Ka Hae Hawaii, Volume 5, Number 12, 20 June 1860 — Ka holo ana o Houkuao i ko Nuuhiva Pae Aina.—Helu 2. [ARTICLE]

Ka holo ana o Houkuao i ko Nuuhiva Pae Aina.—Helu 2.

Ua holo makou ma Vaitahu aku t kn la> 14, oia ka l'a hoomalolo ku ka moku ma Hanatetuua, i Hiwaoa, oia ke kahawai o Rev. Samuela Kauwealoha. A ike o Kauweuloha i ka moku makaiholo koke mai no ia ma ka waapa a ee maluna o ka moku inawaho loa. Nui ke aloha a me ka waimaka i ka halawai ana. Aole aloha i koeaku. Ku ka moku a ka hora elua, a lelo makou iuka. Maikai loa keia aina. Kiekie loa na pali o kela aoao o keia aoao, a ma kahi e pae ai ka waapa, he ōne keokeo a maikai. He aina loa keia a haiki hoi e like nie Molokai. He aina maikai hoi. Kupaianaha na pali, na puu, na kuahiwi, na mauna, na lua, na ana, na awawa, me na kahawai. Ua 23 kahawai maikai ma keia Mokupuni. Nui hoi na mea ai me na kanaka. Ua hele pu au me Kauwealoha, mai kaknhiaka a hiki i uka i kona hale he hapalua mile paha, a ua halawai me kana • wahine, Kaaiawahia. Kukuli koke makou e pule a e hooinaikai i ke Akua me ke aloha ntffame ka waimaka. Hauoii nui makou i ka h&lawai ana ma keia aina pali. Maikai ka hale o Kauwealoha. He hale pohaku, ehiku anana ka loa, a ua pai puna ia, a maikai. Ua paa i na paoi a me oa pa-

pa, ahe lua hoi malalo. Ikaika o Kauweuioha i ka hana i keia hale, a he akaniai hoi. Nani loa keia kahawai o Hanaleluuu. Ua paapaloa inalaaunuiauliuli hoi, aole we- ; la maanei no ka paa i na laau., . Maikai hoi ka wai. He kahawai e kahe mau ana, a uui ka wai. Pomaikui na kanaku.no ka nui o ka ai a nie ka wai, a no k« oluoiu loa o keia wuhi. 0 ka nui o na kanaka no keia kahawai 149, Uka nui ona haumana kula 26, ehiku mea ike pono i ka heiuhelu palapala. O Kahiaui, he nlii wahine ko keia kahawai, ua hele m.aa ia. i ke kula a ine na halawai a pau. He wahine maikai ia. ua opiopio a ua iauna oluolume na kumu. Ua lilo ia i kumu e alakui i na knikainahine i ke kula. Ua hele nui au ine Kauwealoha e makaikai i na kulanakauhale a e launa me kanaku, olioli nui na kamalii, āole o kana mai ka lakou ‘‘ kaoha ” Ka hoike kula a ua ike au i ka makaukau 0 na haumana i ka heluhelu a me ka (>ualu, 1 na kanawai he 10 a mo ka pule a ka Haku, a me kekahi inau haawma ma ka Ui. Ūa lawe ia mai kekahi Bipi no Kauwealoha, na L. Kaapa o Hilo, i haawi mai, aka, ūa make ua bipi la tna ka moku. iMiuaimna nui wau. Hoi ke mai o Kauwealoha i kona hele nui ; ana ina na kahawai a pau o Hivaoa nei, a rna Fatuiva ame Tahuata hoi. Ua ike i na kahawai a pau, a au oluolu kona launa ann ine na kanaka i kona hele kaapuni ana. Aole pilikia iwaena o na powa a iiie na kaua. •Aole kaua ma Hanatetua. Ua pau, i ka nana’ku. I kekahi manawa, huhu na kanaka iuka, a mai kaua lak.ou me na kanaka ma kahakai, aka, no ke aloha i na kumu hoole lakou, aole e kaua. no ka mea, ke ku nei ka hale a ka “ (Misionari,) iwaena konu o'ke kahawai, nolaila aole pono ika uka ke hele i kai, aole hoi e pono i ke kai e hele iuka a kaua. Aole hoi pono ke leie na poka maluna o kona hale, a i ka nahelehele tiia kona alo. Nolaila ua laulea a ua nialu maoli. Ua lilo na kumu i pale kaua a i puuhonua iwaena o keia lahuikanaka puni hakaka. ■' ., : • . Ua Sabati ma Hanatetuua,a ua loaa ekolu halawai no na kanaka a hookahi no na haole 0 Hokuao. j , Ua pau mai na haumana i na halawai a pau. Ua noho malie lea lakou me ka lohe i , ka olelo a me ka oluolu. A ua hele mai hoi kekahi poe e ae, he mau kane, wahine a rae nakamalii. Uanoho malie kekahi poe, a ua walaau kekahi poe. Aole kapa iki ona kane a.me ki kane, o ko lakou aahu, he kakuuhi a eleele loa. Ua hele mai kekahi poe nie ka pu me ka pahi, ame ka ihe kekahi. Ua lawe mai ina ipu paka, a nie ka paia; ua ka ahi a ua puhi. Ua moe ilalo, a ua noho iluna, ua hele aku a ua hoi mai, ua kamailio, ua akaaka. Ua hookokoke niai a ua hoomamao aku e iike me ko lakou manao, aia ma ka laau nui ka halawai. Lawaia kukahi poe i ka la Sabati, kahumu kekahi poe, kipu kekahi a paani hpi kekahi, , e like me ko lakou niakemako. Aole lakou ] 1 ike ia Iehova, aole hoi makemake ia ia, j Elike me Parao, hoole lakou ia lehova a me 1 kana mau kauoha, auwe ko lakou naaupo, alohaino lakou. Oluolu hoi au i kekahi poe ( no ko lakou noho pono ana, mamuli hua mai keia kihapai ke nui ke aloha a rne ke ahu o na kumu. Ua ku ka Hokuao i Hanaleluua a hiki i ke ahiahi o ka poakahi, oia ka la 16 o Aperila, ua holo mai a no ka makani mamiia, ao- I le hiki wawe ka holo ana. Hoopiipii ka mo- I ku a ao aoie hala kā lae hihia o Hivaoa, aka j i ka aina awakea, ua hala ia pilikia a uā maikai loa ka makani, a i ka hora eha o ka lā 17 oia ka po elua, ku ka moku no Omoa, no ka mokupunni o Faluiva. Ua oūho o Lev. Kaiwi ma 'Hanaleluua, a ua holo mai o Kauwealoha mā ka moku. , 1 keia holp ana ua pili koke o Hokuuo i < kekahi Alokupuni hilii' o Faluu kona inoa, < Nui ioa na manu malaila, ame ka ia. Uu ; holo aku o Kauwenloha e lawaia, a e imi hua manu ma kela mokupuni, 16 paha mile ka loihi inai Hiwaoa aku. He nui no kela pohāku a he kumu niu, he o kahi, he ana hoi, i pono i ke kanaka e moe malaila. T. KOANA,