Ka Hae Hawaii, Volume 5, Number 16, 18 July 1860 — Ka holo ana o Hokuao i ko Nuuhiva Pae Aina.—Helu 6. [ARTICLE]

Ka holo ana o Hokuao i ko Nuuhiva Pae Aina.—Helu 6.

Hanaiapa, Aperila 25.—Po ekolu. Mah ope o ka aina awakea, pae makou iuka a launa nui ma ka hale o Rev. A. Kaukau a me kana wahine o Ruta Kaiheekai. Hookahi keiki a laua. Maikai ko laua halo.—Ua pai puna ia, a ua paa i na pani a ine na aniani, a nie kn papa. He aina maikai loa keia a he kahawai nani loa. Ua m paha ka maikai a me ka waiwui o keia kahawai mawaena o na kahawai kanaka he 224 au i ike ai. O kona loa eha mile. Ua oi aku keia mamuli o Wnipio, a eia ka like ole o nu kahawai ma Nuuhiva, a me Hawaii, aole uui na laau ina Hawaii, a ua piha loa na kahawai o Nuuhiva, i na laau nui a kiekie hoi, aole wahi kaawale. Malu loa ke kanaka i ka hele ana mai kahukai a hiki i ka pali iuka loa. G kekahi mau laau ua 10 anana ka anapuni ana. Nui hoi ka wai ma H#naiapa. Aole nae nui na haumana. Eiwa wale no. Aka aole luihi ka noho ana o na kumu ma ia wahi. Nui ka oluolu o na kanaka a me na kamalii ma keia kahawai. Ua launa nui mai me makou. Aole okana mai o ko’u aloha i na kamalii, ua olioli lakou i ka olelo ana me makou. Ua maemae i ka hamani (ua makemake i kd palapala) wahi a lakou. Aka aole puu ke kanalua o na makua, ke aua nei lakou i na keiki me ka manao nui i na kapu a me na hana kahiko. Mamuli puu ia kuhihewa ana, alaila hele nui inai na kamalii i ke kula me ka olioli. *Ua pii loa au iuka ma keia kahawai e makaikai i na mea kupaianaha a e launa me na kuuiaaina. “ Kaoha" nui mai na kanaka mē ka niaka oiuolu. Ua ike makou i kahi i pepehi ia kekahi haole Kapena moku i ka wa mamua. I ke ahiahi poeleele o keia la 25 o Aperila, homaka makou i ka ahaolelo. Ua koho ia o Rev. S. Kauwealoha i luna hoomalu, a o Rev. J. Kekela i kakauolelo, o Rev. J, Eikenele, Rev. A. Kaukau a me Rev. IV. Kaiwi i komete e imi a e hoomakaukau hana. I ka la 26, oia ka po eha ua hoike kula ma Hauaipa. Ua hele mai mauka ke alii wahine o Hanatetuua me na haumann a Kauwealoha a ua hui me ke kula a Kaukau e hoike. Ua aahuia i ka wauke keokeo a maikai, a ua kahiko ta ke poo a me ka ai a me na pepeiao a ua maemae. Ua makaukau lakou i ka hoike ma na mea a lakou i ao at, a ua nui hoi ka mahalo o na kanaka a me na haole o ka moku. Ua hele mai ke kapena a me na’Iii moku a me na Inina e nana hoike a ua mahaio hoi, no ka mea he nuhou keia hana ma ko Nuuhiva, pae aina. Aia pau ka hoike nui, ka poe haimanao. He manao mahaio kekahi he manao hoomaikai, a he manao paipai kekahi. Pau ia hana, ahaaina na kumu a me na haumana ma ka lanai a maona, a ua hoi olioli na haumana a pau. Nui loa na kanaka i hele mai e oana i keia hana hou, o na kaua me na pu, a me na ihe, ua hele mai a ua olioli lakou. Pao ka hoike, hoomaka hou makou i ka hana ma ka ahaolelo a po ae. Pela no ka hana ana i ka po elima, i ka po eono a ma ka poakahi. Nui na kumu manao i hapaiia a i hooholoia ma keia aha. Nui hoi ka haipule •u t kela la a i keia la. Ua holo like na OWnio a pau, aole hoi hoopaapaa, aole O keia launa ana, mai ka poakolu a hikiila poakahi ua oluolu loa, a ua launa ke Akua i ko makou manao. Ua kokua ka aha Miaionan Hawan t keia ahaoielo i na mek ai. Hookahi pahu berona, eiaa pahu poi, akahi pahu Kamano, a 50

pauna raiki. Nolaila ua nui ka ai a me ka ia. Ua kokua hoi ke Kapena o Hokuao i ka berena, ka waiuhala, i ka pai ohin, i ka puaa hame, a i kekahi ihea e ae. Nolaila ua lako loa. Ua hoike au i ke kokua o Hilo a me Waimea, i keia aha, o na palule a me na mumuku a na wuhine o Hilo i humuhumu ai, a o ha palule, aikane, holoku, hainaka, wuwae, puliki, kuka, puopuamoa, kalakou, a me na lole a pau a Hilo a me Waimea, i haawi mai. 0 kela waiwai a pau ua puunauelia a uu kauoha ia e haawi aku na kumu i. na haumana, na hoahannu a me ka poe pilikia e iike me kolakou ike ana, he pono. He la nui ka la Sabali ma Hanaiapa. Ua hele mai na kanaka i ke kakahiaka, liookahi paha haneri a keu. O ka halnwai inua no, na kamaaina ia, Pau ia ua hiki mai ke Kapena a me na haole o ka moku a ua halawui lakou. Pau ia ua ku mai o Tome ame losepa no Puamau a ua hoohiki e hele mau imua o ke Akua me ke aloha a me ka manaoio, a ua bapetizo ia laua a ua hookomoia iloko oka ekalesia a Kristo. Eia na inoa o laua i ka bupetiso ana, o Isaaka Tome, a o Oaniela Iosepa. A pau ia hana ua ai makou i kaahaainaa ka Haku. Ua 20 inakou, ka ppe i ai pu, ua hui no na lahuikanaka elima. No Beretania, Amerika, Peru, Hawaii ame Nuuhiva. Ewalu hoahanau i hiki ole mai. Eono no Fatuiva ame Hivaoa, ame na wahine a Kekela a J. Kaiwi. He ahaaina kupoianaaa keia. He ahaaina aloha ma ka aina aloha ole. He ahaaina malamalama ma ka aina pouli. He ahaaina ola ma ka aina make. Haka pono mai na kamaaina me ka mahalo. I ke uhiahi halawai hou makou me na kurnaa.na.ua hele mai lakou a ua iohe nu*. A mai kekahi poe, “ ae, oiaio no.” Pela lakou i ae ai. Aia kekahi mea hou. Ikapo o ka poalima pae mai ka waapa o Makuhui a me Puu no Nuuhiva loa mai. Ua lohe lakou ua kuo Hokuao i Puamuu, a ua hoio ilaila e launa me makou, Aia a hiki ilaila ua hala e mai makou i Hanaiapa, hoi mai lakou e imi, kokoke pae aumoe lakou. Nui loa ka walaau 1ko lakou pae ana. Pii koke mai.lakou i ka hale o Kaukau a halawai pono makou. Nui ke kamailio ana, aua ai lakou he 12 a maona a ua moe a wanaao, alaila ua hele a oalowale, ua makemake lakou e noho a Sabati me makou, aka ua makau loa o lohe auanei na kamaaina aia me lakou he kannka no Uahuna, no ka mea, i ka wa mamua ua pepehi na kanaka o Uahunai kekahi kanaka o Hanuiapa a ua mohai ia ia i ko lakou Akua. Nolaila ua hoomauhala loa ko Hanaiapa, a ina ua lohe lakou aia me Makunui kekahi khnaka o Uahuna ia wa pepehi koke ia ia ma ke nno hoopai. Nolaila ua makau loa o Makunui ma, a ua holo koke me ka lohe ole o na kamaaina. ('Aole i pau;) T. Koaita.