Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 3, 14 June 1917 — KAAO HOONIUA PUUWAI NO KA-MIKI [ARTICLE]

KAAO HOONIUA PUUWAI NO KA-MIKI

Ka 11» ai<a'iwe •» k;-i F'ohu La'i, Kou:i Kai Optia —Ke Aiwniwa] Kmiīi i fīv>ohoka o Lua-Nuu-» i Nuo-P«»eSe-K;»-.Poame ka Puku'i AHia o na Paliku'i Eiwa j Heha W :iipio i ka Noe — A » ka Ulali Nana i lawe a lilo na Leho. Kaulana o Kaloknnu, o ka Ma!viini Kuehu lep«* MAHELE, XX VII. Ka Liiwe'a :iua imua o Piliaknaiea na llana Ilookaiakupua a Ka-Mii<i. K* Aha Hookolokolo ka lilo ana i punahele nui na kelii- ma na mea a pau. l'" ■■■■"■"■ 0 ka uala, o na roea no a pau o ku moku u Ko.na au e kelii 5 ai a kue līe o ka i hele' a eu ka ilo, a kapaia ai kona inoa o Alan&io o- ka .hooiepu o Pili, (i Piliakaalea, o ka o kt lii i ka ;ū ka i'a, ka awa kaulaau a ka iuanu aha'iha'i kanu awa o Puua, a o na inea ai a pau o ka oioku o Kona la, oia. Lohe o Pili kelii a hu maila kona kīoha iio ua mau a'ipuupuu nei ana, h o koMii kahe:i ae la nma ia Kuehoopi'okala kon?i kaknolelo pookela, heah<«" !a kana e liana ai no na ;r aīpuup,nr > Ua hoike aku la i:i hoi 'iu kiikiiolelo nei u m > koin h<*\kaka ana o ke kakīioielo ina nje;i a pau ua knii<;ha ia aku la ? na lunn tiai nana e kiai arm na a'ipuupuu 'e hookun nrai ina a'ipuupuu u me na ui;i'o a pau i hoopaa pu ia ni. Kwaiho ae kakou ī kn!n a ire k;> aHa mokomoko a e nana aku kakou "ina k'ukini. I ka wa o na kukmi i hoea aku aii uka.o knkahala, u,i liui aku la lakou me kekahi kanaka 0 Lele ka inna, a nin'au aku !a no ' na' rnea e pih' ana ia Ka-Miki. 1 ke koke no keia kanaka, he man | kukini keia na\elii n\ Plliakaaiea, a o keia kanaka no hoi lie kukini no hoi oia na Pohakuokane ka tnākuakane o Ka-Miki. Hoole inai la o Lele aole oia i jke ia Ka-Miki a me kona ohana, oiai. u;i huna iho la oia aole ī ha'i | aku la 'mkou, a no ka mea, he kukini punahele (ūa na kelii na I'o; hakuokane» a he keiki hoi keia a lakou i ninau ina»' )a. l'a huli ae! la «a muu kukiui nei a hele. A mamu<i o ka hele anā, ua ninau mai! la na kūkini. Owai la kelii aia-1 hupuaa o keia niau ahupu&a a ir,e na kupono? O Piliakaaiea, kelii aimoku, aika!a, ai okana, ai ahupuaa a nona na inea a pau o ka moku o Kona. Ka? aole pele. He uiau alii nui ko keia mau ahupuaa a ua noho no hoi lakou me ka no ko lakou alii nui aimoku oiaihe !ii aloha oia ina mea a pau, a noia aloha ua nui ka nmkee o nalii a me na makaainana, Oiai na kukini e pii ana » koaio iloko o kanahele hihipe'a a e noke ana ka ua me ka hoomaha ole< a e poipu ana ka ohu s paa ka nahele aaki pap ka ohu, hele apouli kanahele. E huli ae kaua a nana ia Ka-Miki. ī ka uhi paa ana o Kaohukolomai-ilona-o-ka-laau, ua pnka la o kahea ae !a 5 ke Ōhianuiinoeawakea e hina aku i kai o ke one.o Niumalu kahi o na hale papaa o kelii e kuku ana a me oneo Kahi o| na hahiu waa o ke!??- Ua hiua aku !a ua kupunawahine uei i kahi a ka moopuna i kahea ai, a pii aku la o Ka-Miki maluna o Ohianui. moe-awakea a hoea i ke one o Oneo a me Niumalu n;e ka ike ole ai. A i ka hiki ana o Ka-Miki i kahi o na hale papaa o kelli, e **AA" ana na kukini no ka hoomalamalama ana i na hale lioahu wai'vai a me na halnu hooluolu a le'ale'a o kelii, a e inakaukau ana na a'ipuupuu'i ka aha inu awa a me ka papa aina nui a na a'ipuupuu a me na aialo. Hele aku !a o Ka-Miki a iho la. Hookaawale no Ka-Miki kauwahi? A hopu ia th« !a ka apu! awa o Paukunui kekahi a'ipuupuu j nui a kelii a mu ia ae !a a pau k;\ awa a miki no hoi ka mikipoi,! Pane koke msi la uo kekahi a ria j kanaka Uiwehwe « ke alo aliu Ka¥ mai kiona n«> ka a kioe ana, aole i haleu. 0 ka hele papauiiiel >! ana mainei a k.t l'uun o k&' palaualelo nui. Kuli, walii a ICa- • Miki. A«>le na oukou ia ai a ia|

a me keia awa, kuu makua-' kano i:v un Pili, nana i noho ka luioku o Kt)na ka» malin<) kai maokiojii i ka la'i kupoluā a Ehu- | Noho iho la u Ka-Miki t? ai, ,a t» na i kanakii h'oi aia be nok« ala i ka ' Wāl-iau. I ke t.a a'ipuupuu oua* I keiki n.ei kt-ia a keīii i makemake J loa :ū e lawi' ja aku 'uuua ona, ua i luK.una i-a aku la kekahi kauaka e hoio aku, a hoike i kelii ame na pwkai a Hiki :iku la keia tanakn ' a lolie ō Piliakaaieli'. • a ine be Kakaolelo, ua kauoha ae la kelii i ka. pukaua a me na- koa alapa e kii a hapai mai i kela keiki, pehea la k» nui o kana mau'hana kolohe a «u i ke aiwaiwa a'u e ike nei? Hoouna aW la ke!ii ia Kue, hoopi'okala e hele pu me ka pukaua a ufie ria koa uo ke kii ana k KaMiki a lasve mai imua o.ua alii nei o ka unku kupolua i ka pohu a ke ke kehau e kaomi malie ana i ka houpo a me na kipoohiwi o ke ao opua hinano ua malie a hiolo na wai nao-a ko kehau, ke na-u ala kamalii ke kaohi ala \ ke kukuna 0 ka la pumehana wale ke kini o | Hoolulu a oia •eekahi na pukaua ) nui oua Pili nei. Ua hoea mai la I.) Hoolulu ame Kuehoopi'okala ke ! kakaolelo noeau a pookela o kelii a pu-me Ka-Miki; a ninau koke no ke kakaf)lelo. Ea: "pehea hoi oe 1 a-e ai imua o Ka aha mokomoko nui a kelii, «iai. ua ae. mai b«i oe ia'u e I>iki r>«s ana oe? A>', ua ae akv> au e hiki aku ana, a ua kauolu oe i na a'inuupuu a me na kanaka laweiawe o Jce alo alii' e hapai ia'u a hiki imua o kelii a kaua, no ka pilikia nui, ua liana lakpu nei ina hana ino a kiola iho Ia ia'u ilalo a ua nui maoli ko'u eha, a ua haalele ii iho !a au i ke alalo i, A iio ko'u haalele ia ana e lako;t nei i kuamoo, im ala ae !a, au me k.i hoomanawanui i ka eha a kolo aku la a moe iloko o ka ma-' la nala a malaila au kahi i waiho ai no ka nui mai o ka eha i keia mau la, a i ka oluolu iki ana ua hoomanawuiiui mai la au e hoi hou mai i kahi 0 na hale hoahuai a kelii wahi e loaa ai ka ai a me ka i'a e ola ai na keiki punahele a kelii. Pane mai la ke kakaolelo. Hoike mai iakou nei, ooe ka mea hana ino, a no kt»u hanaino, haalele ia oe i ke alanui, a oia nae kau 'e olelo mainēi o !:4:m nei kai hanaino ia oe. / ■ ' J Oka lakou paha ia olelo ai, oia ! ao) uu malaila, a ina owau pu ma- | laiJa e oleio ana pela, |oiai au me lakou maiāwahi ioiu» 0 kēlil. Kanaka hoopunipum? wahi j a kekahi matl kanaka i pane maiai. No kou hanmno, kiola ia oe e'nia. kou, au e olelo mainei o makou kai halīāino ia oe. Aole loa makoa i 'ke i kekahi kanaka loa, elike me oe, au e olelo nei 1 ko makou hanaii;o ia oe. Ua ano ulua'oa ae !a ka aha kai aka o ke alo alii e akoak(<a ana me na a'ipuuuu a ia wa no ke kakaolelo i kauoha mai ai ina kanaka a pau e nohoT malie, omi, ua hoahewa kelii ia lakou a mamuli wale no o ke aloha'o kelii a me kona puuku i huipnia me ko'u makee i ke kanaka ua hookuu ia ae oukou. A, auhea oe? I kii mai la au ia 6e, euhaele ana kaua i keia po imua o kelli, no kou hookolokolo ia no viā kumu a kelii i m*nao ai ua ku ia i ka hewa e a hewa ia ai eke keiki. A oiai kakou e hele aku ana imua o kelii ea: imi mua no na paie a ir.e ke kuina 0 ka hua o kahi aīii, a ilaila iho la hala ka puumake nui a kelii, a ilai!a waiwai ka ike o ke a'o ana a Hlo ka hana aiuaiwa a ku i ka piha eu i hana e ku imua o nalli a lilo i puOahele nui na PUi. Pane mm la o Ka*Miki. fi# hele ana kaua, aole nae e hiki koke aua v i ka wa a kelii i naakēnaake ai ia'u e"h'iki aku aka e ao ana keia po, oiai ua ha'i inua aku nei au ia oe, uo ka nui o ko'u eha i ke kiola ia ana e lakou nei, a ua maui ia kekahi o ko'u mau iwi, a i o!e ua ha'i no paha. Aoiai.ua nui ko'u houpolewalewa, n ua poloahi kaa kulou kewekewe ku ke 010 a ka ni, a o ko'u mai kau Ja la, i lohe mai ka ipu uleio kuli'u a PiU-nui-kapu-o-Paiea, nana i uoho kōu makani kona ku!aku!a*i kauhale, mai kela pe'a a keia pe'a o na kipoohiwi o k& qaoku o Kona ]a, oia. Ike mat ia ke kakaolelo iua hua a ke keiki, a uiaopopo koke no Ike kakaolelo ua piha maoll uo ko keiki i ka ike a ua nui kōna makemake e ike i «a hauu a k® k&h? a pehea ana ia kylii uiai ia. (Aole i pau.)