Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 4, 21 June 1917 — KAAO HOONIUA PUUWAI NO KA-MI KI [ARTICLE]

KAAO HOONIUA PUUWAI NO KA-MI KI

Ka ili nlia u..i. ». iv.i Lw'i K.inā" Kai" Opua—Ke Aiwaiwa Naun i H.iuhukn o Ltm-Xuu-it Nuo-Pt*ele-K\ka Puku'i At ua o na Paliku'i'Eiwn 3 Helia .Waipiu "i/ka- o ka '.>la]r Xana i lawt' a li'o jia Lelio Kaulau'i o o ky • Ma ! -.a?)i Kueliu lepo o Punko. maiiele xxvii. Ka La.wein a?>a imua u P'iinkaaiea tia Hnna "iiuokalakupua o Ka-Mikī. Ka An.i liookolokolo ka lilo anft i, punahek' i'in na kelu uia ita inea a pau. " \ Nol<ulh, e mai ka wahaolelo pookela nui u kelii, 1 a\ na'u e ai ai, a 1 iV no hoī, i awa e inu ai, 8 aia a maoua au ea, haele kak(.u e ikt* ia Pili. Kauoha ae la o Kuehoopi r okala ina A'ipuupuu e lawe mai i ai, a i i'a, a i awa ~a ua hooko ami 1« na A'ipuupuu, oiai, he. ieo inana 1 oa ko ke kakaolelo. Ua ai rho la ua Ka-Miki nei a pau ka. umeke poi. alaila k:i i'a lawalu, a ja, ■: ka awa, ā i ka mu, o ke k i a ;ne ka niai'a No ku nu! !■ a (- ka av\a i iou ia, UH ttio koke 1.1 |;• > ' tl:l 'I lc:< aw«. ii no ka uui i■■■■.% «"> k\ ona ou-a eueu iii s a kakou, ua hanh" iho la i uioe malu;, a -ke i"lif aia iio n#t oia i ke kaniaili<> a oa A'ipuupuu < tne iia kaiiaka. : Ke noho āla k { Kakaoielo a ke nana aku la i kēif keiki piha ai«ai\v:i o kana mai hana, aohe lua e loaa ma ke ai k; inu awa ana i ike n;e kuna :na. liiaka pon >i o ka oi keia ana i ike. Oiai e -moe aua, aia no ke k».kaoielo ke kali nei o ke ala ae u Ka-Miki, a ke hele aku la nae i ka pili o ke aumoe, a ke pii nei fet alawela o ka :'a, a ke hoeelo aku la na Hiku e uapoo, o ka malani3 keia o Kaelo i olelo ia o Kahuelo, o ka malatiuv : .a. e hoeelo ai Huhui e napoo, a o ka malama keia i helahelu ia. 0 Kaelo ke kane o Pulukaelo k& wahine, haa ka lawaia koiia" ano. Ke kā|pek<' īoa nei ka pern heu aniimi st;rnifir kakau uiooleio i ke alahao. He oani ia aina ua Laki-no, Ke ike waie aku ia Enelani ua • ' hiki-no. ' : No ke ala koke ole aē o Ka-Miki, j ua kauoha ae la o Kuehoopi'okala ina kanaka e hapai, a e hapai nae oae ka maikai ao'ie e hanaino. Ua hapai j*e ia ua k«*naka ooe ke fi(M)naukiuki a hie Fa hoihoi oīe Oiai e lawe ia anā, ua heolana aej la o Ka-Miki a ike iho la oia im kokoke I«.jTT i ke Kahua uiokomoko, ■ hooaiaka ae la ua Ka-Miki'nei e auauwe. Auwu? Auwe?? e aon aaa oukou ia'u e hapai hei? K hoo. kuu iho ia'u ilalo he ma'i ko'u, he paiapaia-ki a inoemoe, he wekaweka opu a ka lawaia uui a kelii ;> kapakapa, ka tuea iaia ka waa nai a me ka waa iki o kelii Aohe tioolohe ae u keia poe kanaka oial ua kokoke loa ī ke kahua mokoaidko, a o ka wa no ia o Ka-Miki i hookapeke a'e ai i.ka uaalo a o ka pa-lahi-puaa aku la noia o ka ua o kona, a leaa pouo na kanaka maliope a oki loa i ka ulu "pepeiee aj "UAMA." Kiola ia iho la o Ka-Miki a waiho ana )iaio< a oia ka wa o kekahi aiau kauaka i oleio iho ai» Keu maoli no keia o ke keiki kolohe a piha hookano. Me ka hapai waikai ia ka o ka hana kolohe iho la ka ia. Ike mai la ke Kakaolelo a keua mai la e iawe iloko o ke kai e j hoauau ai ia Ka-Miki, a lawe aku itn>ta o kelii. Ua lawe koke aku la na kanaka a ho&uau ia Ka-Miki a > hoihoi ia mai la hoea imua o Piliakaaiea. MAHELE XXVIII. Kh Hoea ana liuua o PiiiaKaaiea] Ka Aha Hooko'okolo uuL Ka Li! » | a.na i'l'unaheīe t.ui ua kelii- Ke kii| ana ia KalekUnu Ma Leho kaulana J ka ai o ka Makani kuehulepo v j Pu»ko, Ka mooKlo ~o Anaeh;n>-j uialu a tne Puako, U'aawna a tiiej Aukliulu a me ko laua tuau kilo. j Ma keia mahele o ka kakou monielo !)oonipu»iwa: r ike ai ku |

| kou i kela Leho kaulana loa o lokunu. r-K lj-»i,ae -nae kaua a imua o ka ;jha hof>koloknlo no ka kakou koa. I ka iawe ana aku o KaI Miki imua a ka alia, aia kolii a uie i na uukaua a nie ke kakaoleloe noho ' nna nm ke ano ahu hookolokolo a e .kuku an;v na koa alapa tne na palau a tne na tasiu ih,e, a o , kekahi pt>e hoi nie na pikoi a me ■ 'na no ' {niho mano i hu tou ,! ia a paa i ke olona a ine ka pnlu! i' nru.V Lawe ia nku la o Ka-Miki a | hooku ia iwaena o ka Aha Heokoj lukolo a ia wa n:o i ninau mai aj fkeiii. *He oiaio no t ua'olelo oe be } makuakane au nou ,a o oe, he keiki j punahele na'u? "Ae," ua olelo jau ia hua e kehi a'o kou lohe e ! kelii ua oiaio ia lohe ou. Mahea ]

an i r lilo ai i makuakane nou keiki hoi oe . nahi? Ma .kamkua-j haua e kelii i kukala ai a puni «a moku o Kona. Pehea ia kuahaua? Penei : 0 na kanaka ikaika a pau i ka niokomoko i ka lua, i-ka ha'iha'i, i ku haunalaau a na kulaea a pau o ka oihana mokomoko, e lilo lakou i ma\i keiki punjjhele. iOna kanaka akamai a kuli'u raa ka ] hoakaka ana i tia hua olelo hohonu ma ke kakaolelo e lilo ne hoi lakou i ■mau punahele nui na kelii, a. o na kukini mama loa a makaukav loa ma na. mea a p e lilo !akou i mau keiki hookama punahele loa

lui kelii «i!» l'ili-Pili-nui-kapu-ku'i-la, oia. Oni ae ia uu alii nei a huii Ia io a i<>, a ninau hoo ; nmi la. Alaila, oui kou r»ea e hana nei i keia oiau han;t kolr»lie k.iekie loa i lawe ia inai » lolae au, no kou uia kemake e lii » oe i keiki pnnahele nn'ti? "Oia," w;:hi a Ka-Miki. au tr4awe ai ia oe e keiki punahele Ciai aole au i ike i kou ikaika a nie. kou mama i ke kukini? O k» hoa-» no hoi pahii koo mt a e ike ai a maopopo ia oa ko'u kupnno e lilo i keiki punahele nāu. ' • - Lohe mai la aū. ma ke a-i kou ikaika, a ua nian:«o au, aia wa3e no kou wāhi ikaikn malaila, a ma | ka mokomoko a me ka hakaku »obe '*iknikr». "iMa na mea no a pau loa aohe mea i koe ia Ka-Miki," wabi aK;i Miki. O kekahi a'u j hai iTaT inai la. Ma ke kolohe a ku iba , kekalii o- kau inau huna. . "Ilaiia e ike ia na k&naka koa a ikaika i ka auauio a h#pai, a ilaiia no boi e ike ia ai na kanaka tuatu;i !oa i be kukuii," wahi hou a KaMiki. Aiaila, ua manao o kela poe i hapai mai la ia oe aohe ikaika? Ae, e kelii- Ua hiki ia r u ke oieio pela, a no fea oaea owau ka lukou i hapui mai ia. Kawai auanei i oleio mai 1 hookahi no aīi a i eiua kauua ka nui o na kanaka' e hapai ai.-he heike ia y ka ikaika <>!e. hoopau ai a kelii, a oe hoi ( iiihi aa luihi ka uoho ana hnua o keiu. Ina no oe e hoao aku ana la e uioktjtnok j uie Ka-Miki e ike aia iio oe i ka paani ia f>ua poe kanaki uei"au e manao nei h< 4 poe ikaika a " aialanaa hewa nae oe i keia poe ikaika o4e hoopau : ai.

j A Pehea? E M AA"'ana anei oe' e mokonioko uiua a»,e a'u oiau keiki hookama punahele o kuku nei a ( puni kb kahua mokomoko? E f 'AA" j ana o Ka-Miki e mokomoko ke ae mai keiii e hoopaa ioa hua i.ka umannia o kelii, Heaha ia mau hua i ka uinauma? I nane ana? Ein. lna e pau loa na keiki punabele a kelii i ke kupee lua ia a | pa« loa a hlki k* wehe a hemo, alaiia, e liīo » Ka-Miki 5 pun»heie noi a mana hoi iho o kelii eiike me Kuehoopi'okala ma na (mea a pau o kelli, ola la e keiii, I Huli ae la kelii a t:inau i ke kaka I olelo. Pehea keia haa a ke keiki? (Uahiki, a eia hoi ka huaakelii. j O n& keiki punahele a hina. * 0 ka |lebo kaulana i ka ai a ke keiki alii. a L«lamiio ka moo'puna aiwaiwa a j PiUīiiuoo kii luahiue kiiokilo ahi : kanaiia j ka inakaui kuehulepo o j ke ooe o Kāunaoa a u,e kana-naka. ; loa hina na keiki pui.ahele, a loaa | oie ka lehu kaulana i ka ai e Puako, ■ alrtila aoīe e lilo i punahek* nui na kelii nia oa oiea i oIe)o ia, alail«, e noho kan»ka pna ipukuha uj kelii a hiki i ka make ana, oia la •; kei kēiki. P<Aiea ia e'ke keiki? Ae, aj iua Km.i ua ieho kaiiiaua nei. i ka u mea a Ka-Miki|

i e noi ai e haawi ia no ia, ina oka , hapalua fa o ka inoku o kona.' Pehea ia e kelii a 'me ke kakaolelo pookela? Ua ae nnai ]a no ua alii nei a ke' kakHolela, oiaū mhnao o Pi!i a me Kuehoopi'okala aole loa eloaft kela leho, he nui na kanaka koa n ikaika i hōouna ift fe ■kelii, a aole loa i hoi mal, oiai, wa puu loa i ka pepehi ia a make ei Lalamiio ke puhi nau okaoka o ka iOakanī kuehn lepo o Puako. I ka apono ia ana o na hua a kaut» i ike Ihala 4 o ka hoomaka iho la noia o.ka mokoiiioko. oka o.ui o na keiki punahele a kelii he elna kanaha a'me eliuna kauna a ua like ia me hookahi haoeri na keiki f)Unahele, a o na pukaua he liuua kauna, a o na kumu a'o elua kauua a me elua .kahi, a ua like no ia ine ekolu kanaha a me ehiku liauna a me elua k»hx q»a ka helu kahiko a Hawaii nel a aia ka helu hoi o keia wa he 150 ia, a oi» ka nui o na kanaka ikaika e mokomoko ana me Ka-Miki. Ika makaukau ana no ka mokomoko, ua kikookoo ae la na lima a me na wawae o Ka\liki, a lele ae la mao 6 a maanei a pa-ha ae la o Ka-Miki, (Aole i pau.)