Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 53, 30 May 1918 — HE MOOLELO WALOHIA NO KEAMALU KEKAHI O NA MOOLELO HOONAUE PUUWAI O KA LAHUI HAWAII "Mai ka Hoku o ka Pakipika" [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO KEAMALU KEKAHI O NA MOOLELO HOONAUE PUUWAI O KA LAHUI HAWAII "Mai ka Hoku o ka Pakipika"

HICUT

0 kekahi mea im ho! i 1«.1,e muu i,< nn Keainalu, oin »!>> ku !<)he mua i i f\na o na pi!ik'i;i a ua lilo h»i ia i mea aloha 1« >:i uo nu Maka' ninana. J ka htlaka'i A!ii e he!e nei ma ka aina, u;\ in;j no 'ka h'ookūpu pu o na Makaainam) i ka waiwai, e 'ike uo hoi pah* me ka huna n:aa j naii o !ieia lahui kanaka mai ka \va kahiko !oa mai, n tm \vaiho ia.iho no kekahi m:iu waivvdl no na p(.e o k«ht a Kcimfl!r fii!i i kip» aku ai, a a ka hapanoi nae o ia mai» waiwai t.a kena ia ae lu ii"> na kunaka e nuamn k°kuhi poe i n:ī wniwai h(>o kupu n ka hnakii'i Alii Ika hiki ana ake o ka huaka'f Alii i Hamakua. ua hoiikipa ia mai 11 no lukou e na poe <> H*mag»ua ! ine ka ohohia i.ui, a he nui ke | ohohia o n.t Makaainana i; > k:i ik<; I maka-ana ika u'i e Keamal., r a o !ke Aliiwnhine ■hoi i kuai 'm'ua ia' | mai kona u'i iwa.ena o laki u. 110 j l.he pēpeiao wale no hui i: , ;v u hoi a lakou e ike i.ei, eia la'iou ike. nei me ko lakou mau tnak;i pon.oi. I ka hoea ana nae o ka iiuaka'i a 'Keamalu ma i kekahi wahi o Hamakua, ua liookau!ua iki iho la ka huaka'i Afii, a ua !K»oaum< e hoi ma u& aina knulana nei i ke "Kii»i--1"«, aka, i keia iwea ana h;ii & liooanmoe i Hamakua, tia uuii ! t fra mea apau e ike i ka kaikama-. 1 i-ine i« ko lakou Alii uui i waiho ai li ka hooponopo.io ana o ka aiha i

kona kaikaina. īwaeg» o ka poe i bele■ iuai e ike i ke Aliiwahine, lie mau kanaka kaulana kekahi, i ike ia hoi ma bo l tua ano, he kahuna a he kauk, a iiO laua hoi ua inoa o Puupa a. me Puuhanau a e ike ana no pnha kaua e ka mea heluhelu no ka laua aiau wahana 1 hoike aeai i ke Aiiiwahine rso na poino e halawai hon ana me ia ma kona aiahele, ina kona ola Jiha ma keia mua aku, a oia auanei I f<e kolu o kona mau poinu. E hoalu iki Ae hoi kakou no keia hele maka'ika'i a ke Aliiwahine Keauialu, a e huli ae hoi kakou a e hoelohe i ua wehewehe ana » keia inau kanaka, no keia loaa hou ana aku ia Keamalu o - ka poino a he niea oiaio no hoi no ka mea, e oi l->a aku ana keia poino e loaa ana ia Keamalu, mamua o na poino i loaaj iaia mamua. Mamuli nae o ka ike i | loaa i keia uiau kanaka. i hi/ak>vka e i ai laua i na mea e hoea mai aua no j ka mea, Ee kilo nui o Puupa a be | kuhikuhi Puuone nui no hoi o Pnu-; hanau, a no loko mai oia mau oihana i a'o ia ai laua i loaa ai ko laua oaau ike piha. O kahi a keia mau kanaka e noho ana aia no ia"iuka, ma kahi nae e kaawale ai o Ililo me Ilumakua, a oia oo hoi ka palena oia mau Moku; a penei ka laua mau wehewehe ana. i ka wa kakahiaka nui, a 1 ka wa hoi o ka ia e puka ae ai a kiekie iki ae, aia hoi ike nku la laua, he elua mau Onohi iloko o ka ia, a he nmikumamalua mau ponehaa me ua Anueuue he umikumamalua e hoopuni anu mawaho ae, a rae ka ua koko .pu no hoi a i ka olapa ana mai o ka uwila a ua lohe koli'uli'u aku la no lauu uei i ke ku'i o ka hekili, ua mao popo ao nae ia luua uei keia mau hoailona p hoike ia nei. eia he uihu ' AHi nui ke hele mai nei. Iloko nae o keia mau mea kamaha'o a laua e ibe nei, noho iho h» iaua e noonon a e hoolala, ao ka meu a laua e hana aku ai, ke hiki mai Va tuanawa. Ua pane aku la kv? ike nei kaua via la he Aliilaue, a he AUiwahiue, a o ko

ka uiea noua keia Mukii. a ke hoi mai nei, na ka boi ana aku e ike i kahi oua i hanau ai iwaeua o ka uluwehi i» ka lefyua.

Ae mai la no kekahi uie ka olelo buh mai nae hoi» a pehea uo h"i e kii kaua ia laua i uiau hauai ua

kaua. Me ka iokahi o ko ī&ua, uiau i manao, ua hooholo iho la laya [ A oleio aka la kekaiii i kekahi, i pono no hoi kma mau mea a kaua e imho pu aku me na Alii a ike aku hui kaua i ko laua mau pilikia, aiaiia hiki hoi ia kaua ke alaka'.i »ku i kahi e palo ia ae ai ka pilikia, e iike ine ka ike i loaa ia kaua, 'lilo | hoi keia ike i ioaa. a i a'o ia, ia | kuua i mea waiwai.

Pane aku la no hui kekahi. ,4 1 kii auaoei kaua a i uaaliu iuai. pakele ; kir hoi ke AiiUaolehoi oia e komohia iloko o keia mau piiikia a kaua e ike e nei, no ka i»ex ua ike pu ae ia no kaua, i na Kahoaka, a rae na ouii o ka iani. A i kii no hoi kaua, a i maiiu oie maino hoi i ka kaui kau leo aku. e kala ia no hoi kaua no ka mea, ua maopopo uo hoi ma ka moolelo o na Alii i haiai mamuh o ko lakou paakiki, a hooiohe ole i ke a'o a ua kahnna« ua poiuo ko iakeu mau ela u itakeie mai uo kaua. a pili no ia kaua k.a. olelo,

' He alaiki ko kahuna, he ala loaa oie i ka hookoio ia.

i ka holo like aua 'o keia inanao mawiena o laua, hnoholo iho la iaua e ibo i ka', e kaii ai a no .ka hoea ae o ka huaka'i A lii i kai, !awe po ; ae la laua i hoa i - iona oia hoi keia Aha 1 kapa ia o Apupuiki.waialau>ea. A makaukau at> ia laua me keia onau ihu aku la laua a hiki raa ke ala. aohe •■0.0.-i li'uiī'u ka laua kali ana iho, ike koke aku ia 119 laua i ka ua kuk.o, ame na anuenue elua hoonnaopopo Joa iho la -no laua, ua poiolei 4 loa no ka laua ike aaa ipu hoailona i kinohi.

A ia iaua no hoi e noho ana malaila, halawai pu aku la laua nei me n» huaahuna kanaka i oiliili mua mai, maloko mai o ka iiuaka'i a ua mau Aiii nei. Noiaila kaa e aku la ia laua nei ka ninau aua, e, heaha hoi ke ano o keia huaka'i nui e heleoei, a nawai keia huuka'i? Pane kikoola mai la kekahi o Aipuupuu o ua mau Alii nei o Kauai, "Ka, aole no ka hoi olua i ike a i lohe hoi, o aa Alii keia o Kauai e helo mai nei.

A no ke Kaka-na puno oie mai o ka p&ne a keia Aipuupuu, aoie laua nei i nioau hou aku, kakali malie iho ia no laua nei a hiki i ka hoea ana oaai o ka hapanui o ka huaka'i o na kaaaka, ia wa. Kukulu ae la laua uei i lepa ma kela aoao a me keia aoao o ke alanui, a kau iho la iana nei i ka Aha haiiona mawaena. 0 ke ano hoi o keia kau ia ana o ka Aha hailona, mawaena o ke aianui 1 hoailona, e ike ia ai* ka oiaio ma k& haule aua o ka lepa ilalo i ka honua e maopopo ioa ai, he oaau Aiii kiekie, a he mau A!ii mai ka po ioa mai.

I ke kokoke loa ana tuai o ua Alii - 1 knni a lakou uei e ku nei, ia wa | no ike aku la ke Alii Aiwohikupuu i na iepa i kok«lu ia ma kela a oae keia aoao oke alanui. Ia wa pane aku la oia i ke Aliiwaiune. * E. he tnaB lepa aha !a hoi keia e ku mui ia i ke aianui? 44 Pane aku la uo hoi o Keamalu i ke kane»" he mau hoailona no kaua, no ka uaea ua lohe miia ia aku nei oaha he ui&u Alii kaua, a i ole ua ike ia paha ma kekahi mau ouli o ka Lanū a nolaila, o kela keula e kau mai ia la» he Aha hoailona ia, a ina e hele kaua a kokoke a i haule honua wale iho no ua aha ala, alaila, e ike a e hoo< maopopo ia mai &na kaua he mau Alii kiekie a paai ka po mai, a i heie kaua a kokoke loa a i haule ole alaila e maopopo ana ia laua aole kaua be tnau Alii kiekie. Ke hoooiaopopo nei nae au, me he ala ua ike niua ia uiai nei au he Al'i nui uo Uawan uei. (Aole i pau)