Ka Hae Hawaii, Volume 5, Number 14, 4 July 1860 — He Mooolelo. [ARTICLE]

He Mooolelo.

I keia mau la pokole i hala ae uei, e naue ana no au ma n» alanui, o na ahiahi welawela o Honolulu nei, ua ike aku no kuu maka i ka lehulehu, e maalo ana raa o a maanei; kekahi poe, e hele wawae ana, a o kekahi e ku ana ma na kihi alanui, kekahi poe e pale mapala ana. Ku iho la au me ka noonoo i ke ano o ka mea e loaa ai ka ōiuolu i kuu kino, ka lealea o kuu manao, a me ka hauoli o kuu naau, naue hou aku au, ike akui kekahi poe kamalii e ku-hele-mai ana, a i iho la au, “me oukou paha au e lealqaai.” Ninau aku au i kekahi keiki nui e ku-hele-mai ana, owau pu hoi kekahi e komo uku e ku-hele-mai, ka olelo mai la no ia o nei keiki opunui, ihu nui, lehelehe nui, poo nui, “ hele pela,” oe no hoi—kai noa o oe ka'mea nana au i olelo i ke keiki uhekeheke opu-pele, kuu hilahila no ia, kuae )a au a heie, i kuu hele ana aku, halawai au me keia mau wahine e holo iio ana, ko laua kahea mai la no ia, “e kakoui kc kaukau le-Ie wahi lio,”ae aku au, ae—ou hele e aku, aloaaaku oluaia’u i Kapalama, i ko’u holo ana aku e imi i o’u hoa hele, aolo i loaa, manao iho no hoiau e holo nanea waie aku no, ai kuu holo ana a loihi loa, me ko’u noonoo ole ua hala mai ka palena o kahi i makemake ai e holo, hoohuli mai la au i kuu lio, a i kuu hoi ana mai poeleele e, lel«u ilalo o kuu lio, e hoa i‘ke kaula opu no ka alualu, i ka paa aoa, oa lohe i keia mea kaoi e honehooe kani iea aoa i kuu pepeiao. 1 huli ae kuu haoa, hc hale i pani ia ka puka, a i ka iohe ana mai paha i ka halolu o kapuai-wawae o kuu iio, wehe mai la kekahi i ka puka, i mai 1«, owai kela ? 1 aku la au, “ Owau nae, be malihini,” i beie ae nei hoi i

ka hoto lio me ko makou poe, a, aohe ioaa poeleele e, —■ hoi mai nei lohe ike knni o kuu puni o ka ukeke, nolaila ku wale iho nei oo' maanei, i mai la kela, “ Aohe la hoi o komo mai maloko." Ae, komo aku la au iloko, o ka i mai )a no ia o kekahi wahine, ma kuu aoao e noho ana, “E, he-ma'i nae la, e Upaau ia ana e keia mau kahuna.” Ninau aku Ia au, “heaha ka mai o ia wahine,”— hai mai la kela, “ Haukeke ka mai,” —Heaha ka ka laau ? Hai mai kela, ke ike aku la no hoi oe, o kela mau wahine e ukekē mai la, o laun kahi laau, aia a ukeke, he mea ia no ka mai e oluolu ai ka manao, maalili ka wela, a pau ka mai, wahi a ke kahuna—Ke noke la ua kahuna nei ika pule. U-nau-nau oa Kalowali, nau-nau- na Kalowali, nau-nau na Kolowali, nau-nau na Kalowali. Ke aha ta hoi ka ka wahine ukeke ma ka ukeko Haole, penei ke mele : “ A huai huai, A popoi popoi, A popo pii mai, Kakua na pau, Hoolale na kua wl», Kau na papahi kei, Oka ipu-baka > ka waha, O ka hano baka i ka lima, 5tc., Bcc.” A o ka wnhine Woi me ka ukeke Hawaii, ke noke la no hoi ia i kana; penei: " Aloha kuu hoa koo’a, O ka ih» o ka likii-o, O ke kula welawela kee-Ia o Kapalama U.” Ninau bou au, heaha ka ai a keia mai ? Olelo mai lakou, bo pia ka ai, ho manu ka ia, ke aWa o ka manu ? ka Akekeke, a o na mea onoe ae e ma-u ai ka puu, o ka malikeke, ao ka poi-heke. Kuu i aku la no ia “ aoie e ola keia mai, lapuwale ka hana ana, inamuli make. Ka i mai 1a oo ia o kekab« kaWuna, “ Ka, ua ola iki ae U ka hoi, ika hoihoi >a ana mai, mai ka Hauaapila mai a Kauka Hilihalani mai, ua make, a ke ola ae la ka hoi, aple pahae hala ka pule alaila ola ka Uhane.” - 1 kuu hoi ana mai, a kekahi la koke ae no, hele hou aku au, ua make ua mai neL, e alala ana ka leo oka poe nana ua mai ooi—• aohe oa kahuna, ua pau nui i ka naholo, s pee. I iho au, aloha tno, make pono ana no i ka mea a ka naau i puni ai. E noonoo nai ka Ahaolelo i keia. .,.