Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 30, 20 December 1917 — Ma ke Kauoha NA AINA AUPUNI NO NA HOME HOOKUONOONO MA KA MOKUPUNI O HAWAII [ARTICLE]

Ma ke Kauoha

NA AINA AUPUNI NO NA HOME HOOKUONOONO MA KA MOKUPUNI O HAWAII

Ke hoike nei ka lohe, o ka aina an. puni i hoakaaka ia mahojx' «f nei, e wehe ia aku ana no na Home Hooku" onoono e iike me ia malalo ilio nei, ai kulikehoi mo ke kanawai, ao liiki ai no nae ko nnuhi ia mai inamua o ka wae >a ana. .. KAmo k-a * \v-.x\mr Alil. Ok» aina e «tli a tku uuh, ku waiiiu in-i uo ia iua ka Mkui uni u • lawaii, ai 'ike ia ii<>i m» moa Na Ilouif".-!»<"Kjkuonooiio o Li'po!oa-Kau-niho, mi ka Apana o īīilo Aleau. | 2. K| AKO 0 KA AINA. O ke lano o keja man apana aina, lie man i aina niahiai ia o k» papa-ekahi, a nia\ ī lalo hoi oka hōohi.na ana ia ana ina ke ano kanu ko.

3. NA KUMU Mfi N \ ANō K LOAA AI KA AINA. Ona poe apan i kuleana e : lawe i ka aina i olelo ia, o. hoomaopojx> ia iio i« ma ka liuki ana, ai ole ia iua ka haawi ana aku. 0

kane a wahiiie palia. uka, aole nae c hiki th latiH k<> ivai)to like ae i ka laua pniapala nos no ka huki ana,-

Ua loaa no ke knleana i lcnk«lti rn<*a hookahi e lawe i hookahi apana. 0

keia niau apana aiuH> e law< v in no iu uialalo i) ka AELIKK HOMK-HOOKI'-ONOONO KWIKAWA, au la\s-> ia l.oi malalo o nii kuniu i hooakaaka in īuaialo iho iK'k

a. KA UKl' aSA. E ukumua ia mai he f> pa-keneka, a he 5 pa keneka i ka makahik hookahi, a maluipe mai e ukn" ia niai he 10 pa-keneka i kela b.ic keīa mnknhiki, a hiki wale. no i ka p*u ana o ke kumukuai o ka aina, nīe ka uku 'puia o euno pa-keneka, uku panee y .k'a inakahiki. Ua hiki uo: nae e ukii ia roai ke kumiiknai pih* i ki manawa e uku ia ai, ae hoop ni ia ai na kukai palapala ana .

h. KA NoHO ANA MALUNA O KA AlNAi'' He elima makaliiki i ka*maīiawa d mui makahiki mna, aole e haule iho iualaio o eono mahiua i kela me keia mak;thiki, ai ole ia, e noh'o-paa nia «a ■ aina no ekolu makahiki: K hooinaka aku k* noho ana mahope ilio a ka hal* an* o ehia makahiki.

e. KEANOO KA MAHI ANA. He 20, 80, -40* 50 n»e 60 pa-keneka o ka aūia, a he 5, 10, 15, 20 me 2">. kumulaau iio k* eka pakalii o 40 pa-keneka o ka aina i koe, mai ka pau ana o ka

maaawft muf, ka elua, k? ekolu, ka eha ame ka elinm o ka makahiki a hiki Lka. wa e loaa ai ke kulana Palapaia i ka mea lawe aina, ai ole ia o ke 40 pa-keneka o aiiia ai %5 hoi kumuiaau no ka eka hookahi no ke koeua o ekolu makahiki i hoomau ia, e hoopīha na mea e ae i atdike ia ma ka hoomaka ana oua mau makahiki ekolu a!a.

d. K.A IlOOLiU) IiOU AXA AKU, O na iioopaa ana no ke kuaī ana, hooiimalima ana, a pela aku, e like no ia me ka ke kanawai i leuhikuhi ai. e. PALAPALA SILANUI. Mai ka ekolu a hiki i ka umi makahiki e !ike mn ke kohikulii o ka hookaa ana mai, a me ka mahi ana, ai hooko pono ia hoi ka aelike. E lilo aku 110 na mea hooulu ia, i na na6 he mau mea oia ano i ohi ole ia. Aole naee loaa ke kuleana i na hawai, na auwai, na luawai, na kahawai kahe, na uwea a paipu paha. na alanui, kuamoo hele, ame na alahao. Aole no hoi he aina e kuai ia aku ma ke ano he aina-wai me ka ponowai pu. o na ! ponowai apau e malama ia no ia no ka pomaikai o ka lehulehu. 4. KA PALAPALA NOi SO KOV KOMO PU ANA I KA HUKI ANA. ' O na mea apau i loaa ke kuleana noi Howie Hookuouoono, a ma ka Poaono, a aiamua ae paha oia manaua, lanuari, 19, 1918, ama ka hora 12 awakea, a aole hoi maliope aku oia manawa. e hoouna aku i ke Komiaina o na Aiua Aupuni, ma Hoii<»hilu, ma ke eke leka, aole ma ka Inwe kitio ana, a aele no hoi nw ka leka i hoopaa ia akuika haleleka, i palapala noi no ka huki aua ! e like nie ia i knhikuni 5a ma ka pala- | pāla uoi, a aole nae e ho;>komo ia iloko oi« wahileka a oi aku maniua o ka

hookahi palapaia n< i Imki aina. O ua pal&pala noi »pau o hami ia uo i« nuUnna o ka »p«!tipala pai īiakaluika ; hooniakankan ia o ko Komisina o na Aina Aiipuni «o kona palia, ao pono no o hoopiha ? koua inoa jkuio , \ j kon* wahinoho, na kop.a tau;\no wahiiu- a kano paluu » ina palm ho moa oia i a maix' oie paim.iu l hoohiki īa oia uuua o koain*. ai oio o kekahi

'wrj }iaha u ka l.'haHm, Lunakanai \%.aj a lui-a e ao paha i . 'i.onii 'ke. .kiileaiui | e iawe i na hoolnki, ae lsrx>nna . iā I aku nu h. .) keia um ka wf lvi-loka a k.' ! a aina palui i hunmai n?. h i,u i) 'nahihil ..1.1 k« | inoa mo ki hi nolio <> k« K<miisma, :u' | 'i-akMU |*u ia ine ka iunukiiaka ki-ia ! Ui.aii l»tiaolei(< uiaLuua k'.l-i w»<n k'ka. I "It>- n.>i lmki aina u<> ka [ A[>aua i' hoo.pi!iajnhu ia uo j hoi kela pal«pala uoi maloko , o ua ] pālena. V» ka'Apana i waiho a\ na iiīna.] lu-i, a aole e lawe ia uiai kcku(ii walii leka.e alakai ai ka hoooiaupopo ia o ka [uiea noi, au ka mea paha, uana i. hookouiu niai kela waiii-leka. . 0 iia walu-leka apau c hoopaa pono ia Jakim, «ie kau p.my ia na pooieka kr" pono, ae liana ia keia niau mea m->-mua n k'Tr"lrnnt;..iti(> īa nuā TXa~llali -! leka. 0 kekalū uiea n.ū <• noi aua a.oi aku j mamua (> huukahi n..i ma keia noi huki ana, i.i uio |a u uoi aua ■ pul'm «olr īnalalo o kona inoa pono'i, aolii* !oa i; ae ia ia nieu n< »i ma keia noi huki : aina ana.

O na wahi-leka apau i waiho ia nuii, ai oie ia i. iiouuna ia mai paha uia ka eko leka, ae lioike ana e hoomaopopo ia ai ka mea nana i hoouna mai, e welu' ia no■ ia i ka wa e loaa mai ai, ae lioihoi liou ia aku ia pah*pala noi .i ka.■ ■inea. nana i hooima mai

KA HIIKĪ AN \ AME KA WAH ANA- Maho|x- iho n ka lnna ana mni 0 kekahi walii-leka i knkuu polohn ia, a hoopaa pono ia e like ine na mea i fiojke ia ae nei n>alnna ac, alaila, <> wailio'aku ke Koimsina m» kekalii palm kupono, ao na wahi-k'ka walt* no -..nae 1 knpono no ka liuki ia ana, a raa ia wahi .kupnno.e wailio .ia nii' ka lawo luiii uli* ia. aku ina. kekuhi ,wal|i ok<»a aku, a liiki wale no i ka la e huki ia :ii rn« ke akea'e liko me ka iuca, i hoolalia ia aku. ' '

Ma ka hora 9 u, m. nia k% Ha)v Kapitala ma Umiohilu. ma ka roakahi, īanuari 21, ae kokoke ' ana hoi ia manawa, e wehe in ka pahu e" i wail,io ana niā ke auo akea, ae hoolmiluii ia lakou,. alaila, hnuhi mai nta ka'hoOkalū i ka manawa hookahi tna ke ano akoa, ao hookau ia ka hnalu lu e like me ko iakon' unuhi ia ana inai .ae hoomaka ana .mai ka huahelu ekahi «naī, ama na !\utvhelu i haa , wi ia, nialaila mai e hooponopono i» ai ..ke auo o ku poe 'no lakou na inoa olaila. ae loaa ai■ hoi ia lakou ka wae ana arae ke 'koho ana<fr'ko lakou mau apana aina. ;

O ka papa inoa i iiaawi ia aku ai ia lakou na luiahelu, e lioike aua i ka huaheiu i haawi pakahi ia lakou, e kau ia no ia ma kahi akea, «e haawi ia iioi i na nupepa no ka hoolaiia aku ni* ke aao lie mau niea hou, ame ka lioike pu aku no ika helu i haawi i aku, ae hoouna pololei ia aku jio hoa i ka ruea nona ka iuoa i lioopaa ia maluna o ka palapala noi o kela me keia mea i haawi ia aku ai ka helu.

Ona palapala noi apan i pololei olu ka hana ia an», ame ka hoo,una ia ana mai e kakau ia mo mawaho pouei' "Ua hoolei ia mamuli oka pololei ole o ka hana ia ana," ae hookau'like ia no hoi ma ke ano o ko l»kou hoole ia ana, ae hoouna ie aku hoi ka lohe i ka mea nana ia palapala noi. 6. KA WAE ANA I N'A APANA. E lioomaka aua ma ka hora 10 a, m.> a ma ka Poaha, 7, 1018, ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo, Hawaii. O kela me keia mea e naa aua i kekahi helu i haawi ia aku iaia ma kekahi huki aina ana, e wae aku oia i k&na apaua i makemake ai, e like no hoi mo na apana aina ī woHe" ia, ai kupono' no hoi i ka mea i koho ia ma ka helu. \ lua i hoea ole kekalii mea' i lilo ai kekahi helu ma ka wa e ,wae ia ai na ,lielu o na apana aina, a ina oia e pane ole mai i kona inoa, alaila, e nee aku no i kekahi inea e ukali mai ana i konu helu, a pela no e nee aku ai a hikf i ka wa e pau ai ke kahea ia aua, alaila, e kahea hou ia koua inoa, a ina oia e pane hou oie niai i ke kaUea elua ia ana, alaila, e nianao ia ua haalele oia i kona kuleana wue.

7. NA liOOIAIO I KA 0 KA. WAE ANA. Ika c liooa mai ai nu ka wuo alaila, o huoumkaukau uo ki-la mc kyia īuea noi Iloaie llot>k(ioiiocuo i auo kupono 110 ka lawe Homo Hos>kuouo-

ouo aua, ao liooiaio ia ukh ma kona hoohiki ana uua kckali,i palapala i liooiuakaukau ia c ko | Komisiua, ai ole v kekahi moa kiipouo e ae p&ha. lua 0 ka uiea uoi, a he Makaauunu. ole oia no Amerika Huipuia ma ka hanau ana, aUila, e lioiko luai oia i ka palapala kiunn o kona !u\>hiki no ka makonwko <■ IHo ak;; > >uaktuuuasni, ai 010 U I kikah.i p 4 Uui nuū ka AT>« n.ai, o hoiko i kona kr.lana ano nuika&iiumu ru> Auvorik* Iliūpuia, ai ole o koi auu paiia i koua kuloaua uu\ ko auo o k*, liio aua | o koua makuakauo i oi*i

_ ... j'»ia nialal'j o lu n.akulilki i eim niai j iii;Uau> o ka n\aka.lua-ls t uiuv«ujakaluj| a*> iiloike pu mai no liof oia i ke kope f» ! k;l ft k;i Ahu Hookolokolo i Ihaaw'i aiika f»>no makaainana i lff»na' | ln;i keknlii iw»a i kuj>oii<t oTe o ■ iawe i ki'kaki Hoiui- 1 l'.>okti..)uo>ii»o > 0 i wae oia i kekahi aīna, it ina paha ua Iww oiu, aol<> iKi ia Ik 1 inea c l<>iva a, ! it»ia na popa }u"li i aina, a lawi' ac | I>aha ia apaua aina. i>. KE ANO, .\A LULAPALA AME N.A HO\K/iAKA AXA. E loaa no na pai-hakahaka auie na mea i hoike ia ae la mai ko Kornisina mai 0 na Aina Anpnni, :u- luaa pu uo lusj na walii-li'ka, j ia ))ai'liakalijik-M. <> n» _ _ hwhiki ana ame mi inea kupouo i ka lawe aina, ao na niea i'ili hoakaaka amt» ka inanawa paha o wi-lie ia al ka aina, anio na nu>H |>ili i ka kumu koho aina, ac ninan uo i.a uniu uaea i ke Koinlhlua iii,i Aina Auj>iuū uia Ho--1 nolulu, ai ole ia ia Hope Joseph i <i, Aiulrevvs ( iiik», Haw aii. INa ■■ Home Hookuonoono ma | Lepoloa-Kauniho, Hilo Akau, , | Hawaii. f Apana Iliaiiia, Kka Knmukuai ! (oi a omi niai) l£ohoi« : ī 11.86 $ 889.50 - !->.'« 1,578.00 16.HK 1,698.00 4 15.39 2,077.6& 5 11.10 1,221.00 14.4:5 2,104.507 1,657.00 « 1,578.00 | -> i".H4 1,784.00 10 1.525.75 " II l r 3BG.:i& J - 17.22 1,4<W,70 1" '0.34 . . 14 16.3» 1,308.1$ " 1* " 14.70 808.00' ' W lfi-W 1,244~25 17 913,55 B. U. liiVENBUK<jiH, Xomisina o na Aina Aupiin. Aj»on<»ia: ' .. LtT(.irsi E. PIXKH\M, K'iaaiua o Hawau. Noveuibfcir 10. IUI7. Nov. 15, 22, 2Jf l)ek. 6, 13, 20, 27 Jan. 3, 1918