Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 21, 18 October 1917 — HE MOOLELO WALOHIA NO KEAMALU KEKAHI O NA MOOLELO HOONAUE PUUWAI O KA LAHUI HAWAII "Mai ka Hoku o ka Pakipika" [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO KEAMALU KEKAHI O NA MOOLELO HOONAUE PUUWAI O KA LAHUI HAWAII "Mai ka Hoku o ka Pakipika"

HBLU 28. I manawa a Aiwohikupua e ooke ana i' ka hoike i kona mooielo o ka noke ann kaa ia Kauai, a hoea wale no i Oahu, a hoea loa no hoi i Maui, a hiki i ka wa ī pae ai i Maui, a hiki i ka ike ana o kahi kahu i ke abi a iluna o Hawaii. Ua iilo keia moolelo o ka loai wahi'ie ana uuai o Aiwohikupua i uaea aloha loa no Keamalu i ke kane, a ua manao ihō \u i;0 o Keamalu e nikil paa loa ia ana ke aloha tt»awaena o laua, eia ka aele ana pela mai ia hope aku, a na mua aku no hoi o keia mooMo e hoike tnai ka puana a kfT enoe. I ke awakea o kekahi !a ae, ua' ike iho no o Aīwphikupua i ka pololi, a ia manawa ao oia \ kiimailie aku ai i kana wahine. "Ea, eia kaua la i k"a makenwke o ke kino, a ke pololi . mai nei' wau, e hele lioi kaua e paina i keia uianawa." I ka lobe ana o Keamalu i keia Uianao o ke kane, ua ahewa hon iho la, oo oia iaia iho, oiai, a Ae uia i hoomaopopo i ka pono o ke ne, a i» kahea aku ai i ke kupunawahine ia Hinj*, e una mai ia Paneeikaiaa, alahele o Kea uoalu e hele ai no kana wahi e makeutake ai. Ua ; lohe io mai ia no o Hina i ka leo kahea o ka uioopuna, a ua hoouna io mai ia no oia i kahi moena alahele o Keamalu, a ua nee mai la ua w&hi moena nei a kau tna ka puka o ka haie o Keaoualu ma e noho aua. "A ia aku ko alanui e hele ai i ka haie paina o kaua, ae hele hoi oe o kaua e paina, owau hoi o kaua ia e noho ae no hoi wau, oiai, na hoomaona ia iho la no ho? wau i ka a-i a ke aloha. O ko hale no t:ae e hele ai f oia no ka hale o ha uaukua o kaua. a ike mai hoi na makua o kaua ia oe, ao na makua hoi nana kaua i hoao mua oo i ka wa o ko kaua hookauhua ia ana iioko mo o ka opu o na makuahine o kaua, Ao ka mea nana e 'noomakaukau ka a-i, aia no ia haie kahi i k*u «i, a nana no e hana na mea a-i, ao ka ai wale iho no kau ame ke kahu alii o kaua." I ka iohe ana o Aiwohikupua i keia mau olelo a kana wahin'e iaia, ua ku io ae la no oia & nee aku la do ka puka o ka hale o laua, ā ia manawa i haule ibo ai ka moena ma ka puka o ka hale. a ia manawa no hoi o Keamalu i kahea mai ai i ke kane. **E ia iho ko «lanui e hele akū at, ae hehi aku oe iluoa «na, a nana oe e lawe aku i kahi o ka hale o na makua 0 kawa^ 7 ' Ua hehi io aku la no o Aiwohikupua iluna o ua wahi moena nei, 'ao ka wa no ia i pauee aku ai o Paneeikaloa, a hiua iho la o Aiwoilalo, oiai, aole oia i maa 1 keia ano alanui kupaiuaha o ka wahine u'i o Paliuli, He halul.i ana ka Keamalu i lohe uku ai, ai aui aku ka hana e waiho mai ke kane ilalo, ao ka wa no ia q Keaumlu i uwe aku ai no keia poino i ioaa i ke knue, ao ka mea, uiia no nae, aole i loaa, ia Aiwohikupuu ka eha ma keia hina ana> Ua holo aku la o Keaa hoala 1* i ke kane iluna. a t,inav) iho la, īn« paha ua eha' i nn kela hinn ana, a na ho-' ole ae ia no hoi o Aiwohikupua^

! ! me ke ~o ukaaka no keia hina ; ana on\. "He keu ka hoī keia a ka inoeini kupaiiiahu, aole hoi wan i kupuno iho, o ka nee nku nei no ia o kein uuoeua, a mamuli o ka paa pono ele o ko'u mau kapuai wawae iluna ona, o ko'u walawala mai nei no ia, a ua pomaikai no nae wau i k« ikpika ole o ka panee ana o keia wabi moena kupainaha." "No'u ka hewa e kuu kane, oiai. aole hoi wau i a'oa'o pono aku ia oe i kq ano o ke ku ana iluna o j kuu wahT~alanui moena, a no ko'u manao no hoi he alii maa «e i ka hee naiu. a ua makaukau hoi i ke ku ana iluna o ka papahee nalu, nolaila,' a'oa'o ole rnai nei wau ia oe. ,JBJ- kahea ae wau i k.uu wahj kaikunane kuapuu, a oia kou kamaaiaa o ke kau ana aku iluna o "Paueeikaloa." Ua kahea io aku la no o Ksa" malu ia Pukoula. a «-a mai la no hoi ua, wahi kua,pun nei, a olejo akula o Keamalu i kona wahi kaikuiiane, e lawe hoi i ke ke-iko-eke ona i kahi o na makua e hookuofi ai, ae paina ai hoi j kona paina awakea.

l ka hoea ana inai a Pukoula i kahi o Keamahi ma e ku ana, na ■ kena. aku Ja o Keamalu i ke k^.ue. e hele aku a feu pu ine kahi knapuu eku ana iluna o ka moena, a ua' hoolohe aku la no hoi o Aiwohikupua i keia mau olelo a ka waliine. a ua be'e aku la nia a kn pu iho b me kahi kuapuu iluna 6 Pnneeikaloa. ' [ I ka hoomaka ann aku no o Pae nee a_kU, ua puliki akn 1a o Aiwohiknpua i kahi kuapnu t iai ka puka ana aku o laua i*jawa[ho o ka pa o ka hale o Keamaln tma, na pau loa iho 1* ke aho* n kahi kuapuu i ka pnliki ia e Aiwohiknpna, ?v ua nanea maoli ein no keia puliki ia e ke kaikoekeIa naanawa i kamailio mai ai o Pukoula i ke Alii Aiwohikupua, e noho laha ilalo, oiai. naahope hina pu laua ilalo, a ua noho io iho la laua ilalo. la mapawa no hoi j i nee <nai ai ka manu īeiai o ka Hale o Keamalu, a kau iho la malun pono'i o Aiwohikupua ma, ae pal e ae ana hoi ikn wela oka la. .

Ia laua no i puka pono loa aku ai iwaho o ka hale, ao ka wa no ia i pio iho ai ke anuenue ma ka aoao o Aiwohikupua,.a uhi iho la ka ua koko, eia nae ua uhi ia iho la laua nei a paa e ka malu o na eheu 0 ka mauu kiai hale o Keamalu. 1 ka ike ana nae o Aiwohikupua j keia ano, ua kamailio koke aku 1* oia ia Pukoula. "Ua hewa paha ka huaka? a kaua. ke uhi ia mai nei kaua e ka ino, ao ka q&no paha ia kaua e huli hou kaua i ka hale." ke Alii Aiwohlkupua, k e kane hoi a kuu hanai kaikuahine, o keia Ino au«e manao kuhihewa nei, he ino ia e uhi mai ana. iluna o kaua, aole pela. 0 oa kahikhele no keia o ko wahine, ao keia j eheu o ka* manu e uhi nei maluna' o kaua. he uhi malumalu ia e pale-' kana ai i ka weh o ka la, ai ka pakāua hoi e haule mai ana, aole loa kaua e pulu a hoea kaua i kah! o na makua o kakou. Ina oe e ke Aīii Aiwohikupua, a he alii kulana haahHH, i na no ua hotbe mai ka |po ia ir>eA. mamul* o ke kau ole |aoa o na anueanue maluna o kaua. j a aole hoi e haule mai ka ua koko a kaua e ike .ae la. E ike aku ar.a no hoi oe ma keia moa j iho, ik*wa e hele ai ko wahine ij ka :ui!\u i,.ka lokowai kapn o PalioH nei, e uhi pu ia ana kona alahele e ka ua koko. ae pio ana im | hoi na anuenue ma kona iiiuu aoao, |ao keia ululaau a knua o 'ke w\ e ! jku mai nei, o uv>o a.oa lakou iaiua j jO k:i u*i pookola o ko wahuiii,*' j (Aoleipau.) 4