Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 5, 28 June 1917 — KAAO HOONIUA PUUWAI NO KA-MIKI [ARTICLE]

KAAO HOONIUA PUUWAI NO KA-MIKI

Ku i; l'ohu K'>ivm Kai Opu:i—Kf Aiwai-wa . M;Ui;t i II.Milnil;» II I.Ull -NOU"!» >uīu.-l , <>oie-K..i-.l\>n«K'! kf\ Puku i A.ua o 'iim Paliku" i I-Oivva > W :Ui>io ! k:l N.m'" A O k'.a ( 'iuli N i.n;i . i h>f\r a - iil<> na 1.i.4>.c - K.'iulan;'. o .Kalokiiini, o kts JVI a 'vīi rsi Knelin !epn n Puako. MAHELK . Ka 11 1 i''H < linuii n Piliak iAien Km Anfi lluukoiokuli iiui. Ka Lilo , ana i Pui.aliele i ui na kelii- Kp kii ,uia r ..' :■ ui'Mi ka Io kauiaua : 1 ka Ka ku«huiepo..!i Puako. Ka -uioouiio. ■. tio Anaeuoo» aialu a nie Pu.'iko . Wuawaa ame Anahuhi a iiie ko laua mali kilo. E aia e Kaulwkekihi-o-ka--111 a! all i . E >i 1 a f_- kik<>t>k- ■ - k;i lau?. E ji k *• o ; ) > ka honua, }•- aia e kikooko" ka .nauna, E aia e kikookoo Ka nn-.ma. E ;il;> C kik'i-iki'i» k;i ivt, ■ K :m;s niko>»,;iiji H!i J);;ikan), 10 aia !' liiivO- [f»o ,ka i-ijo v l.it' la niaKaiii Keiii k< l oknlu UV-l , . ■ . U(f l.i «;U-.,-<n< ii uu-.-ii.iiMilia» , Kf;t Hika, K« kapfku iu : iu luliHii.inu, Ka liahaiua i oijk> iiiii . Kiioll 11.. ku. Owai i)fc k'.'a ::!• a .;i>a )>t! oii-h--nui ku'i hono Ika nioku.' J kii'l.: i ka iani < ua pa-e i>pua mnauo u 5 Hiaih: i' o3""- r:i w:ii akc k - Imu hi-e-. oia? I iit F\HA >n'i i Ka Miki aia o ilawae e noho atn ma ka aoao o Pni kaa'< j< i ( 11 hul' a» !a u,i Mikiv i i -r">t-; a oleio i keiu. Kahaha? E«. kfi> keikl aohe K t i I ■ < i i> ! e r> a? i kelii, e iauhue a<.a o Kra a "ftoe qo o Hawae, a me Kuouoopi 0ka1... a no Pili kn' n oku o Kona o Ka<; ea, aoho like ana a o Puna oHn < o Hamakua <■ nolio liKe r;i'i 'Mik»- ■ a koe ka iiioku o Kohahi ;a Hika poloa a ne Kapaau-iki-a-Kaiani, O ka moku (i Koiiaia noiie kuikalo " .'me na rnoku < ae o Hawaii Kiiauli, a o i<H inok.u'helu e'inhi no hoi o k,nui o na kan ika koa, na olohe akamai :< kaulana wa ka ike ka ikaika a me ka uiama, • wahi a Hawae k<kahuiia kaliiana" loa o ke au ia Piliakaaiea-nm-kii'i-iiono-a-Kp.lani. 0 ka wa noia o Ka-Miki i kahea oo&iai ia Piii kelii. E P<!i, kelii e. O Ka-Miki au o ka iima 'hei ma ka iua, ka ha'iha'i, ke ku'iku'i, kn houu, ka aua.no, ka hapai, k » lou]qu, k ijakt;akoa. m ik;w ka ma koinpko'kaka laau a me na kuia'ii ! * niokomoko no a pau a ka'u :nsiu kuuiu i a'o ai a lehia i ka moko muko a kapaia au o Ka-Miki i k:; •aanauiana-iin?a-iki o KauluhenuiA noia kuuiu au .•. hele raai 1a e ku imua-on e kelii ; fne a,u keiki punahele au e hoopu nahele nei me ka. waiwai ole, aole īakou I mokomoko roe na olohe aiwiiwa a pookela l<sa a 5 kaulana hoi a puai aa kauiona o na moku o Hawaii. O ka >wa noia o Pili i kahea ne ai ia Keikipu'ipu''' kekahi o na alapa kauiana ioa <> ke alo aiii <> Piiiakaaiea, a o ka wa noip i leie mai ai oua aiapa nei a honn ia KaMiki, a ka wa no ia o Ka-Miki i emi iho ai ilalo a oiii aku la uiawaena o na uha o ua alapa nei, a hopu ia iho ia a oniu ia «e la a hina iialo a o ka wa'noia i paa iho ai i ke kupee iua ia e i k; jx>la oka maio, Oni oe la ua al&pa nei, aohe heuio, *-■» paa ioa. Paue iho la o Ka-Miki. Paa la, j»a i ka ai a ka ln«, ia lima iki a pehipeiu ia ku'i-aholo, ia p?ii a kuapuu, ia opeope pokaa, pokaa b poepne, oni no ha'i, ha'i ka hau he ohaia hala ka ike ia e Keikipu?ipu'i. O'Kaihali lu ia, o ka pili a Hma iki, o hikil u poiona, o hauhoa a pokaa i ka lauoho o kiiu kt»«n aiwaiwa. !'aa ikaai a ka iua, ike ala psi h ka <»pae ;oe k Hiuana, ksu i Koki o Waiiau aia a l«u ka ike alaila h mio k,n pi!i »> ka ntu;a nana i hikii ai -o n Owat hou| aef 0 Kauakahiāiia: hi i pane m«ij Hi o Pilkkaaiea; *

j 0:1 i m*ii la o Kaoakahiahaola a i ;h.\ i ho' o. j»'C Ka-Miki, auahi jno i>ia ii hoiitOfu»fK>p<>, o ke keīki ] k< j ia naua oīm i k:»rpct» iua i kela mai iiawii o kn afn«. motiotii<?ko i hāla l aneaue elua nniknhikij l'īi -heiahi. 'ii iiiai !»• k.'»na manao 1,110 k 'ii;: kuiiPi iii :uia a iviivn e keln i keiki. a »'i'i oiu kr liui liou aei a i hi>u tiu k:< hia «> knmainnw;-,. 1 kl;ui una* ovi:t m:iQ alapa inei, 't\t lawe ae •> Kanakahiah:-fola i j ku'i:i kul:ui;t keiki l<ane nia ke ano | e iilw inia ke eo n hauk? o Jva-Miki. ;In liui ana mo. ,ua hop'u ia u>ai la o { Kauakahiahaohi e Ka-Miki o ! ih at« la a walawala■ ana a hinu ilalo 1 a p;ta ana: i ke kupee ia e Ka-Mik i i ka iuilo iauoho a me ka ;isana-■inaua-lima-iki a p;*a loa iho la ua alapn puki>Ma ;o?iA nei a punnheh ( hoi a Pili. Kahea hou ae la o Pi!i a Hoolulu-kalani, * oia koKt* 110 ka ■wa o keia aiapa i leie 't»ai ai e hppu ia Ka-M)ki a oia 110 ka wa o Ka-MUci i moe iho ai ilalo a no iliaika Joa oia lele ana mai a ua oltfhe fiei ua hookui «vj»i ta oia ia KaMiki a ia wa ;; j-j kihele in ae ai m- »'»«■■; e oua aiapn nei a wala wala

:tnn ua alapa nei a hina ilalo a paa ■Io;i kn nwmamkna wawae a koali ia a« la a kiola la aku la mawaho » kn k.;ihua •uioKomoko, a. uwa. «e.'ln ku ■•i'.iiii, 'a Mo Kpiu ki'-la ia jujH o Hooiuiu ii naule niawalio o" k« kahua u,. Ji>aa iaia-. ka' eha a i vs:i a<npiv iui ke n»oKomoko ,0 ])." alapa n pan Loa ua pa.u ! 'U i ka haule a kupeo lua ia e Kr j . Miki, jv 110 ka pau anu o nu'mau i;v.iki pmiaheliMŪu a ke 1 <i un kahe:. ia o Piliakaaiea ia , Koti-ka, ho tili he a iie kuuiu :t'v> lua a ha'iha' i kiiuimi.i iia Keiii, a ;»;a koke «o ku ua j oili maiai. (i'ia obhe lua oe! :i ku iuiua o kelii. I ajtu la kejii Pau iia . keiki punahele a Keijj i kupee la e ktin keiki Ja. Pau aohe loi.aiopa-i J£(>e,. ua pee a aku ia e ka niuhi a uoe kmuu pali. Pehe-i keia e ku.u ulohe aivvaiw«? Ojh ka'u e i«e aUt, a<jhe keia he oiohe mai he aiwaiwa i ? c v "no keia »okhe. A i lia'i aku ia oe iiict i hiua au iaia alaila, aohe olohe ULioa e kulai keia 'oioiie, aiaila, t> na oiuiie ia, a ua pono oe ke Jawe īaia i keiki puuahele-na'u. E hoao .nae au a uiaopopo kona ike a me koua jka ; ka, -i q»diia he iki wale ijo kāhi o,;;>ia e pula ai o ka inaka "e uoke ai j ka ;jaai a o ka niake iiou; u ka niulii naua e paku ka paa ia Koo-ka, o ka hoe h k«iii a Piii. Pau no keia uiau oieio aua oiuhe nei, o ka lele umi H noia e hopu. Ike o Ka-Miki i ke kulana o ke kiin.f a Koo-ka, he iele o Ka-Miai i ke kula na he "poho-kai," pia kulana aia a nui ka ikaika a me ke aholoa. alaila, paa na olohe a pooke!a hoi i> ka 'ke a hohouu 'hoi o ke akaiuai ma ka oilnaia lua a me ka mokomoko ku'iku'i ,£ hopu a kulakula'i. Ike o Koo-ka i ka leie aua o Ku-.Miki uia kela kalana akaiii uo oia a Liooiuaopopo f)e oiohe aiwaiwa keia, he hiaioloa. no kii naeie a e hele ana l«na akainai a me na i.ke pakam" o laua a owāi la ke hina ana. No ka ike ana o Koo-ka i ke kulana he "pa-hu-uiu" oia koke n:> ko wa o KaMiki i leie ai a kaa tna ke kua c> Koo-ka, a ku ma ke kulana he "u-na'' a kea hiiii aaa ae o ua olohe nei e hopu ia Ka Miki ua hina mua aku la ua olohe nei ia Ka-Miki a paa koke no i ke kupee iua u i hapai ia ae la a kiola ia mawf i ke kahua mokomoko. Uwa \e la k& pihe o na kanaka a haalele a ia wa kelii i kahea ami f»i i:v Waiaha-ku-Wi, o Hoopi'opi*o aoie Hawae i>a kahuna a o Kuehoopi'okala ke kakaolelo a o ke kubīktihipuuone nui, e akoakoa aku. Ka, pau kakou la i ke eo i ke keiki. Ae aku ia na kahuna, ae pau kakou. A pehea ka po«H>? K pooo e ĪKoko aku inu niea a pau i houpaa ih ai e kelii, aoie poiiu ke kapae o hewa auanei kel'i a hewa pu ko keii» mau alakai, na puuone nana e aīakai a e u'o aua i keiii iUj* na hana o ka noho al»i aiaioku anu no ka moku o Komu Pehēa? Aole anei he olohe i koe o ka moku o Kona e liina ;ū keia ok>he'? wahi a Pili kelii. Aole, i paoe aku ai o Hawae. l'a ba f i •nua u®Ēnei ;iu ia oe e kelii, o keia ka nele &oh« olohe o kft

tnofeu o Korm e koe, aihe kukiiiii aohe abpi\, auhe kon # aohe palen.i ē koe, n be fcoiki .poiiahele be:>a e kelii puni ka aina Pela uo iiui n Hoopi'opi\ t amo i kre i apono uaai ai, 0 Waiaha-ka'M'i, oia h mea i koe ! aole i pitT)fc :opi, aia no ke kwloU 1 aia , koiin poo iliiio.e noonoo ana a i e 'nana ana i papn pahi'uhi'u I liooieHei a ninau o Ika oihaiia kilt>ln!i>, E:i la ih'iiala 1 mai ia- . " Nana īho la ?u a ike, eia he elun oiau alapa, eia iwaenō, * o na ale o ke oioina o'ke kai nui, he inau mahoe e htfi'mai aua a hoala" i nā hana hookelakela a ku i ke amaiwa e mahele in ai kt* mokn o Kona \ etoa apana ai, hookaiii nkana- O keia mau alapa 4 he mau olohe i kuko nui e kii mai e ulupa ipa keiki punahele :a kelii a pau-lon, alaiia koi mai e n.ahelfi i ka mekn o Kona i elua apana, a i o'iana, mau Ahupuaa a kalana hoi, a e noho aiii ia e na kanaka koa a nr>" ka ikhika. Ninau-mai la kēlii, Owai 'keiā'inau' akpa? Owai hoi? He ")au mahoe keia, wahi hou n Waiaha-ka-Wi. Ninau hou m"ai Inl o. Piliakaaiea: Nohea. keia uvau j

alapa e Waiabf*-ka-\Vi au e ike nel? P/ine mai la ke kahnim. Ke hoikenei ka u papa kilokilo Huiihonua,'' a ke hoakaka pu nei ka papa oih;u\a M na«-a" kuhikuhi ike, no ke kuahiwi kualon* 1 K<;ia -mnu alap i a he kaeaea no ka moku o Konu e hoopa'ipii i ai ia o* e k<?lii. A aft PU me keia a»au aiapa he olohe aiwaiwa iv pookela o ka ike, a mai k« moka kele i ke kai o Hma o k.v aina i k&ulana ik« ku f i laau . īn;i aku la i ka rc'oana i piha i ka uilani a hookelakeia. No keia nrau alakftj a kuhiknhi a ke kahuna ua kaHea ( koke ae la kelii e i'uho ka aha knk-.i ma-lii, a ua nohn i'o iho ia ka ahaMa ka noho ana ua hooholo ia ae 1h na olelo houpaa a a me K&Miki, a ua lawe ae la o Piliaknaeia ia Ka-Mik; i keiki ho.>kairia a keiki punahele 'nui nana, me ka haawi ia o na Lnana a pau o ke aupuni o ka 'make a tne ke ola aia naa ka poho o kona lima, a o kana e hana ai oia ke Kanawai, a o ka nohoalii wale no kai a Pih. (Aole 1 pau.)