Ka Hae Hawaii, Volume 5, Number 49, 6 March 1861 — Ka palapala a S. Kauwealoha, no Hivaoa mai.—Helu 2. [ARTICLE]

Ka palapala a S. Kauwealoha, no Hivaoa mai.—Helu 2.

I. Nn ka lilo anu o ka aina i 111 ni-ilihini’ nole no hoi lio makemake o 'I'anianumn e hoihoi h«»u mai i na haumaha a maun i keia kahnwai. 1 2. Aole he haumana i k<»e mai; ua pau loa < i ka hele ina kahi e. 3. Ina e n<>ho niaua maanei, c lilo inaua ij pnhu wniwai no ke ahi ho»; me ka manao ole i ka pule i ke Akua. ■ 4 Aole pau ku inanao o na kanaka e pe-; i pehi mai ia maua, nlajla e hao aku lakou ij na waiwai o maim, ua lohe maopopo loa ia | na mnnao o kanaka. I __ ō. E waiho i ka hale ma ka lima n ke alii; , hou; me keia inanao, e hele maua tna. kahij i e, a pau na la hnunaele o ka aina, a inn hoi | hou mai na kanaka e noho hia ka nina; alai- | la, e hoi hou maua o nnlm pu me lakou. j 6. Aole i lawa ko maoa ola no na ia i koe, I i a ku inai oilokuao;' no ka inea, ua hao ia j ; na uwala, me ka inā, (oia hoi ka inakou aij ( mnu, o ka ulu iloko o ka lepo,) aole kalo, < aole no hoi.i hiki mui ka wa e oo ai ka ulu.. | A no keia mau kumu pilikia la, ua ne mai o J. Kekeln, me A. Kaukau, ho pouo ke hoi , e noho pu me na hoa, a na na hou e malama inai. ' I kela ahiahi ikuia i kaua ai, na pau i ka hao ia na inea aahu o maua, a me na kni naka o mnua; pau i ka laweia e na kon, me ka’u mau pahi olo, na koi lipi, na pa at, na moa. Ona mea e wniho ana mawaho, oia mau mea kai lilo, a o na mea inaloko u ka ■ hale ua malu no ia mnu la. A no ka ne pono ana mai o na hoa o maua, e haalele koke i ka hale; a e liolo aku i pa- ’ kele ke ola, ma ka la 21 o Oekemaha, he- ' le aku la ka’u walune, me ka maua keiki hanui, e noho iki me na hoa ma Hanaiapa, noho iki mai o J. Kekela, me A. Kaukau, e lawe liilii nku nna i na mea o maua ma Hay naiapn, e wuiho ma ka hale o A. Kauknu i Ma na po i muli iho, ua Inwe liilii o A. Kauj kau, ine na kanaloa o inakou i na wahi opala 0 maua i Hnnaiapa, ina ka po mahina ka wa c lawe ai; lawe malu, aole e ikea e keknhi ’ kanakn n.na malihini, a pnu aku nn mea hii ki i ku lawe iu, koe n-i omana, nole e hiki i ka lawe, he mile a ine ka hapn ka loihi, a he inau paii kiekie loa. Waiho iho la ka 1 hale, I moe koa, 4 pahu kapa, 2 pakaukau, > 2 noho punee, 3 noho kua, I pahu palapala, , l hale pa'; 1 pahu malakeke, 1 pahu aila, 2 . pahu i piha i na buke o ka leo Hawaii, a me ka leo haole, ona Baibala ka maua r i la1 we, 6 na buke e ae, ua waiho no raa ka i hale, he mea hiki ole ke lawe, olelo n<t hoa, I e haalele i na mea o ka hale, a o hulo i pakele ko olua oln. 1ka la ‘26 p Dek. 1860, \ pii aku la niaua o J. Kekela, i kahi oi 1 ke alii hou, a olelo aku la au ia ia. Eia au> , ke hele nei mai anei aku, a e waiho ana au i| ka pa a mc ka hale nau e kiai, a e malama. j A ina e hoi hou mai ua mea i pio iho hei, aj 1 e noho maanei; aiaila, e hoi hou mai maua j < e noho kakou e like me niamua; no ka mea, i i keia inanawa, aole he kanaka i koe, aole | j. Iioi a maua haumnna, a ua luhi k-e noho wnle iho inaanei.- Ae oluolu mai no kela. j Pau ia, hele aku maua i Hanaiapa ia ia, a, ■ malailu i hoomaha ai i kekahi mau la. Ua nui ' ko maua minainina i .na hana ake Akua ma , Hanaiehiua; ua hookumu ia inalaila na ahaaina eknleaia a ka Haku eha, me na hoike' kula ekolu; malaila no hoi i mulama ia’i ka; ahaolelo misionari ikn makahiki 1859 Aha< ku ann o Hokuao ina la awa kumoku; he wa-i hi oluolu o ka nohu ana, oluolu na kanaka, inalaila, aole aihue nui malaila i ka wa a maua e noho ana ilaila. Oka nui ona hou-! mana kula a mnua he 27, he mau wahine a me na kaikamahine a me ke keiki kane hoo-j kahi. Ona inea ike ika heluhelu, he 13, o \ na inea pa-ko-li 7, o na mea hookuikui he 14, j ma ka helu-kamalii 27, kakauliina 41, o naj nawai he umi a me k.a pule a leau, oia ka )a- j kou i nakinaki ma ko lukou ai. j Hookahi wahine i ano malama kona naau, ■ ua hoomaka e pule i ko Akua, aole i akaka j loa ke kupaa, ina ua noho mau mai, ina ua j lilo loa no ke Akua, o keia mau hana mai-j k’ai a pau, ua nalo aku ia mai ko maua maui maka, a e noho iho ana maua me ke alohal ia lakou. O kaikamahine ekolu ake alii j 1 make, mamua ae o kona make ana, kauoha inai ta oia ia maua; " E malama oiua i i kuu mau kaikamahine, e ao ia lakou i ka paiapala, me ka pule; o olua na makua o lakou.” Oka mua o lakou, oia ke pani alii mahope iho oka makna. Aloha maua i keia alii opiopio, aole i lilo loa oia no ka Hako, m na haoa a ke Akua, malama pooo

]oia i na la $abati, kapu na hana i kona poe ! kanukn. Hele mau mai oia ina halawai a ' J pau loa, me kona poe n pau; iaiiha tnai ma ka la Sabuti. Aole i pili aku keia ulii wahine iloko o keia kuua ana a na kanuka, he poe koa no ka poo nana ke kaua, a no ka liolo ana o na kanaka malālo ona o malu ai, nonoi keia olii wahine i na koa o Ekuoho, e pau ke kaua, a e oluolu like. Hoole lua ko { Ekuoho poe i ke kuikahi rna keia alii, no ka 1 inea, o Vaiuea, oia hoi ka makua o keia alii ' wnhine, a i ka wa o ola ana o Varaue«, he koa ia. he ikaika; he lanakila mau. Ma ka { inakahiki 1852 paha, hoala o Vaiauea i ke : kaua ma Hanatetuua, a ua pio kekahi poe o ! kela kaliawai, ua holo i ka aina o, a maho- | hop'e o 1856, hoihoi hou ia mai na kanaka a j pau ma Hanatetuua, na keia olii ho i kipa- • j ku, a nona iho no i hoihoi hou maī. I A i kona make ana, noho mai Uana kaikaj mahine i nlii ma kona wahi. Manaoaelaka I poo n kona makua i hoopio ai; o pepehi ia ia, i'a e lilo nku na apana aina ia lakpu; a «ia ke- . ! kahi kumu o kanaka o [>epehi ia.ia, a i olee (kipaku mai ka aioa aku. Aole hewa o keia k&ikainahine, maikai kona manao; maikai kana olelo. Ano ka hikiole e kue nki' ina koa o Ekunho, he poe uuku lakou, he 20 wale no, ho 180 ko Ekuoho; nolaila, inanao heia alii wahine aole e lanakila ke kuua uku. Okona liolo no ia mo kona poe, u nui mai la kona uwe ia maua, un manao lakou, ua inake inoua i ka wa e iuku ia’i. Oja mau no nae ke anoo na kanaka ma ko Nuuhiva Pae Moku; oluolu i kekahi wa, n i kekahi wa, hoala na olelo kaua a me.na kaua iwuena ona kannka. Aole e hiki ke lann maUe a loihi loa; no ka mea, aole i pau nu kaua me na mnnao hoohuoi. Aole no hoi i malu malulo o ke alii hookahi', aole i kau ia n i kanawai kupono He ano kulanalana ka ke Akua hana rna keia Pae Aina, no ka inalu oie. E hana ino wale ann na hoomaloka i ka poe pulo i ke Akua; o nn hnim kaua iwaena o na kanaka, oia ku mea e pio ai kn hana maikai a ke Akun. Nui ko ke Akua nloha ia maua iloku ukeia piiikia; ua like makou rne- Oaniela Hnko o ka lua Liona, a me Saderata, Metnta a me Abedan**go.' iloko o ka lapalapa ahi, a me lenemia i lawe pio ia r Babulona, • E hoomaikai ia ka inoa o Iebova Sabaota, ma na lani. kiekie; & he aloha nui kona i ku- . na poe ponoi. 1 Lohe hope nmi nei makou, ua-p«u kela hale i.ka wawahi in; ua huoia na pani puka, na papa hele, nn pahtf,' na pnkauk'au, na noho, me ka moe a me na palapala a pau; aia ilok.o o kn lima o na koa, ua waiho neoneo is kela wahi. Eia maua noho hoopili waleaku malalo oJ. Kekela a me A Kaukau, na ia|ua mai kahi ai a me na mea e pono ai ke j kino o maua. f Alua mana me P Kapnhaku nm ia pilikia iloko o keia makahiki. Ua pau loa ko laua I hale me nn mea a pao i ke ahi; mailoko mii i o P. Kapohaku o ke ahi i pakele mui ai, a*us : hui makou na kumu e kokua ia laua, ma ka I lole, pahu, pa, bora, pahi, koi, kamna; aka, i i aole pono loa laua i kela kokua ana a makow. ! Koe no ka pilikia; o maua hoi i keia ws, h« 1 piilkik no e noho nei, e hoomnnawanui no, ! Aole i pauaho ko maua naau me ke kino i ka hnpai ana i ka hana a ke Akua ma keia | Pae Aina, o ka maua hana oluolu keia i aloIhaai. Ehelee hoola ika poe mai repela ma ka naau. Komo mai no nae ka manao ~ j kanalua iioko o mnua; ina mau peia ka | hana ana, na ka hana kaua e hoopau i ks Miana a ka Haku ma keiaPae Ainn; alaila, i he makehewn pahn ka hana bou aku; aia no nae i ka Haku ia wahi. Me ke aloha ia oukou. S. Kauwealoh*.