Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 36, 31 January 1918 — HE MOOLELO WALOHIA NO KEAMALU KEKAHI O NA MOOLELO HOONAUE PUUWAI O KA LAHUI HAWAII "Mai ka Hoku o ka Pakipika" [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO KEAMALU KEKAHI O NA MOOLELO HOONAUE PUUWAI O KA LAHUI HAWAII "Mai ka Hoku o ka Pakipika"

HV)U! 'M Ma keia anu u Ktama.lu i malanaa ulaia ai i kana keiki, a hiki wale oo ika wa i kolo ai o fllaula t a ua hoomaopopo iho la o KeHi'uah i ke kulana u'i maeli <>' k«na keiki. Ika wa no e hoea loa aiai ai ka ikaika o ka, ulaia iu Keanualu. e lio.lo hele aua no oia i kanahi.'le, ai kekahi manawa ua Jaw« uo oia i kaua keiki bebe i kanahele ulu laau.i Aia ike mai lii . no o Hapain)erneVe i Keia *no I iiliiia o kana puiuiluui a hoahanau , n ' hoi mu ke.kahi aoau, a ua ulti ae lu ka pihoihoi iluko oua n<» ke oia u ki* ,k«ikl.ha»jau hou,.a ia inanuwa i uwe leo nui ap ai oia, a oiai ua hoi *pu no hoi koua wahi kaikunane kuapuu me ia i ka aina o ko laua mau kupuna, uolaila, ua ninau aku la o Pukoiila rke kumu o ka uwe ana o kona Kaikuahine, a Ja iuauawa o Hapaiameuieue i hoike ma.i ai i ka pilikia o Keamaiu, d me ka lawe pu o Keao.alu i kana iei keiki i kanahele uiamuli o ka I aianao ulaia- j

"Auhea ka hoi ke kaue ame na ojakua o kakou» a heaha ka lioi ko lukou tnea kokua o'e uoai iaia i keia manawa ulaia o. ka noonoo o ua kaikuahine nei o'u?" , "Ua lilo ke kane a nuaua ia Hitiuopuha!akou, a iraaiuli o kt»iti ■ aloha kupouli J ke kaue ,ke kuoau o keia pupule ana, a iiJo ka manao i ka ulaia." ■*>

I keia lohe ana o Pukauia i keia puino o kona kaikuahine haku i noho pu ai, ua hahiiloi mai 1& koiia mau waiuiaka, a ua huli ae la oia a kamailio aku la i «ona kaikuahine i keia miiu oleio.

Ea, aloha mai la ka hoi wau i ka haku kaikuahine o kaua, e iho paha wau e hoopakeie iaia."

"Aole e loaa ia oe ke kii aku me kona ike mai ia oe, a ina oe e inanao ana e kokua i&ia, alaila, e iho ke ano malu, loa. a ouu hoike iki aku oe .iaia, oiai, i na oia e ike ana ia oe, alaila, e holo ana kela i a hoi liou o'o i ka hale. Penei paha oe e haua ai ke manao oe e loaa ko kaikuahine ia oe- Ino no oe a hiki ilalo me kaj malu loa. alaila, hoomakaukau noi oe i na mea ai me ka huna loa, a hana no hoi i wahi papaahaaina, ae hana ia nae keia i ka wa e hele ai o Keamalu.

I kekahi manawa e lawe pu ana no i ke keisi ana, ai kekahi manawa no hoi e waiho aua no i ka hale- Ina oe e ike i ke keiki i ka haie, mai kii iki oe e honi i ke >keiki, o hoi mai a ua nei a honi i ! ka hohono kahaka o ke keiki, ao ka hololoa no ia o Keamaiu i kauahele, a lawe loa i ke keiki, a lilo hoi ia i mea e poino ai ke keiki haku o kakou. I keia manawa a Keamalu e noho mai !a, aia c:ia ke hanai pouoi nei i ke keiki me kona mao waiu, a ua pau hoi na la inu j wai pua lehua 0 ua h&ku alii nei j o kakou. a ua hoomaopopo no o j.K«atnaLu i na wa ai waiu o ke kei iki, ai ka wa e hot?a ai o Keamalu i ka hale, e malama loa oe 0 ike a ua nei ia oe. Ke pau uo kau hana aua I na mea ai. aiaiia, e hoonalo iioa oe ia oe iho me ka hoike ole saku iaia, ae hooman aku do hoi oe 'i kau hanai ai aua iaia, a hiki paha 1* k* wa e iaka mai ai ua kaikuahine haku nei o kaua." j, I ka lohe aua o Pukouia i keia j,mau olelo ao u kona kaikuahiue, j un liuliu koke iho ia no oia uo fkaua huakai iho iialoo Paliuli, a jWa ke koko uo a Makaiii kona iho no \mq 0 ka home uluwehi-,

weiū u Paliuli i ka Jehua me J;a leo, 0 na iaanu- I kona hiki ana 110 ilalo o kahi a laua i ooho mua ai, ua hoomakaukau koke iho ia iio itta mp& ai on •>, ai kupoho no hoi i ko Keuiuulu kulana, ai kona iawe ana i keia aiau ioea ai, i ka hale o Keamalu, ua ike aku la oia' 1 k|» keiki haku alii a lakou, a auie: uu Ue kanaka u'i mai a twui, I* ua oi aka ka tv'i o kei£* koiki |h«ku a lakou mauiua oka u'i o |ka uaakuahine o ua keiki neh l.aia ji' īke aua i ke keiki e kulu anu lua j iokō o ka hak% ua. nui )oa ,ko ia , nei aioha, a ua aneane nc keia e hopu i ka lei keiki a hikou a nii i mai, aka, hoomanao !a no hoi keia i ke ao a ke Ha- i uumi wale iho la no, ktia i ke aioha, a hooniakaukau iho 1h keia i na mea ai, a hounoho iho ia iiuna o ua papiaaina elua. .

1 makaukau ana o nu, mea | apiiU» o ko ia nei hele aku i,i,no ia. u huna iaia nei. Aok noi liia ihu i a U»h« aku )a n>) keia i ke; kani mai o kt- oli a Keanialu, ae huli hoi mai anu e hanai i ue keiki. X ka hoea ana ae i ka, puka o ka I hale, a ike i keia xuau papaaiuaj elua e waiho aku ana, ;ai piha ponoj i na uuea ai, ua pihu loa ihu la oi Keaiualu i ka uuakau, ao ka e:ni J h >pe aku la no .i» i hope, a u)aiuu'| aku la e holo hou i kaaaln-ie, a ia manawa nae i uwe mai ai ke keiki, piai» ua ike ma.i Ja oia i kona uiakuahine. ae makemake ana hoi o hanai.ia aku i ka waiu. Ua ike hou aiai la ao kej keiki iaii, a . hopkina 1 ikaika loal

t»e ia i ka uwe, a ia maīiowa ,-ua ia Keamalu ke hoooaunawanui Ute-*"slohrf keiki, ao koua wa no ia i iioiuo aku ai e hele nihi aaa nae m'4 ka ipaia o ka hale, a hiki wale no i |kahi o ke keiki e uwe ana- I ka I hoea ana i kahi q ke keiki, ua | hapai koke mai ia uo oia i kana i keiki iluua o "Poioahi auae Papa- [ enaena," oia uo ka inoa o na iUha o Keauialu. Hanai iho oia i I kana iei keiki, ai ka maona ana jno oke keiki, ua hoomoe aku la |Uo keiu uaa koaa wahi e moe uiau ai, a nee hele aku la o | Keamalu no ka pukahale, ai kona kokoke ana nae.uia kahi o kela

mau papaaina, ua laiau iuo, ae kekahi uiau mea ai, a holo aku ia no kaaahele, ae ai ana no hoi i kela niau mea, ai ana i. ohi hapuku mai ai. I, ka hoea aua i ka ahiahi, ua huli hoi hou mai 'a no o Keamalu nu ka hale» a ua hooaumoe, iho ia 110 uae kaua lei keiki, ai ke kakahiaka nui no hanai iho, la uo i ke keiki, a hapuku hou ae la no i kela mau mea ai e i ana, a holo hou aku la 110 i i kanahele- I ka hala ana aku no| 0 Keauialu, alaila, iiio hwu mai la no 0 Pukoula a hoomakaukau hou iho la no i uj»u mea ai,hou na Keamalu, ao na mea ai kahiko hoi hoolei aku la u Pukpula ia mau mea ai, a he u\au 5. sa ai hou wale 110 kai . hookau ia maiuua o na papaaina. I ka hoi ana mai no o Keamalu a ike i keia mau me*i ai hou. alaalawa wale ae la no oia, u uihi ;hele hou a%u la 110 kahi 0 ke keiki, a hanai aku la uo iaia a m wua ke keiki, aUila, hele m&i ia ao a hapuku no 1 kekahi mau mea ai, a holo aku la 110 i kanahele e ai si i kela mau mea ai. Pela iho la 110 ka hoomau aua o ; Pukoula 1 ka hana: i ua mea ai 1110 ia mau la he 12, ai ka hala jana oia mau ua ano laka 1 mai la o Ke&malu, a ua ai pono i loa mai hoi i ka ai i hoomakaukau īa nana, a ua pan ka holo aiu 11 kanaheio e ai ai i kfeia mau uiea ai, aā* 1 ka wa e han&i ai <»ia i ke keiki a maoaa» uoe mni la '>ia a noho uia ka ao«,o o ka papaaina, a iho lo i keia mau mea »i i hoomakaukau ia» a Keamalu hos i maka-u ai uaa;uua aku.

• MiuiiWi o keia ui . iuuu u j Keamalu i .ku ai,. uu hoi luai la j iUiiika ni iikai i kuna kino, a Uii hoi pu ci>;ii la no hoi ke auo |nn kana*a ii:i i kona noonoo. , liia no. »a<' ,o Hapaiauieuieue ke .h.ikilo inau i,nui nui i ke kulana i> kou.'i . ho;ihati,iu ii)u keia ioanawi* o .12 li. U i w . uuiwa 0 HHpaititnciui.uc i Uauimii./ aku ai i kouH wuM. .kuikunaini I'ukouln i • lomh num ddo uo tii) na mea e ho.a nku ni n«> ka pauo « ke k;iikuahiuc! Ke.unalu. Auhea oe <.■ kuu kaikuuane» ua h:iJa ae uePkeiii iuuu la ioihi o ko kana hoolakalaka .ana i ko kaikuahine ulaia, ai ka !a apopo e iho h..u oo ilalo, a hooiuakaukau hou i >i>au ai oi «e o ka uno, ai ka ana o ktla uiau tnea ai« ai-iila, eeli oe i lua inaloko o ka pnepae o ka puka koiuo o ka hale o Keamilu, ae huua iho ia oe ih:» : ">e ka . nau.i Ija. Ai ho.i ioai anei o

a h ..ii i ,ka lu.hono kav -ka olnko o ku h;ile, ai iu.mo ole m.ū iloko u ka luiia, umi noiiu ne hnike iki i.-i (, fc ih, )f , A tm kn U - W(J n<> o ke i.eiki e kahwi iaia e kuiuo { ai kui«o : mai, mai wikiwiki jcfe i ka hopu iaia, ai Imuai i k«» i fiaiv;»i lani a ka.ki.iu a maona, aaai ■ p'.ilale oe,. i ka hupu iaia, e uuuii 110 I kt * "l"ha kHikuahini', a aia co kou

h.upu iaia a walea oia i ka ni i na mea ai au i hopmakaukau ai, ae . huli ana hoi ke kua ia oe, ae hoo•miopopo loa. ne i .kahi e hopu ai N* i:iia, ma kona puhaka uo a paa loa, ai Lioke oia i ke k.upaka, mai hookuu iki oe hiia ā hiki i k» wa e iuhi.ai oia, a ia aaauawa aku hoo-

po-oopono . aku ce i na tnea e pouo a\ ua kaik.iiabi.ne haku aei o kaua.»' Ika lohe aua o Pukoula i keia. inau olelo ao a koiia ua hoomakaukau koke iho Ia oia na kona iho oiai ma ke ko-ko a Makaiii no Paiiuli i ka uluwehi a ka lehua jue ka leo ikuwa o na manu. I kona hiki aoa i ka hale, ua,hele n.o o £eatnalu. i kanahele ma kona ano ulaia np, aa kana hana mau no ia maii l,i ulaia, oia no ke kui lehua ai hui pu ia uie ka inaile aala o Panaewa nui moku lehua. (Ap ke kumu a'o kui lei iehua no paha keia a na wahinē kau lei ie-

o Hilo Hanakuhi, ao Keaumlu uo paha ke kwmu uaua i kui mua p.a lei lehaa paukuku e ike mau ia ne'i i keia mau la ma , liilo Ua'iakahi. He hoomaoe wale ae no keioi.) Hoomakaukau koke iho la no 0 Pukoula i aa mea ai oi ae o i.i{a. ono i ua maeawa mua aoa i ihana ai, a 1 ka makaukau ana o |na mea ai ono like oio. e like 00 jJioi me ua ouo iike oie a ka [ Hawaii o ke au kahiko, ua eli 1 koke iho 1& keia i ka iua ma Il>aepae oluKo o ka puka o ka jji*i<i, a haoa iho ia keia me ka i w&iho ole iho i kekahi meheu e iiio ai i mea hoohuoi ua Kaamalu *e hoi oiai oia. 1 ka hohoou •ana o ka iua, ua, pee iho keia iioko o ua iua nei me ka uhi iho ua nsg i e nalo ai?-: keia iua,

Aote tio i ioihi iho ko ia nei pee ana» a iohe aku la no keia i ka hauwalanu mai o kona kaikuahine nlaia, a kali aku ia hoi keia 6 ke komo niai o Keamaiu iioko o ka halo, ao fea mea kupainaha 110 »&e, ua n »u> hani luai k no paha o Keamalu i ka hohuao kanaka oloko o ka hak, noiaila, hele mai"ta no oia me na p«a lehua aoie ka uiail«? aua i uu ai i kanahele, noho aku ia m> inuluua o ka pa o waho ioa, a hanpu inai U ia Ke.unaU- i ka lulialia no Pukouia, Av»Io o Keauialu i kot.no koke mai iiokt» o ka akn, ua hv>i »0 ia *i<\ noho 4 i'ona o ki pn 0 uw»ho l«u, « ivvnjatia n:ai !«« kui ki īehua, a ia pu uu i kaui tuai ai k<c oli a Keamaiu. (A«lfci $&».}