ka wawa i ka berena ole, a pepelii iho la i kekahi mau mea kahu herena, a hao i ka lakou mao popo beretm, no ka nui p ke kumukuai. A pau ia i ka aiia, hele nui lakou me na pu • me na ihe i ka Batele, a lele aku la maiuna o na kowa e puni ana ia pakaua, pepehi aku i na koa kiai ta wahi, hoopio iho la ia ia, hookuu aku ia i na paahao maloko, a wawahi iho i kona mau paia pohaku maiiuna a ilalo. O keia ka haunaele mua ma Parisa i lilo i ano kaua. He nui nra haunaele iiko a oi aku ko lakou ano weiiweii mahope. Ma keia hana ana a ka poe kolohe, ike iho la na kanaka i ko lakou ikaika i l?a lanakila maluna o na koa kiai hoomala, a loaa ilaila ia iakou ka makau oio. O ka poe kokua ma na hana haunaele, ua kapaia lakou Na lakohina, a ma keia inoa e ike*a lakou maloko o keia mooolelo. Hookurnu iho la lakou i na ahahui, e kukakuka iho ai tna manao iike o lakou, Ao ka mea i hoohoioia iloko o na ahahui. oia ka lakou i hana ai muloko ona haunaele ana. Ualoaa ia lakeu na luner hana a me na alakai iwaena o na luna ahaoielo, a iwaena o na loio o Parisa, a iwaeiia o ka poe koikoi e manao kipi ana. A mahuahua no lakou ma Parisa, hookumu iho hoi lakou i na ahahui, lakuplna, ma na kuianakauhale a pau ma Farani, i mau mea e rflu pu me ka ahahui kumu o Parisa, i ka hookahuli ana i na mea kahiko o ka aina a pau. He poe hoole alii lakou a pau e kokua ana ma ka ooao Kepuhelika. Aka, aole iakou i manao e hana ia mau mea ma ka pono. Oka pepehi oui ina alii a me na kanaka koikoi ko lakou manao. Ua kau oha mai kekahi mau Nupepa a lakou, i na hanen lauaani poo kaoaka e pau i ke okiia, I mea e hiki ai ke hooknpaa i ko lakou repubelika. No keia puni koko o lakou, na loaa ia iakou ka inoa “oa repuhelikaua ulaula.** lioko o ka ahnolelo, e hui ana na’lii, na kahuna, a me na lunamakaaioaoa i haie hookahi. Koi aku ia oa luoamakaaioana i nalii ame na kahuna, e haaiele i ko lakou mau iooa kiekie, a me na qa«a a paa i klekie ai lakoa malona, i pOOo {ike tm kaoaka a pau ma ka papa hookaW. Maopop»> ea*lnr lMjtu i na 6 kela ammp; aka, iao In kiki eU pl koa lv ko« bo« ako;hail«to kuika®

kou a pau iko lakeu mau mea kiekie. Ku pakahi mai kela alii keia alii, kela kahuaanui a me keia iloko o ka ahaolelo, a hoolei mai i konn mau mea ponoi maluna o ke kual.u o ke Aupuni. £ kapa aoa iakou ia lakou iho ma ia hope mai he “ kanaka wale no. Aole i pakele iki na kahunapule o Farani i ka haoia o ko lakou uku hapaumi o ka waiwai. He mea kahiko ia mai ka mua mai, • ukuia na kahuna i ka hapaumi o na loaa i na ftanaka. Aka, i kela la, ua hoopauia kela auhau maluna ona konaka. Pela i hoonelei&’i na kahuna oko lakou waiwai Oia ka hua o ka hoomaloka o kanaka i ka ke Akua. I ka wa e hiolo ana na mea kahiko a pau ma Farani, ua mokuahana kela aina maikai, i na haunaele.a ua ehaeia i na kaua a ka poe makaainana i ka poe alii H me na mea waiwai. Ma ke alanui na powa. (Ja puhiia na hale o na’lii ike ahi. Ua pepehiia na kane imua o na wahine i limaikaikaia ma ko lakuui alo. Ua hao wale ia ko lakou mau waiwa/ a waiho neoneo ia na aingj|Hakou. / Aole i hoopauia ke alh V * kela e noho me ka mana oie. NoJ&frt/j ole o ka ahaolelo e hookumu.i ka keia ae ana ia Loi e noho alii. Aftr/« huahua ana na mea kokua ma ka repub i keia la. Aole nad i makaukau ka ma ka hapanui o kanaka ē hoopau I ke ali/, laila ua aeia mai kona mau aiia e . goh' Penei ka olelo ana a ka poe hooknhuli, kahi Akua, hookahi lahuikanaka, hoo alii, a hookahi hale ahaolelo.” Hopu I iho la na kanaka ia mati huuiilelo. mea hnomao la, i olelo k rii o ia mau hua e “ ka haunaele ma Fffrai)t&|ah* Jkok#:aei1a i kela palena a keia ka aij^L/. s." ‘ He hookui pu m#ie i wk'hoa b<wf)opene ‘'Hookahi ihu, hookahi olelo, Mwlahi lime hookahi maka,** e ikeia paha apinei ke ku pono ole o kela maoao i ka ke/ kanaka pon< ana. ' * * v,-