Ka Hae Hawaii, Volume 5, Number 10, 6 June 1860 — HALE O KA POEIKOHOIA. [ARTICLE]

HALE O KA POEIKOHOIA.

LTa halaw ii no na Lunamakaainana ma ka poakolu, oia hoi ka la 23 o Mei, i ka hora 10 o kakahiaka. He iwakaluakumamalima ka nui o na Luna i hiki mai. Kiamalalo hepapa inoa i o na Lunamak iainana a me na Apana kahi i hele m&i ai lakou. No Hawaii.—No Hiio, K. K. Chnmberlayne a me S. Kipi; no Hamakua, Kaaukai; no Kphala, L. McCully; no Komi A., G W. Pilipo; no Kona H., J. i). Nnhinu; no Kau, W. IKaulia; no Puna, H. W. Kailioni. No Maui—Lahaina, D D. Baldwin a me L. Aholo; Kaanapali, J, Naiapaakai, Waiiuku, S. M. Kamakau; Makawao, J. P. Green; Ilana, Asa Aopu. Molokai me Lanai.—S. R. Kahulmui a me S. H ilekai. No Oahu.^—-Honolulu, J. P. Kaiama, P. Naone, W. Webster, J I. Dowsett; Koolaupoko, G. Bcrenaba; Koolauioa, G. B Ukeke; Waialua, 8. M. Maukana; Ewa a me Waianae, P. F. Manini. No Kauai.—Puna, H. A Widdemnn; Hanalei, D. B. Mahoe; Waimea, V. Knudsen. Ma ka balota ana no ka Lunahoom ilu, ua mahele like a like ka Hale, a pinepine np ka balota ana, aolo nae i ko kekahi aoao; a ia manawa, hoi mai la keka&i Lunamakaainana, a i kona balota ana, ua kohoia o L. McCully i Lunahoomalu. Alaila, ua koho ia na Luna e ae 0 ka Hale, hookohu ia hoi e l<a Lunahoomalu, 1 kekahi komite nana e loaa. ai ka unuhi olelo. Ia wa heie mai la ka Lunakunawai Nui. a hoohiki Iho oia i ka Lunahoomalu, e like me ka mea ioleloia ma ke Kumukanawai; a na ka Lunahoomalu i hoohiki ai na Lunamakaainana. e ae. L[oojrnaha iho la ka Hale a i ka hora 12; a ia mahawa, halawai hou lakou, a na ka Makai o ka.Hale i alakai aku ia lakou a i kahi o ka Hale Ahaolelo Alii.; a malaila, wehewehe mai la ka Moi i kona manao, (e like me ka mea i pai ia i kela pule ma lea Hae,) a hoihou la na Lunamakaainana i ko lakou wahi i hele mai ai, a hoopanee aku ia ka hana a i ka pouUolu. I ka poakolu, Mei 24, halawai hou na Lunamakaainana, a ua kohoia pa komite no kela mea keia mea e pili ana i ka lakoa hana e hana’i. Ua hoike ia mai y manawa na palapala hoopii h»; lehulehu loa, e pili ana i kela mea koia mea, penei : No ka hewa o ke koho ana o na Lunamakaainana no Lahaina a me Wai* alua ; e non ka auhau o na lio a me na ilio, a pela aku ; e hoomahuahua' ae ka auliau maluna o ka waiwai a i hookahi hapabaneri ; e hoopau ia ke kanawai e pili ana i na lio kea; e hoopau ia oa Pa Aupuni ; e hoemiia ka uku makahiki o na Lunakanawai o ka Aha Kiokie, a me na Kuhina a me na haole e ae kekahi ; e aeia ke puhi mtna ; e hooemiia na koina o na Ahahookolokolo ; e noa ia ke kapu maluna o na. kolea ma na aina mahi ole ia ; aole e kuu ia ka hune, ka elemaKule a me ka me» maimai, ikaauhau; e hoano e ia ko kanawai kula, a na haawi ia ia mau palapala hoopii i ke komite nana e hana. Olelo mai la o Mr. Wideman, i kona manao e pono no ke hoolako ia ka Hale, e ka Makai o ka Hale, i na Kanawai Kivila, ehika ma ka olelo Bereiani&, a i umikumamalua ma ka olelo maoli. Olelo mai o Kamakau, e hoolilo loa ia mai ia mau buke kanawai na ha hoa o ka Hale. Kne kekahi poe i keia manao, rae ka i aku, aohe kuleana ikloka Hale e hooholo i na mea e pomaikai ai ko lakou eke dala iho; ua aoo like rae ia ke huoholo e hoolako ia na Lunamakaaiuoa me ka lio e holoholo ai a me ka paa kamaa bute pakahi. Aka, ma ka balota ana, oa hooholo loa ia ia manao, a ua hoonui ia ka waiwai pouoi o na Lunamakaainana iho i ka huke Kanawai KWila. He mea e makahahi ai p«ka k« iUaaa aku i ke ano lokahi o ka makekak£yoe aia a hooholo ia kekahi po-

maikai. Heluhelu mai la o Naiap.iakai kekahi olelo hooholo, e olelo ana, na ka Makai o ka liale e hoolako ai i na Lunamakaainaiia me na hoailona uku Ieta, aua waihoia ia olelo ma ka papa. Olelo mai o Mr. Baldwin, i kona I manao e lawe keia Hale i kanalima kope o ka nupepa *' Poluncsia ,” ameke “ Cummercial jldvertiser,” a i hookahi.hanen hoi o ka “ Hae Hatoaii. ,y A o ka hana ana i kekahi mau hana ano liilii, ua hoopanee ia a i ka la apopo.,. ■ • I ka poalima, Mei 25, aohe nui o ka hana ia la, Ua heluhelu ia mai kekahi mau palupala hoopii ano like pu me na mea i olelo ia maluna ae—-kakaikahi ha palapala hoopii kupono, a lehulehu na hoopii noonoo ole—makehewa ke pai ma ka nupepa. Ua hoike ia mai kekahi mau mea hou e hana ana, a ua hoopanee ia ka hana no ia la. I ka poaono, Mei 26, un halawai ka Hale ma ka hpra mau i halawai ai, a mahope iho o ka hana anu o kekahi mau mea .ano liilii, ua heluhelu ia mai kekahi palapala hoopii pe ia ke ano : E hoohana ia na paahao ma Hawaii, ma ke alanui mai Kawaihae a i Kona, i hoopau ia iho nei e ka pele ; e hookahi ia na mea kaupaona a me na mea ana, no na mea i ulu ia a hana ia ma keia aina, oia hoi ka hooponopono" ana i. ke kaumaha o na pai ai a me na puolo nanahu ; a o na palapala hoopii hou aku kekahi no ia mea ae ia mea ae, molowa ke haiaku ka : loihi. Ua hoike inai o Mr. Chamberlayne i kona bila knnawai hou e pili ana i ka moekolohe, a ua holuhelu mua ia, a kena aku la ka Hale e unuhi ia ia bila i ka olelo maoli. I ka poakahi, Mei 2S, ua heluhelu ia mai ka palapala hoopii o na ano i olelo mua ai, koe nae n-a hoopii e olelo ana, e hooemi ia ka uku makahiki o na Kuhiiia o ka Moi a i $3,000 no ka makahiki hookahi. Owai la nei ka ■ makua o keia hoopii ? E pōno paha ke hoolaha ia ae kona inoa mai kela pea a i keia pea o ka aina; i ike ia ke kanaka nana i hoowahawa- ' ha mai nei i ka hanohano a me ka mahalo ia mai o kona alii lle nui na meai olelo ia a i ' hoopaapaa ia i keia la, aole nae kupono ia ke 1 pai, o piha wale auanei ka pepa. 7 ka poalua, Mei 29, no ka lohe o ka mak ke ana o J. W. E. Maikai, ua hoopanee koke ia ka hana i keia la. 1 ka poakolu, Mei 30, mahope o ka heluhelu ana mai o na hoopii ano mau, ua heiu1 helu elua ia rnai oKamaknu i kona hila kana1 wai e hoololi ana i ke kanawai no na auhau, a ua haawiia i ke Komite Waiwai e noonoo ' ai. Olelo mai o Kamakau, e hoopukaana l . oia i kekahi olelo ae like e hookaawale ana i $8,000 no na lilo o keia kau Ahaolelo e noho nei. Ua hapai ia na rula, a ua heluhelu akahi ia, a elua ia, a ekolu ia ia hila, alaila ua ’ hooholo loa. Aohe wahi hoopaapaa iki no ia inea, ua nee malie pu aku na manao a lokahi. Heah ala anei ke kumu o keia kuikahi ana oka manao ? Aole no e haiia aku ia 1 nei, aka, na ke kanaka heluhelu e kohu wale i ke kumu. I ka poaha, Mei 31, a me ka poaiima me ka poaouo, lune 1 a me 2, aole ano nui o ka hana oia mau la, —he mau la hoikeike manao wale no. Aka hoi, ua hana lakou i ka poakahi,Iuoe > 4, i kekahi mea e manao nui ia auaoei paha e na makaainana, oia hoi ua hoole lakou aole e kokua ika “ Hnt Hawaii ,” e pai ika i mooolelo o ka lakou hnna ana, oiai ua ae aku lakou e uku ia Wini oo ke pai ana o ia mooolelo, a e pai ia ana i 300 a 400 paha na pepa, a ua aneane like ka lilo ke pai ia ma ka “ Hae Hawaii,” oiai hoi he 2,700 ka nui ona Hae i paiia. Aka, ia lakou wale akuAo paha ia wahi. Ua koho ia no lakou no ko lakou noiau, a nolaila ua haoa ia mai ia hana e ka poe noiau.