Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 13, 23 August 1917 — HE MOOLELO WALOHIA NO KEAMALU KEKAHI O NA MOOLELO HOONAUE PUUWAI O KA LAHUI HAWAII "Mai ka Hoku o ka Pakipika" [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO KEAMALU KEKAHI O NA MOOLELO HOONAUE PUUWAI O KA LAHUI HAWAII

"Mai ka Hoku o ka Pakipika"

HKLU 21. I ka wanaao o kela po, ua ala ae la o Ku a kauoha i ftā manu hoolak& ai k e hoeiaaakaukau i haāwe ai na ke Kauai e hoi ai i kai o Hilo» a he manawa pokole ua makaukau kela haawe o na mea ai like ole, ai hoomakaukau palua ia lioi. I ka hoea ana mui o k'a la i ke kasahiaka, uu ala ae la ua wahi Kanai nei me ka maikai mai kona wahi e moe anK, ao kana mea no i kaoaailio ai i kona-uoau kano kōiīa ona ana 1 ka awa a na mauu i hoohainu af iaia. I kahi kanaka e kamailio ana no kona awa, oia no ka wa a Keamai oli mai ai mai konn hale mai. a ia manawa ua wahi kanaka nei i hoomaopopo ai i ke ftki pu ana o ke kani «na o na nanu, a mae pu iho Ī8 ka lau o na laau o ka waōnahele. O kekahi mea kupanaha loa a ua kanaka Kauai nei i ike aku ai, oia no ka lele āna ae o kekahi manu, ai ka wa nae i pua mal ai ka leo oii o Keamalu, ua kau malie iho la ue olann nei mu ka lewa me ka nēe l oie āku imua, a ua kau kēla manu 1 ffla kela wahi rae ka neeu (;le aku ; itmia. a ānle no i nee h iu keia manu imua a hiki i ka wa i oki iho ai ke oli ana o Keamahi. He niau mea kamahao loa keia i ka maka o ke Kāuai, ana no hoi e ike cbaka nei me kona mau maka pono'i. I ka hooki ana iho o Keamalu i kana oli ana, o ka wa no ia o na manu i kaui hou āe ai, ao ka wa no Ini o na lau laaū o Palinli i mohala hou ae e like me mamua, a he laa ole keia man mea i ka manao o ka malihini Kauai, a ua olelo iho la no ua wahi kanaka uei i kona mau kamaaina. ''Kahaha, ua kuhi no hoi wau o ka'u hanai alil ka oi ma keia mea he oli, eia ka hoi ka oi ā*u i lohe ai, ke hele ala a pau wale iho no ke kāni ana o na inanu, a mae wafe mai no hoi ka lau o nā laau i keia leo oli o keia o Paliuli nei, a he uku no paha ka loaa o keia alnwahine i ka'u hanāi alii." Mamuli o keia olelo a kahi kanaka Kauai, ua akaaka mai Ia o Ku wahlne, a ua kamailio hoolana mai la no hoi i ka manao 0 aa wahi kahu aei o Aiwohikup«ā. Ia manawa pn no hoi i ninau mai' ai o Ku i ke kahu o ke alii o Kauai. Ea, e manao ana no anei oe e hoi 1 kai o Hilo e ike i kau hanai?" *'Ae, e hōi no paha wau oi kakahiaka, oiāi, he ino ke alanui e naku | aku ai, a hele paha a hoea wau i 'kai o Hilo, o ka aui no ia o kā la, |a ina hoi pāha he maiKai ke ala ! nui, i n«\ la ua noho īki_ iho wau a laui b hoi kala, a oluolu hoi ka Ihoi ana aku- E hoi aku ana uo hox jpaha e mak'e keia mau iwi mahope ' o ke kanawai o kuu hanai alii, oiau ua maopopo ka make ua uhai i kan« olelo kauoha', aole no nae hoi e hewa ka maike ana, oiai, he mau iwi make no k'eia iu ke alii, o ka'u wale e alohā ae'!a, o kuu mau wahi luau*i palupalu e noho mai la i ka aina hunau o makou." "'Aole oe e makb ana, wahi a Kn ! kamailio aku ai, e loaa ana no nae ia oe ka mainoiiio, aka, aku oi& haua iuo ia uua ou, e k&i} uaai ana ka pouiaikai uui eualuna iod, nolaiia, e hoopau oe i kou ma--1 nao i ka make. «ka, e hoi aku ana oe me ka olioH. oiai, ma eu ala e ko ai ka m«a a <s»> aln e īml nui neu' Aia a paw ka pawa kakahiaka aaajj iliilla, liuliu ka hoi i&na, a ae ka,

ha»we aue hoi pu ai.no ka hooiaio ak»> imua o ko hanai alii, ua hoea io oe Ika aina kāpu o Paliuli, a ua ike wale aku hoi i ka ula mai o ka u'i o ka hiwahiwa o Paliuli."

Ua lilo iho la keia mau olelo a ke ] kamaaina i mea hoomaha iki mai i 1 ka manao o kahi Kauai, a ia mar.awa np hoi i lawe ia mai ai ka j mea paina a ua kahu nei o ke alii | Kauai, a paijna iho la ua wahi Kauai nei i kona aiaa.kakahiaka. I ka p&ū ana o kana paina ana, ua alaaai aku la o Ku i kahi e waiho ana ke .ope ukana ana e hoi uku ai, ai ka ike ana aku o ualvāhrKauai nei i keia ope nui, ua kamailio aku la oia i ke kamaaiua hookipa. "Ea, h@ ope anei keia a lohe mai i ke ao, aole paha e hiki keia ope ia'u ke haawe ae. oiai, aole no hoi wau he mea ikaik» ioa i ka hapa ukana." j "Aole is he mea pilikia, he mamai waie no keia ope. o ke ope no kau e ( hapai ana, ao ke kaumaha nae, e lawe ia ana ia e Kaupunohoale, ae leb ana nooia maluna ou, a hoea aku i ko wahie loaa mai oe i ka poe iuai mai o kai, a ilaila la haaleie aku ke kiai o Paliuli ia oe iloko o ka liuia o kou poe ponoi , ; Ua hele io aku ia 110 ua wahi kanaka Kauai nei, a hookomo i kona mau lima ma kahi o na kaula 0 ka haawe< ai kona hoeu ana mai, ua ike io iho la no oia i ka mama luaoii o keia ope ana e haawe aku ai. Ia mauawa no hoi oia i haawi Miai al i kooa aloba i na kamaaina] waikai o Paliuli, a huli aku la oia l hoi no kai o Hiio, ae alakai ia ana hoi ina kekahi alaaui maikai. He manawa ole no kaalo ana keia i ka iihi iaau o Panaewa» aia manawa iohe aku la keia i ka wawa mai o ka ieo o kanakaimi iaia, a aole no hoi i loihi loihi ioa naio aku ia ka manu aiakai iaia, a ia manawa loaa i»fti la keia i ka poe huli i hoouna ia mai e huii iaia* Ona kanaka ka uaea oia nei i ioaa mua ai. e aole uo he ano hoomauhala o keia poe 1 iaia, oiai, he hana maikai no keia ia iakou, a ua hai mai la no nae ua poe kapaka nei no ko ia nei make, a aia ka imu ke ho-a ia ala no ke kalua oia iaia, ao ka ia neino ipane aku ai. "E waiho aku no hoi paha ka make a lohe ke aiii i ka oleīo, a mahope oia la, alaiia, ua makaukau Do hoi wau no ka make." | ī ke kokoke loa ana aku i kai o Hilo.ua loaa mai ia keia i na alii i i manao hoomauhala iaia nei, a ua iiio hoi ko ia uei punahele i ke Alii Aiwohikupua i mea hli ia e keia mau alii Kauai. ai ko lakou ike aaa mai no iaia ne< e hoi aku ana keia haawe nui o na mea a-i, ua kaUi ia ae ia ka haawe a ia nei a ua noke ia iho la keia i ka hahau ia ika iaau. "Auheu oukoue na aiii Kauai, e pepehi no hoi oukou ia'u, a waiho aku nae hoi kuu make imua o ka hauai alii a kakou.'' "E uiake aua uo ka piha oe e keia wahi kauaka hookano, i keiala j pau ko punahele iko hanal, oiai, ihe wahi kanaka hookuli olelo oe a |ke alii," i* manawa no nōke hou I mai la no ua poe alii nei i ka noke I i»irf i ka hili i ka laau, a ua hele |iho la keia a pepe i ka nahele o i Upeioa i ka um m&oli o ka eha i ka ihiliia. ! (Aoleipau.)

Ladatin Aug. 16—I ka hoea aua akn nH o na pnalikoa i ke o Liulana, a ia lai kow i ka*i hī rnR hr slanui o keia i kulau&kauhale kaulana o ke ao uei, ua anea»d i ka toiUqna kaaaka i |W« 9» « makaikai, ae haawi pu hyi i a» hookipa ana i ua koa Amerika. Ikawa i haea ai ka llae Amerifea raa kahi o ka ko'i Keoki o Enelani, ua wehe ae la oia i kona pepahele, a haawi mai la i ke kulou hoohauohauo ana i k» Hae Amerika. Me ua Mo'i uei o Euel&ui kekahi mnn fftihtna noho paa ,•> kekahi mau Aupuni ho-a hoi o Enelam mai keia kaua o Kupini , He hookipa hauuUauo luaoli uo kuU l haawi i&, uiai v> i koa Aoieilka, I i '