Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 23, 1 November 1917 — HE MOOLELO WALOHIA NO KEAMALU KEKAHI O NA MOOLELO HOONAUE PUUWAI O KA LAHUI HAWAII "Mai ka Hoku o ka Pakipika" [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO KEAMALU KEKAHI O NA MOOLELO HOONAUE PUUWAI O KA LAHUI HAWAII "Mai ka Hoku o ka Pakipika"

HKLU 31. Ua iiio lieia mau olelo a Hapaia-. iueaieue i mea hoomaha iki mai i ka manao o Aiwohikupua, a ua nana ae la oia me ka maikai i kana a>au wahiue e ku ana oia koua- aoao. I keia uianawa a lakuu e ku ana Hana d {'Paneeikaloa," ua pahua iho ia ka man» o ua w-ihi moena nei» a ike iho la o Kenmalu i k<* ot akr. o ka ikaika <• kn mana o Makaiiikailiai, oiai, ua }iau!e pu wale iho lu iu> ka maiu •> ko?m kupunawahino i ka manu o ulii hookaiakupua o ka lewalani, a ua hoike ia mai la no hoi ka mai.a o Makaliikailiui ma keia pahua anao "Paneeikaloa" ma kana hoou«e

ioaua- ī ka ike ana ō Ilapaiaaiemeoe i Keiā pVltkia o lakuu, ua kamailio koke ae la no oia i kuha hoahanau, ai ka laua kane hoi.

"Nani ia ua akeakea ia mai la hoi ko kakou alahele e ka maoao o kuu makuakane. ao kona mauao

iiia keia haua ana peia, e hoikeike a>ai ana i alanui hou uo kakou

e hele ai i kahi a kakou i aiakemake ai» ao ko'u alanui no hoi 1 hoea otai ai ilalo nei. Oia aianui la e ke kane a maua, oia uo kekahi o kflia iuau mm&m e pio nei uaa ha aoao o kakou, ae kahea ae wau i kuu makuakane e hoonioe aei'ke alahele a hoea kakou i kahi auau o kakou e manao nei e hele. Me ia mau olelo a Hapaiamemeue, ūa kahea ae la no oia i ka inoa o kona makuakane penei. ... ■■ *'E Makaliikailiai e, eia wau p kau kauoa ke u'i ke ninau aku nei ia oe, aoie anei hoi e loaa ia aiaheie no makou e hoea aku ai i ka iokowai auau o kuu hoahanau nei, ai auau pu ai hoi makou me ke kane a inaua?"

I hakBlia no a pau kela inau oielo a Hapaiameoieue, o ka wa no ia i naoe ae ai ka hiki o na aauenue maooua o lakou nei, a lilo ae la no i alahele no iakou nei e heie aku ai. la manawa no i hehi aku ai • o Hapaiametneue iluna o ke auuenue, a kahea mai la no hoi i ke kane ame ka hoahanau e kau pu aku, & ua hoolohe aku la no boi laua i" ka ia ala kono mai, ao ka

nee aku ia no ia o ua anuenue nei a ku ana lakou nei ma kae o b punawai auau. a malalo hoi o kela kumulehua i heie a luuluu i na pua, ao ke kumulehua kapu hyi a Keamalu i hookapu ai a lei mua o i ka lei lehua o ua kumolaau aia i ka waokele.

Ia iakou nei nae i hoea aku ai, e ku mai ana he eha mau kaikamahine h'wkani oeoe pu lai, ao ko lakou hana uaai la ao hoi ika iakou hana, a ua lilo loa ia i mea i ko Keamalu nianao.

pau ka auau aoa a iakou uei, ao aa wa uo ia o na manu kui uiai ai i ka pua lehua o ke kumulaau kapu a Keamaiu. a lawa ka lei a hoolei mai la i»a ka a-i o Aiwohikupua, m hooko ia ae la ka hoohiki a Kea malu i hoohiki ai nia i ka a-i o Aiwohikupua e noa ai ka pua o kela kuuiulaau iehua.

I ka ohu aua o Aiwohikupua j ka iei pua lehua kauian? o Paliuli» ua keua pu ae la hoi o Keamalu i ua oiahu kui lei iehua o Paiiuli e kui pu hoi i uiau lei luhua no iaua me kona hoahauau, a he £uanawa

pokole wale no ua ohu pu ae la laua me ke kane a iaua i ka lei lehua pua nani o Paliuli, ao ko lakou nei kau hou iho la no ia m&luua o ke alahele anuenue a hoi aku la no ka hale paina, a na makaukau no bi>i na iup.i a-i ia Kaupuaumoana, ae kaii pu mai ana tio hoi o Pukoula. a halawai aloha ae la iaua me Haphiamemeue kona kaikua. hine, ā ua lilo ia i mea olioli loa uo oiai. ua loihi na la o ke kaawale ana. I ka P»U alia o kjl hui itl:thn. :m;< 0 kt- kaikuahioe uie koua wahi kai' kunane kuapuu, .ua hoike aku la no o Hapaiamemeue i ka honua ana o kona Wahi pokii kaikueane a ua kuhi no hoi oia ua inake la ua wahi pokii nei ona, a eia ka i Paliuli nei kahi i noho ai. Ua hoike mai la no hoi o KeaH!«]u aole e kala wale ko laua nohu ana ia Palīuli nei, a loan no lx>i kona kukoelua »> ka noho a!»a ,o kuna hale uiehaiueha, ao lio;)ijftikanakii no hui i na manu i ka Waokele lehuu o Paliuli. Pau ae la ua kamailio ana o lakou nti, iio ka hoomaka no ia e paina i na mea i ho:nnakaukau ia a i<i mauawa aole i hookapu ia ka a-i ana o ke kane me £a wahine, a ia no pahn ia i ka wa mai o na alii mai mahope, ai hookumu ia uo hoi e na kahuna u flawaii ui hana ia no pela i lilo na kahuna kahikr> i ppe mana maluna o na alii 1 kekahi manawa, ai mau mai hoi ia kapu a hoea i ka wa i; Kaahumanu tna l hoopau ai i ka a i kapu ana, a mamua iki iho o ka hoea ana n>ai o na maku& o ka pono I ka pau ana o *a paina ana iup ka ua hoi aku la lakoo u«i uokolakou, wah} noho mau, a maluna no o ke anuenue ka hoi ana, ao Pukoula nae, ua hoi no oia maluna o 'Taneeikaloa." I kekahi la ae, oa noi aku la o Aiwohikupua e hula mai hoi o Keamalu, oiai, ua lohe hoi i kona wfthi kahu alii he wahine lea maoli o Keamalu i ka hula. I ka lohe ana o Keamalu i keia manao o ke kaue, uaolelo aku la o Keamalu. i "Ba, auhea mai oe e ke kane, aole e kohu ka hula ana i ko .kakou nei j hale, oiai, aole he titad pono hula o keia wahi a kakou e noho nei, a ua hookaawale no kuu kupuuawahine i ko'u hale hula, aina he eeakeuiake kou e kuu kane no ka hula, alaila, e hele kakoa 1 ka hale i hpomakaukau ia ao ia. haua." I ka lohe ana o Aiwohikupua \ keia olelo a Keamalu, ua ae koke aku la no oia, ao ko lākou hoomakaukau koke, iho la no ia o lakou e he!e i ka halehula o Keamalu, a maluna no hoi lakon nei o ke alahele 'anueni'e i aku ai, ai ka W8 nae i ano kokoke aku ai i ka halehula, ua oli koke akn lu no o Keamalu i kona kupunawahine ia Hina, e hoike aku ana ma kela 911 ka makeuiake o ke kane e ike i kj Keāmalu ike hula, ai ka lohe ana no o ha manu i keia leo oli o Keamalu, ua hauiau ko lakou kanil ana, ao ka lau hoi o u& iaau, ual moe iho la lakou, ao §ina hoi ua holo koke ae la oia i ka halehula 0 ku muopuua, a hookani mai la i ka paliu hula. a lohe aku la no hoi o Kukaohialaka i keia kani u, ka ipahu huln a ka makuahine, ao ikona holo pu uaai la ao hoi ia a ihookani pn i ka iyu Uula, uo ka ana no ka hiki uiai o Keamaiu. Ina pahu hula e noke haia ole ana i ke kani, o ka wa ao ia i komo aku al o Keamalu lue kona i<>au hoa, a hele pololei aku la o Keamalu ai kona kuahu huia, a hoopaa mai la i koua pahu hula, ;ao kona hoomaka iho la no ia e I hula iuiua o kaua kune a uie ka |puualua hoahanau. 1 ; (Aole i paLii.) (