Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 38, 14 February 1918 — HE MOOLELO WALOHIA NO KEAMALU KEKAHI O NA MOOLELO HOONAUE PUUWAI O KA LAHUI HAWAII "Mai ka Hoku o ka Pakipika" [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO KEAMALU KEKAHI O NA MOOLELO HOONAUE PUUWAI O KA LAHUI HAWAII "Mai ka Hoku o ka Pakipika"

HEKY 36

iaia eimuaan'a ; aina, ua huuinaopopo «k '! ! voi < i keia wahi nani, abe eono haie nuuui e ku mai ana, ahe haie hoi i hana ,la me ka nani *x»aoli, Ua aiakai aku 1» 0 Pukouia ia Keamalu me ke Keiki Haku a lakou np kahi o ka hale e ooho ana o Hapaimemeue. ai ka ike ana mai a Hapaimemeue i ka Hoahanau a punalua hoi ma kekahi oleio ana, ua u«e hamama ae ]a o Hapaimemeue, uiai, ua hoomaopopo no oia i ka nui o ka maewaewu 1 haiiWai me Keamnlu i na la i haia liope aku.

Ua uwe Uke itio la latiA ia.iuaoawa, ae uwe kaukau ana Uoi no na -U hairoli o ka noho ana i Palioli, ao na la hoi e noho ana me ka hauoli me ke kane a laua, ae noho ana hoi i ka nani o Paiiuli, ho ka aina i uluhia i ka nani me ka maikf»i t ai hoonani ia hoi e ka ieo hoene o na manu. Ua uwe kaukau pu iho la no hoi no ke aloha i ke kane e iai.a e noiio niai la me kela wnhlne akua opu piha i ka. ino o ka moaua. '

I ka pau ana o Ka lana uwe kumakena ana, ua hui iike ae la na keiki a laua, oiai ua koio iike uo ua mau keiki nei a iaua, oiai, ut) haoau like no Jaua - kn ia hookahi. I na uaakuahine e nana »ua i ka iaua mau keiki, be mau keiki naui maoii no o ko

iaua mau heiehelena, a ua hekau mai ia no iluna oua mau keiki nei na heleheiena o ko laua aiakuakaue, oia hoi ke Alii Aiwohihikupua. He heleheiena iiKe ko keia mau keiki, ao kahi wale no i oi ao ai ko ka Keamaiu keiki, oia hoi o Keaiaula, a ia no ia ma ka iii, ua oi aku ka ula o ka iii o Keaiauia imua o .kona hoahanau, ao ke kunou no paha oia oi ana o ke kuiana u'i o Keaiauia maipua o kona hoahanau, mamuii no ia o ka u'i o Keamaiu, ai oi aku i ko Hapaiamemēue.

Ua ike like aku la no ua cqau Makoahine nei 1 Keia like ule o ka ili oka laua mau keiki, oiai. ua iik* ka iii o Keannalu rue kā ulaweoa o ke kapoo ana aku o ka la 3 ka ilikai. a malaila wale.no ko Kealauia oi aku imma o kuna Aa ka nani nae i keia mau inakuahme hoahanau, aole i liio ka oi <> ko Kealāuia ui iuaua o ka Hapaiameuaeue keiki, i mea la hoi no ;Hapaiatūeiaeue e manao huwahuwa aku ai i keiki a koua hoahanau Keamalu. Ua ike iho la no u Hapaiamemeue e he kiekie ae no k:V Kelmaiu koko i kona koko. a ua hoomaopopo pu iho la no hoi o Hapaiamemeue. ia kuna h iahanau poino malaia o kona lualu i keia la, a he tnea pono iaia o hana i na hana apau e oluolu ai ka noho ana o Keamnlu ma ka aina o Makalii.

O kekahi mea kupainaha no no Pokoula. mai ka wa i hanāu ai kena kaikuahiiie Hapaiamemeue, a .hoea iho ld i keia manawa i hui hou ai laknu me Keamalu, aole loa o Pukoula ihii i ke keiki a kona kaikuahiu* ponoi, ao ke kumu oia hii ole ana ou& kuapuu kaikuunaue uei, ua hoohiki mua oia, a ia kona nii i ke aeiki a koua kaikuahine a hii mua oia ike keiki a Keamalu, ai keia hoi aoa aku o Keamalu ma i ka aina o Makaiii, ua hii pu iho la ua wahi kaikuanane kuapuu uei i na keiki a elua a kona mau Haku| kaikur.hintv

12*1* ae kekahi ;uau la o ku lakoli tioho oHu*hi aua i ka :\ina o Maf &t». a i;\ mau Uv 110 uue e

iuihu Hua i ke!a ainu. ua liele aiai la ao ke!aluh!a o K-amalu | i ke kaoe a laua a lilo i i«ea uui, a

i..ua homukupopo uiai lu flo o H&paiaine-ueu» i keia ano (> ka Hoahunau, a ua ii!o no hoji īa i mea hooknuuiaha pu 1 kona ui#uao ai ka ipanawa i hiki ule ai 1+ Ke&malu ku uuuai hou ihp, ua houpuka mauli alni la uo o lu ) kona o ( koua 'hoahanau HapaiameouHie ' tja„Jce atoha o ke kaue. \ j I ka lohe ana o HapaiVueiueue. i keia manao o kona ua kamaiiio "T>ai la mau c4eīo i kona hoah^Nm^* "Aut\ea. mai oe e kWi hoahanau, a ia no ka loaa hou o ke kane ā, kaua r a lnrvJ»au ole oe i ka he'e imua u Makalii. oiai. aia i» Makalii ke alahele e loaa al ke kane a kaua ia oh ke kii hou,"

I ka lohe ana o Keaiualu i keia inau olelo a Hap;ūam#meue, ua hoike aku īa oo o Ke.imain j kona t«»ui)ao aa e hele i ke alo o ko lakou Makna Makalii, no ka imi ana i ke alanui e} kii hou ai i kane a luua, a ia manawa q Hapaiiimemeue i aoii.) mu'i ai 1 ke ano i e hele ai e imi i ke aK> o Ma*H i fl. > ; ! Penei oe e hele ai kun Hoahanau Keamalu. I hele oe ma ke alahele a'u e kuliikuhi nku ai ia oe, ai halawai oe me kekihi mau keiki hula, aia hma e noke mai ai i ka hula, mai punihei aku oe i ko laua lea i ka mai noho iki iho oe ma ia wahi. Oka mea e hookau ia mai ai kela pahele imua ou, oiai, ua ike ia o kau puni ia o ka hula i k.o wa e noho ana i Paliuli, a aole wale hoi :> kcj akamai o kela, mau. kanaka i ka h'ula, aka, he mau leanaka u'i loa taua> a mai hoohihi iki oe i ko

laua u'i. [a oe i hiki ai i kela wahi o na kanaka hula, he mau alanui like ole e uiauanaana ana i na wahi like ele. a mai hele oe t»a kekahi oia mau alanui, a ia o ke alanui e pii pololei ana i uka, alaila, o kou alanui ia e hele aku ai- 'I hele a ua nei oe a hoea i kekahi mau halau elua eku ana ma kela me keia aoao o ke alanui, aua piha loa i na kanaka lehulehu v e paani kilu ana, ai noke auanei i ke ia oe komo iloko o kela naau

halau, mai ae iki aku oe i ka lakou kenō ia oe, a mai kamailio iki aku no hoi oe i kekahi o lakou, aka, e- hoomau aku uo oe i ka pii ana aia ka alanui no e uioe ana inawaenn o kela m:iu halau piha kanaka. A hala iki aku oe mai keia wahi aku, eike aku a ua nei oe i kekahi petlua nui launa ole, ae kokolo mai ana ma kau alahele e hele aku nei, ae wehe uaai ana kooa waha ia a niuka mai ia oa, iae hoolauwili maia na i kona kitio ja oe, a mai noho ee a makau ikl, e hele no oe a ae no maluna o kona kino hoomakaukau, a oia ka manawa a ua Peelua nui nei e kamailio kanaka mai ai ia oe, ae ninau mai iioi i ke;a ninua ia oe, M Nawai ke kama o oe"? E paue Aku tio oe me ka leo ano makau ole •mn no, A na'u mao owai ala? E pane aku no oe mao Hai»aiameuie-

ire ala, a ia manawa e awe mai ai ua peelua nei la oe, 'ai ka ira e i>an ai uwe anu, a!aita, ninan mai 1 ke kuiiiu o kau hnr.kai heie, alaila, o hoike pololei aku no oe i kou makettfake e halawai kino me Makalii, ae neuhoi ia Ma* kalii i aīanui ho kawa e kii ai i ke kane a kaua. A l»)Tie keia peelua i i kāu oielo no ka hele io Makali? ala, alnila, hookuu mai l'a kela ia oe e hele ma kuu alahele, aUHa pii no i>e i»a kela nlahele e pii ala i uka.

A kokoko nku oo 1 kekahi, vrai, a iko aku iuuv oe lie oiaiu luu- j Uiue. ai laaa iko aua luai i& 00, i luu a ua'nel ua uniu tua*, hiiie, uei iloku oka \vai t &i ku \\*j

e ae ae ai iuui ka wai Jauu, « ike aku ana oe i kg laua oiau kiuo, be oaau kiap qdoo, a oaai kouio iki iluko ou ka makau uo laua. J3 hana mai aua keia uiau moo i ka laua hana liooipakaukau U oe» a mai uo.ho oo u hoopuka ia laua, a iaa uo e hele a wili ko laua huaio ja oe, a mai noho oe a hoopuka iki i kekaiii leo au\ye uuakuu* a pau ka laua uiau hoouiakaukau aua ia oe» a ike laua i kou uiakau ole, alaila, 9 hookuu aua la.ua ia. oq qo ka hoomau aua i kou alahele io Makalii ala.

I A haalele oe i ke)a mau luahine j kino nooo, ae loaa aku nua ia oe he kanaka kino nui, ai hele ka uiiii»flmi a loihi, ae uiahiai aoa ya ua| kanaka uei, ao ka ia ko luoa $o kauaka uui uei 4 ko lalo. Ika w* t e ike noai ai na kanaka nui uei ia oe, q naaao ana kona mau liuia. ka 1/onua au e ku aua, a lilo ibo„ la i kahawai nui mawaeua o uiua,, aldila, e hele no oe uia kona kuo_a nihi hele no i kahi ana « huli ana ke alo, ai kona wa e ike ujai ai ia oe, e lalau ana oia i kaaa oo a ia manawa hookah' pu no e hemo rJURI ke nlelo o ua kuuaka nni hoomekaukau nei, a hawele ae ia a paa ioa i kona alelo, ae ha|w| ana ua alelo nei oua ia oe a) kokoke i kona waha, aia Uiuuawa pu no 'hoi oia e hapai a: i 00 mahiai a kau ka makaoo i kou iuau maka, a mai noho oe a uiakau iki, aka, e uiino aka aku oe ia mau hana hoonaakaukau ia oe, a ike oia\ [i kou makau ale, alaila, oka wa ? Iwa no* itf|g hookuu ai ia oe maenua ponoi o kona alo, alaila, e uio&u mai ana oia ia oe no ka mapao o kau huakai o ka hiki ana aku * imua' o kona alo, alaila, e aku no hoi oe iaia i ka manao o" kau huakai, oia hoi he huakai iqii alanui no ke kii ana i ka kaua kane, a kaili mai kela wahiue akua īno o fea moana. Ana Makalii ia e hoike mai i ke alanui (j> kaua e iho ai i kahi o ke kane a kana e noho mai la.

I ka lohe ana o Keauialu i keia mau olelo a Hapaiaoaeaieue» ua aku la oia ina imi apau ia ao ia inai iaia, ao koaa koke iho la no ia no ka heie e imi alanui ia Makalii» ae &abiko , ana hoi iaia ih« i na kahiko taaikai e kupouo ai ka hele 4ua imiuk o kona hulu makua. I ka aiakaukau aoa o Keamaiu o Koua kaha aku la ao la a heie ma ke aiahele i kuhikuhi ia mai iaia, a ,ua haiawai io aku la no ikeia mea kela mau keiki hula, a he mau kanaka u'i io no kela, a he akamai io uo ika hula, aka« aoie i k&ulua iho ma ke alaheie, ua kaifibe loa aku la no ko ia uei Uele ana ma ke alahele nohoia kona hoahanau i kahikuhi wai ai iaia, a oa hoea io ako la no keia i kahi o na halau piha 1 na kanaka, a ua noke ib i» mai ia no keia ike koi 4a e kemo iloko, a aole no keia i ma)iu iki aku 1 ka lakou koi i?ia nei, a ua kamoe loa aku la no kō iā

nei al&nui no kahi e hoea aku al i kahi oka nui hoomakaukau *i ko m wl hoea ana no 1 keTā " wahi, aole io no 1 kana mai ka nul rv keia pee!ua ai ka iva i hoao kela *pee!ua e hoomakaukau iaia nei, aole no keia 1 makau iki, aka, oa ae aku 1» no keia oualuna aku o ke nim> o ua peeiua nei, ai ke kamailio ann m**i no o ua peelua nei i na olelo i hoike mua ia ae uei* ua pane ako la no keia e like no hoi me ua t»ea i kuhikuhi ia mai e Hapaiamemeuy. (Ao!e i pau J

Iloi hou ui&'i la na u&ui o Hiloi \u hala akn la uo hoi k« kau o k# UH' He aiiuii tua,ik|d uo u*e hoi «h Uu k«lo 4 ka poe « ktuiu oi«i uei i ua m«u* k*lo» « iik« qm k« ivi*» iui m&la kak « ulu aini u<si, v