Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 52, 23 May 1918 — HE MOOLELO WALOHIA NO KEAMALU KEKAHI O NA MOOLELO HOONAUE PUUWAI O KA LAHUI HAWAII "Mai ka Hoku o ka Pakipika" [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO KEAMALU KEKAHI O NA MOOLELO HOONAUE PUUWAI O KA LAHUI HAWAII "Mai ka Hoku o ka Pakipika"

wci,r m | 1!« uuiu pulo «i'ia k<» Aiwi»hi-| Kupiiii eoa noiy> i o«ln.i. a ia luau la i noi aVu ai " Aiwohikupua \i Kakutiibrw. , e li'»>!u;:uIono aku i Jfa aua o ko lnua wnbi Kahu Aīii ia Kauai, a i ka wa e ulu maj -.i t»a pili\ia r alaila, e hele aku ho* •> e hi'. »wi i kao<\ o»au hokua aua, <-iaSj ua ano i»Ua j <t'.* o Aiwohiknpu;*. a<>Je pnha e iH'le! 'i'ti a!a «oai o ka haunaele wu laili e ;ia hana hoala kipi a kekahi aiau I>.wufeau Aiii u.fihu, a e miho ai>a 'ioi īii;: uwawa o Waniha, a he l""' h< i L'iiLLn. (> i «■i kiMuu uui o' ko Aiw<»hiktrpuu ] wale um» mai u<; ia uiea. :»>aruuīi 00 ia e :k'»na. ••h'oomnopopo j r»ia;aku i -ke.ano i>wahoa o l-o 'akuu uHii hi leiielen;». i.kii wa a Aiw»>l)3kup'i;t e uoi ;io;i i na \lii o ka aina <• )s->ho • !i:'i!u malaloo kn l)<ioriialu i.on a k.ioa wahi Kah»? Alii. 1 k.( K,}ie ana o K3kuhihvwa i i eia i.nA a AiW' hikupvif. . kooa hoahauiil), oiai, he aoo pilikok'» uo 'ie-ijyfrtia.il- Alii u\it!H>ku um nekahi »{yr, a i ~pil» •hVv>na- • keieal»! •• o ko i iua k u au a i.-ho-ao *ū hoi ke krirH> Aflii Kauai tr.e ka waLiiie Aiii OahviT I ka lui'a ana-o l.ela. mau pule, u » h(;f»,i ae I.i. ua Alii K' i.Jiii no ka laua huukai holoinuiMii), a e iliaii;;») aua hoi e holoi ii paii i Mol'ikai, a io:ii Muluk;ii ako 1 oi no Lftoai k.i M'ikupuni kaulana | 0 Kaniulaau. ! Ia Aiwohikupu'a ma no i haalele i aku ai i rfa one kaulaua o| Waikiki, ua ike e mai la no o Lanihuula ke Kahuna ike kaulana o Molokai 1 keia huakai Alii a o kona wa II» ia i Iwna aku ai i 8e Alii Aitrtoku o Molokai, e hoomakaukau 1 ka hookipa mai ,i na Alii o Kauai. Ua li o ia i nuea maikpi i ii.o yolokai AĪii, a ua makaukau iho !a na oiea apau e pouo ai ke kip;i ana mai o na maliiiini kiekie i kona .Mokupuni kaulana. Ua hookipa . maikai loa ia o Aiwohikupua ma e ke Alii o Molokai, a i Kokua nui ia iioi ia hookipa ana e Lanikaula ke Kaula kaulana o Molokai Nui a Hina* Aoie no i li'uli'u ka noho aua o Ua huakai a ko Kauai luau Alii me •īa Alii hookipa u Molokai, o ka hoeu ae la no ia e holo tua ka lakou iiuaka'i holo moatia, a ua kau aku h maluna o na auwaa o lakou, a kau aku la kn ihu o na waa no Lahai, oiai. ua ake nui loa iho o Aiwohikupua e ike i ke!a Mokupuni i kaulana i b wa maoaua aku onR, no ka luku ia ana o pa ak.ua hoopuino e keKeiki eueu o Laiiaina oia hoi o Kaululaau. . I ka aku o na auwaa o lakou" nei uia Kahalepalaoa, ua iiookina uiaikai loa ia aku la Eo Kauai mau Alii e M<»pua ke Alii ai aina o I.anai ia uiau La, a.u/i hana ia mai ia na hanj apau i hiki i kela Aiii ke hana oo Aiwuliikupua ma, aole hoi o ka hookipa ia mai tna na mea t*i'e pono ai ka uuu«uma na-ha o na malihini, aka, mahope Koko iho no o ka hoouiahu iki ana o ka huak;i'i Alii, ua lawe hoomaka'ika'i ia aku la o Aiwohinupua e MopUa i na \vahi pana kaulana o ka Mokopuni o Kauiulaau, a oia wo hoi na wahi kaulaua a Kaululaau i noopuhiii ai i as Akua k<>lohe o Lanai. | Mahope koke no o ka p.»u aua v i ka hoouiaka'ikaM ana a ke Ali: Mopua i kana ntau mahhini, u« | haaiele iho la ka huakt»'i Alii ii Lanai, me ka haawi pu aku e I i .ia hoouiai&ai i kt | Alii JJ(opurt o ka Mokūpuui uuku o

L.uuīi, a kau aku la ma kn lakou »ioau waa, a hōlo polo?ei aku h no Kuhala i Hawaii* me kipn ole a ka huakaM o na Alii Ka'uii no ka Mokupuni kaulana o Maui, k aele no i maopopu ke kumu o keiu, kipa uie ana ika Mokupuni kaulaua o na Huno a Piilaai, aku, «nea paha «o ka ake nu e hoea koke i ka Mokupuui Nui q Keawe, a o ka Mokupoui uui liui uu'na k*' olelo kaulonn. "Ht; ūoi uu Hawi»ii i ku Mt»kunui.' 1 keia wau 1a o lakou e hoi we» n<> Hawaii, ua hoi hou (oai la ka u'i,-nani o ko,- Ke&malu mau, heleiieiena, a ua haU aku la hoi na la "iiuluUolu ioioa'' o ka noho pee ana oka pali nohi» ia e ka oaanu Uw.au, nua hoompka hou npai la ka pu-a aiw o ko Keam ilu vrahine w:ōkai. a kd, iioi nei nia no'; kona hmuei ka iuiu o P;<me ke kauo na pua iehua ilima, oini, inohala na makao ka wahine u'i o Paliuli, ii ua haia aku in no hoi na la hoo ka wahine. Ke hoi n?i oia 'ue ka manno h»uoh no ka ike hou nku i konu hoaie uiu wehi i ka it'hU6. : 1 k« pae ana nn nae' o ka huaka'i n na Alii ma. k.\ Apana »> Koliala nui, a.i) Kohaia iln, un ku'i koke iiku'ia no ke kaulana o.ka hoi ana mai a na Alii o Paliuii a ua kuM pu iku h» n(t hoi ke kauiana o KeHtui.lu wahii e i''i,,a ua ake I>a iho la ko Kohala m.vu. inakīiaioana ike wale oiai i ka helehelena. o kē Aiii wahine i ku'i aku Ke kaulana i) kona u'i a puui. ka. Mokupuni o l.lawaii, 1 hakaiia no*W pae o Aiwohikupua nia i .Kohala, a . puni ue la ka iohe ia o ka pae ana qku o ka huaka'i Alii, o 6a wa no ia i L>ahola ia aku ni ka lohe i na ipakatinana alpha Alii.o Kohala, e hele u»ai e hookupu waiwai i na Aiii, <iai, oia no kekahi , haua kuluma mau i ka lahui Hawaii »nai na loa mai, a he mea nui no iioi i ua Makaainana aloha Alii ko lakuu mau Alii ia w<> kahiko o ka aim». . 0 ke ake nui nae o na Makaainana uaa keia hookupuana i na waiwai liookupu, oia uo ka ike lihi .wale mai i na hplehelena wainohea o ke Alii-wahiiKu'i o Paliuli* oiai. i ka wa i hoio Keamalu i Kauai, a ivalawai ai me kela poino ma ka moana mai ka iima aloha ole mai o Hinaopifhalakoa, ua hele no na Makaainana iike.ole o ka Mokv>puni 0 iiawaii e hookupu waiwai no ke Aliiwahine, aka* aole lakou i ike iihi aku i kona mau heiehelena, ika hoi i pae aua aku malu mo i Kohala ua kuu akea ia ua Makuainana aloha Alii apau e liele inai a ike maka i na heleheleaa Li'i o ke Aliiwahine u'i o Paliu^li. 1 ka ike ana o na Makaaioana i ka helehelena o ko iakou AUiwahiue a o ke kaikamuhine koi a ko lakovi Aiii Aimoku mua t ua hookaui i'o ae iakou i kona u'i,a i ko iakou hoi ana aku tnai ke alo AILi ua Liiu iho la keia .u'i o KeamaLu i mea uune nui ia e na Makaainana aloha Alii apau. 0 ka wuhiue u'i i kaulaua ona Kohi la, oia no ka u'io Puaki, ke kaikamahine u'i a Waiulaula me Piliamoo 4 eia. ka aole 1 helu īa u'i onu Kohaia i ka u'i oko lakou Aliiwahine, a o ka u'i hoi o ka aina utywehiwelii u Hala ae 1& kekahi mau la o ka hoohala au& o ka huaka'i Alii ma Kohaia, a o ka ho>ihoio iho la no ia o ka huaku'i Alu, e ho'iho'i i na auwaa o lakuu ma ke kai oo Hilo, ao ka huaka'i hoi & ua mau AUi nei, e hoi mauka o ka aina a i ike aku ho) i na Mak&aiuaoa o na Hamakua a hoea loa aku paha i HUo. Makaukau ae ta ka huaka'i Alii a u ke kamoe iho la no ia uo nia ke aiaheie aku o Waimea, a u;) Hlo no hoi keia i mea hoohauoli maoli i ka manao o na MaUa.siruusa ame i>a AUi a» konohiki o ka aina. (Aole i pau.)