Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 19, 4 October 1917 — HOOMANAOIA KA LA HANAU O KIAAINA LUCIUS EUGENE PINKHAM [ARTICLE]

HOOMANAOIA KA LA HANAU O KIAAINA LUCIUS EUGENE PINKHAM

■ ■ ■ Ma kakahiaka ]Vak<>]u, 19, 1917, i_icalāniiid ai n:a ka home o Kiaama E. L Pinkham, kekahi anaina ike k;in»«lino i ole i kekaiii Lahui E ni..i knliiko oiai, ui«wah() ae u kt- l)uke o Iy!iri<4n>rv>. O ka piiia aiin ia o na aiukuhiki he <>7 ia. Kiaaina- Pitikhaiii. Ua haiiania oia um ('hleipee Fal]s, MassachuBett.'j. i ka 1a f9 o Sept, 1850. Ame ka niaopoi)» inua olv i ke , Kiaaina e lioea aku :ui;i kekahi oiahēle o ka pohai o na kupa o ka aina e pahola akn itr.ua eoa i ko lakou aloha nena, ua hoea aku aneane 100 poe eleipkule me ka lakon mau luahīne ame ka lakou nif.u pua, me ka lakou mau eeakana i hoomaiiaukau ai no ka haawi nku i ke Kiaain:. tna ke ano hookupu aloha no kona la hanau. 0 ke kumu nti o ke ala ana m»ii o keia hana. naaniuii no ia o ka huoaiaopopo ana o keia poe Hawaii, na ke Kiaaina me kona Koiuisina Aina Aupiml i paa ia i lakou nialuna ona aina ! iupur? o Papakoiea, Kalawahine, Makiki me ka kahakai o Kewalo. Oiai, ua pinepi .e ka nuke ana.o k p krfhi pof Hawaii. me kekahi poe Haole atm ua Pukiki n<> hoi i ke koi e kipa kuia keia p>e mai ka ain i ako, f ekoa» lilo ia ka'aina'. -O keia po< Hawaii boi, ua noh;> lakou ma'un: oka aina mai ke au Moi mai, : o keia ka p«e i makemake ia ih< nei e ka auna enanao ino i k» poi llihiuie e leie mai ka aina ae, ā < ole ke aloh'a .> ke Kiaaina Pink hauia rne K«misina Rivenburij! paa ai keia "poe malnna .o ka ain! a hiki i keia ia, K<»lfsila ika wj 0 keia poe i hoomaopop ai i r>j hana aloha i lawelawe ia no lakou ua nonoi lakou i ka oluolu o k. makamaka .maikai, ka Senatoa < kekahi makānoaka aioha Kawaii m hoi e kokua ia lakou rna ka hoo maepopo ana i ka lā hanau o k Kiaaina, i hiki ai ia lakou ki malama i' kekahi hoomaikai aki Ika Makua o ka Aina. Anean* hōokahi makahiki ae oei, keif kauoha an£ a keia poe no keij mea> Ika pule elua iho nei r,( ka hoomaopopo ia ana o ka h hanau o ke Kiaaina a hoike ii aku i ua poe la. Nolaila, ua hooholo kēia poe i k( lakou mau luna a hoomakaukiu ka lakou t»au mea i manao ai < hooknpu. 1 ke kakahiaka o ka Poakolu ka la hanau o ke Kiaaina. ua akoa koa keia apau i»a kahi o ke Ki?i aina tne kana ike mua ole e hoe: aku ana. Ua hiki pu aku ka pual puhi maiaila. Oiai, ke Kiaaina e piīna ana kona ama kakahiaka, ua kani aki na leo honehone o na ohe a keiki puhi ohe o ke Kalana. I; lakou hoi e puana ana i na le< hoolea hauoli i ka Makua Kiaaina ua akoakoa ae na elemakule rm /la luahine ame ka lakou m&i keiki ma Jcahi koko"ke i ke keeni aina oke Kiaaina. I konaoili aiu mai iwaho, e kuku aku ana keii poe, me ka lakou oiau makana < ka halihali ana aku- Ika ike an; 0 ke Kiaaina i keia poe, aole < biki ke paa kona mau waimaki 0 ke aloha. Nona ka uwe i k< aloha, ua uwe like tDe keia po< puuwai aioha o ke kipa ana aki e ike iaia. No ka eehia a c keif anaina i ke aloha, ua hiki ole k* pauai ia n& olelo kaukau hoomai kai i hoomakaukau e ai kekahi wa hine. Aka, o na waimaka i kuh iho ma na papalina o kela mi keia, ua lawa loa ia no ka han£ 1 kipaia aku ai ia alo maka hano hano- Ikawa u ke Kiaaiiia e luh lima aoa me keia poe, ua hoei inai la o Konela laukea me kani Lede. maikai, me kekahi mau pok< pua makana nani, mai ka Mo'i wahine Liliuokaluni mai. Mahop< oko laukeu haawi ana i ke aloln oka Mo i .-ahine i ke Kiaaina, w pane aku ke Kiaaina i keia mai oleio walohia a fee aloha: - ''E laukea, ua ike no oe iiole < hiki ana ia'u ke ai apau keia iiiui mea maikai āpau i makana h

; . hsuo!i lua n >>id ur i i'iUimi ujji,-a e wne ...ī uit'n a ka M'>"iwiiliiiie a i.iViv. ,au.ik oiai» H iii-.iKaii:? !,t ii i:;i laliU» i' > , \ .ui; u>u au, ke !uu;\ )lf»- iMu kek«hi o ke!« :m«u moa P'l'ill 1:i !) :ti <.MO'|{o*U la Imiuu. Jkc ukll ona niea « !>o« ilio sfia rwi a n<»- • -iu' e hi»oi?,airao ■• aku i na keii'i a ka poe ilihune o ka lahui oiwi-o' k;i Mo'iwainne, a'u i a!oha nui ai. ' A via hooko (« lankea i keia mnuao i> ke Ki;';uoa. Maliupe ilio <> keia ike anp. ua kauohu-ke Kiieaina i ka poe apau, aole. t: hi.ii koKe; aka, t hele pu tce )a v h(iulchfi i <ia mele a ka puali puhe ohe, Ika wa e luana iina k»; auaiha niahlo o ka malu 0 ua laa*j, ua kauoha ke kiaaiua e kii ia i oiea paikii no ke pai ana 1 kona feīi me ka poe apau e kipa aku e ike iaia. Muhape iho o kekahi manawa, oa hiki ka mea paikii malaila, a ua pai ia elua kii o ke ānaina. Ma be feji uiua, o}&i, ua makeuiake ia ke kiaaina e noho nialuna o ka noho iwaena konu, ua hoole oia, 8 ua kii aku oia i kekahi elemakuk aku like laua e paikii Ika paii ana o k:i mua, u& pai hou ia ht kii, o ke Kiaaina : wale no uae nt eleiuakule a:ne na iuahine, he pū* poohina wule no. O ka mea : inahāLo loa i keh takahiiika, oia «oVk(? ke ; JCiaain« pulaina »l'>hn atia inai i ka po< Hawaii kulana haahaa loa ma k< iakou noho ana. Aoie ke Kiaaiu Ji nanaiiee mai ia lakou, aka, u; • hookipa ia lakot : tne he poe l-a.< ;ke kulana koikoi iloko nei o ki «iua. ■■ Mahope o k:t paii ana o , fe< | paikii, ua ha;uvi mai ke Kiaain, i keia >mau oielo eehia i piha i k' aiu.'ui oiaio i ke kaūaka inhime i-peiiei; . :". :, j "K na oi*vi oiaio o keia Aia; j Aloha o Uawaii: —1 keia kakahi iaka i piha iho la la'o ; ke 07 < ] ko'u makahiki, a, iioko ona tua ikahiki he 25 o'u uia keia Paeaina : aoie loa au i hoike īki aku i ke j kahi luea uo ko'u la hanau. Aka j i keia kakahiaka, ua hoohikilcl« ; olikoii i ko'u naau. i ko oukou hoei jiina rnai me ko'u mahui mua ole |Ua manao lioi au, e iike'no ifii i ko'u noho meiiamena» pela no I.' ; hoi au e hoohala ai i ko'u la ha | nau, iloko o ka tiooinaikai i k< : Akua Narta i haawi ia'a ī ke ola j K ka lahai Hawaii oi.iio i piha i k< aioha. £ iike t»e ka'u i hpoinao popo ai no keia mau makAhik ioihi o'u ma Hawaii nei, he lahu oukou i piha i ke aloha oiaio, h ke akahai nui. me k hoomauawanui. Ua pae mai au i ko oukou uiu aei i ka wa o ko k.akou Mo'iwahin Liiiuokaiaui ma ka N<>b<> Alii. j uoho oiuolu ana oukou ia wa. j Maanei au iloku q na hooka huli aupuui kaiii i ko oukou pon llahui nse ka oluolu o ko ouko nohona iahui kaok<ja ana- Ua ik lau a hoohewahewa ole i ko oukoi iiuuluu me ko qukoq kaumaha i. j mau ia. lioko no nae o ia mai ) mea apaa, ua aio ae oukuu i; j mau iuuiuu aie ka aoomanawa |uui. 0 ko oukou Mo'iwahine Liiiu pookeia loa o ka hailu ku ia uaau ia, aku 4 ua hoomana i wanui like oia me oukou iioko < īha kaumaha ap*u o ka lahui jNo ,ia kumu i paa ioa ai maloko < |ko'u puuwai Ue aloha no oukou je Hawaii Lahui. A noiaiia, au, i iawelawe ai tsa ka'i mau hooko oihaua apau i ua baoi kupouo apau e loaa ai he oiuoii a e holomua a i ka lahui Hawaii Maiia paha, ke iioomaopopo n§ oukou i ko'u iiio. ana ae nei i Ma kua no ka Aiua ma ke kuiana po a'u e noho nei, o ka'u hana mu, loa oia no ka ike ana aku i k, Mo'iwaiiioe Liliuokalani, a haaw aku iaia i na wa upau i ka hoo maikai me ka hoohanohaao oi a iua poe eae apau. Ma ka'u mai lawelawe oihana Kiaaina ana, u; hoaj mau au e.hapai ae ina Ha waii kupono apau a hoouoho uiu I luna o ka . oihana, a no ka mea, a< | oukou ka aiua, a e pono uu e loa, jia oukou e ka Lahui i pue alaka I 'ua na iuuia pllī hooiwaopoiiō i 'ka ieiuīleiui mau oiiiana maloko t | na keeiA|siha!ia, Ma aua o na lahui likt , o le, he mea maa mau ka (Heīo ia ika

hn oh\vo o ka me\ »r'bana p,vo. h.e u(Hio 110 ii)<t Uekahi oiaheie, MK4, ho.)l)jUi»pi>lH> uei H!l, iu. !e iua e hanohuno ke Kanaka no knna hupa; iiv fn.a iJuna <> ka oihana, y.ku, c Imii'ihano nu uiu fna kkna iiimi Iwim c laweiawo ni no ka pono u k:i Na.K:mu uiaii lu\vei!ivn j nooiai p hooulu (uui i ka lto v ,niuikai ia, a peiu oia t; haiio» hano ki. Aole i»ia kekahi ana e ae, Nolaila, e ka La'oui Oiwi aloiia, ke koi ikaika tiei ia' ov.kou e kapae ae i ko onkuu manao hookuemi hope a kanalua, no'u, E iike ine ka ioihi o ko'u oki ana, paia iio i.vi e iiio ui i tnakamaka a i hualoha oiaio 110 oukou. No ka mea." ua aloha au t ko oukou Mo'iwaliine LiLiuokaiani. o kona hookaumaha ia, a pela uo aulalo* ba ai ia oukou, kona ialiuioiaio. I keia la, ua honpīha mai ōukou i kua puuwai me ke aloha palena Me, no ka oukōu hana i panai mai ai ia'u. O ko oukou aloiia keia i haawi ia mai ia'u. Nolaiia, o. ka'u ia oukou, e mak" ma i ko oukou inoa maikai. malaina i ko oukou noho «tna e hana e like me ka ikaika e loaa ai ka olnolu o ke kino me ka noho ana je hooulu lahui i laukHnaka ko oo- ; kou aina kulaiwi. Ina wa apau |e hoomanao onkou, aia, no he A!ii Mana Mau Loa e kiai mau «mai autt ia oukou,. e hooko oukou i Kona Makemake i loaa ke ola m e ka ikaika ia oukou, e malau:» i na kanawai o ka aiua t i ole hoi e hoo- | piiikia wale ia, a e mulaina i ka iaina a oukou e noho nei m.e ka ■ouKim mai! pua. a e hoohua maj I i t)n mea e oiuolu ai ko hokuu ! !nau oliana. E kokua no au la-ou i kou i na wa «pau nia na inea j iliiia'u. A naai hopohopo iki »juk<»u i ke kipa mai e ike i-a'u. No oukou ka ai nu Kulaiwi, a e pono j)" e loaa ia oukou na kokua kupon > e holomua ai ko oukou noho ana. Me oukou ko'u aloim .palee.i ole. Ma ka oielo Beretania ta ke Kiaaina kaenaiiio aua, a .na Senatoa W. J. Uoeiho, o Maui, i unuhi Mamua ue o ka Liookuu ana i ko jakou aloha lululima me ke Kiajiina,- ua haawi ae la k«kaW luahiiie, o Maiolokai ka inoa i kekahi ieo kalokalo i na Mana Lani e rnaI iama hoomau ia ke ola o Pinahama, me ka oluoiu, a e iioomauia no hoi oia ma ka oihana Kiaaina, oiai, mamuli o kona lokomaikai i loa» ai i na elemakule ine na luahine ilihune o ka iahui Hawaii na Kokua nui o keia noho ana. Ua noho wale ia ka aina aupuni, me ka he!e (»ie e hookauwa maialo o na poo aupuni. I ka hoomaopopo ana o na mākana i haawiia ike Kiaii.iua, ua piha hookahi kaa kalaka nui. Ua lawe mai Keia. pr>e Hawaii i ke ky (he ;nau pti-& nunui,. ko Hawuii waie no), ka maīa, he-i, hua ino'-ā, i 10, kakini; 1 kakiui inn-a, 10 ahui maia maoli me ka mai.a pake. I I ka hora 10 oia kakahiaka, ua hoouna mai ia ka poe Hawaii 6 noho nei makai o kahakai o Kewalo i ko lakou komiie o 3. laia, a o Poepoe, ko lakou alakai, rne kekahi' pa jkini nui i piha i r»a i'a o kela mei keia ano Oka makana ia aka poe lawaia. 1 ka ike ana o ko Ki.iaina i keia. ua nui kona aloha, a «a h&awi oia i ke kīiuoha ia Mr. Ooelho, €> kokua iaia, ma ka maheiehele ana i na mea i hookupuia iaia ia; i hookahi no ana i'a, a o ka i nui, me ke ko, maia, he i, e lawe keiki ma'i oie a ka poe o Kalaujpapa, e hanaiia nei e ke aupuni :i;a(uka ae ijei o.Kaiihikai» me Kaliiujuka. Liiaokahi kaa i iha okoa i lajweia» a ua imihele like ia iwaena o jna keikikane nee na kaikamahiue. j 4 Nui ka iiauoli o ua keiki liilii |ka baa ana o keia mau moa i hoo ]kupu ia i ke Kiaaina. Nui uo j hoi ka maīialo uku poe i ike mak» |!iw ivw i hnnaia e b- Kiaaina |ma kela la. Iloko no naa o na j hana maikai apau a' Kiaaina Piukj ham i hana ai i ka Uhui Hawaii, jua liio iho la no ia i k mea <-}e i ke-; po« man io ino [ | Aka, na ke Akna e hooponopouo | [ i na mea apan. O ka pule aka Uihuue.. K oia o Pinkham ike ola a ke Akua, » e kau iho ke Akua i K«na mau hoopouwikai ana a aluna «>na, a e jjio hoii oia i KiaakiK no eba niāka-; hou i loaa i puuhoiuu uo! ke Kauaka Ilawau iliUuuo, t