Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 9, 1 August 1918 — HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA A ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA HE MOOLELO NO KA HAKOKO ANA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA A ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA

HE MOOLELO NO KA HAKOKO ANA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero

Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii

MOKONA I KA MAKUA HOAHANAU ME KANA KEIKI HAKAĪ'NA

**Kt »•»»'> no nae « kuu keiki, aole r«o p«ha oia e h»«le i ke ālob» m? oe t os« he mew ! i» i f ke ot* ana foiua oke M*wnWoe no bol i» i inare i na kar»v eta», *o kana Ittn« mui <> Otio r « īh oift I ka aina ftepania, ae naauauwii •na i ke abha. E ike mau ia sna oia a»a ua pttti kahakai > Sepania, ae iioemalielie aua i na'mauao uliiku. Ke hoot»anfcO nei uo paha r>e i uī. mm i kamaUio mau ia ma'kela f-ina, ao ka tm& piii i kei» kane' enua a ka wahine puuahele a Ueniumi Kf leawe. He ekolu h<ira t> kela la me k«ia 1». » kar»e nel a Papapia e hoonani a» i kona laooha, ao ke kuuiu nui o kona hapa ooan, oa i»an«o no oia n kona la'J< ho uo ke &qxbu i aloha ako ai o Pap6ci& iaia, /DMZiua o kona'oki aoa a liJo ak« ta ia Ner«. Aloha ho n; <- fee noōnoo jdo k«ift |Otio na«up«», a '»whī la fce l'iooowopopo i 'kona wiaa ano ♦» oohe? ooai la i k«la wahl ona 1 iioo)ei ia «ku ai?"

Oa iioomaup«po lua wku i kona aoo e noho n>ui la ī kela wahi »na-

man, a iua owau toa kona ma'kalua. alaila, e iiaaa po wau i ktkahi hana a'a i taanao ai" Ua kamailio ia keia maa oielo me ke ano kui*u e- ke kaoaka irpio Vioicta-

I ka luhe ana hoi o ia, maknakane Anak»ia i keia mau ulelo a kana fceiki„ ua n«na toai la oia me ua maka haokao no kekahi maria«va, aiaiia, nioai 1 ! mai Js oia i«la i keia oioau.

*'PebKi oe e iiaoa ai, i oa oe ma ko Otio makalua., oia hoi k\ hoolele ia ana aku i kela wahi m&mao loa?"

"£ia ka*u e haoa ai, e hoolakakka no wau i keln pee hihia o ka mauuh o kel» <*ioa, a. ® hoohuihui mai ia lakou t.ue na koa. niua noalalo o'u. oiai. i aa o ioaa 1 kela poe bibiu ka makauAau, e lilo auanei i poe mak aukiiu ' a mn ka hoonee kaua aua \k't uiea a'u i makea ake ai."

ē, Viuicia! Vinici-\\ K ūimhele'ioa' oe i kau mea e .u'ia, ua :ke no nae wau, aole r lawn loa kou makaukau e haobana_ aku i kela mau mauao ou t na no owau ma kahi o Otio, no wau f haawi hou i kekahī noo>noo hou ana oo Papaeia, e hoonee aku wau *i ko'u mau hoomanao ana no no tnf-a e ae. E akaaka ho wau nr/ Umiumi Keleawe, oiai, aulewale noo Papa«iB ka i'a iloko o ka muliwai. ī na no hoi owau ma ka makalua <> Otio e noho mai la i kela aina, alaila, <■ hoouluulu i'o no wau i ka poe Iberiana, aele hoi ika puulu o na kane, aka, i ka puali hoi o na wabine Ibēriana " Me keia mau olelo oa akaaka ae la, «a Anakala nei no liana mau olelo ano pahenehene.

la manawa i hoooeanao ae ai o Vinicia i konu kumi! i Jielo mai al e ike i konß Makuākwne Hoahanau. Ē kou Anākala a)oba, ua hele mai nei ka hoi wau e kamailio aku ia oe i kekahi naea ano nui, a u* aoeane loa wau e poina ia mea. Ke hooaiauiw nei no pnha oe i kun loaa

nm i poin:> nlīn mawaho aku ••• tie Ko!*nrtkanha|f kau*ar t » aei o Rooi9, Uh ka he»n.i an* n Ira ifri o kuu pt*»hiwi. I %nn l'.j«a mna i ke!a |rfiino "IU, ua lawe i't w«u i ka »iuuii.n v Aoiwwi a h«* ntjs»'i 'a *<""u tn«* laiiii i« ana ma k*U h 'ni'» o *ei* k*nnk« %iūil«n« n nf»s O fe* kmo nu! o ki-u lawe is ati» e malaiaa i» m% koni fio«ite, wamuli r»o ia »> k«* ano ulla w&!t', <t><i, i k"U lo«ā »na ! kelā polno utia w«te, # (ohalo *e ih ra« kela w»hi '»'u e Haa. k« !a Kenehla R r >trja k« hiko, a i kon» ik« »n# *:n«i i kuo waibo me ka ehaeha, «a kauf»ha koke ue la no oia i kyt»i* m.iii keuwn kuapia,« hapai kwkt« »u wao r»o k«jQa hnle hO jruaba ioa keia Wahi mnwaho aku o na ipuka Kaulan* * o Eoma nei, A ia pu no boi iw»ena o kana mao kauwa knapaa, hekar»>»ka i kaiua iina 5 ka lapaau, a oona ka inoh o Memua. * wāhl» " iaāii» loaa fi<H»ponop(iiiu hu.t i hoiij'.n hou ta ouni ai k<tu «1« kin«»; inaikni. No iā infa *t\ t»a!awai cnai| •»#« a'u »oa ktla honoe li<H>j}aha o| Auluw PAi«ntiea, oia k« kuuiu o kuu heie ana mni ni-i ? imi ia oe, #. e nonoi aku hoi i kau «iHU k<-kua »Qft oaai- M

"A'.ail», hanle oe ik* «fuha tce Pooooponla. I m he oiaio Ih naea, alHila, aloha iou oe e ldn K«lki, oiai, «ole loa e hīkl Ih'u e hewko aku i koo makemak*-, oiai, o ka wahioe a AuiuHi PHla»itiga, aul»loi oin he wahine i like oie na wahine e ae o Roma nei, he wahine haipule oia a i hilinai hoi i kekahi a<mo hoomana bou» a he wahihe ao-o pu i»o hoi, a i |īau ka nwnoo ana ina hana hauoli o ke wa opio. He mea paakiki Um ia'u e kuu Vjoieia: ka hooko ana aku i kou uiakeiiiake. M

"AoJe loa w»u 'i kāmaiiio :bi aku nei ia oe rto PuitK)ponia, « pebea 1« oe i koho lalau wale #i no Ia uita. W«bi a,Vrn!cia i kanīaillo aka ai ( ne ha maka hoo»nafeue "Alaila, e kuo Vinicia ?»lnba, uwai aku la kau mea i haule ai i ke aloha rua ke!a home*b ke K*nehla kah'ko? E olu<>Jo <>e e heike mal i kou Aoakala nei ina u»e& npau, a I hiki al hoi ia'u e hoomaopopo ika hitei a hiki olepaha ke haawi aku i ke kokua i;-. oe. ,#

"Aole no wati i ike i kuaa luoa pololei. Ma ko'u l >he wale aku po i ke kahea aoa o kēkaīii o .na kauwa o kela hale <> ke Keeielala kahiku, ua kahea lakou iala o ka Lede Lng a. n i ole o ka Le'le Calina. 0 ke kumii oko iakou kahea iaia kr Lede Logia, mamūli no ia o kona lahui kanaka. oia hoi m» ka lahui hihiu mai o Lugia kona wa.h.i i hele mai ai, a o ka po!u!ei uu»:li nae' "lawe pi") m mai ai," oiui, he pio oia na ka p«je Roma, a '•■> ka Emepēra nopaha ka o)ea kalea&a u.ui iaia, a ua hoonoho ia aku nae oia iHalalo o ka malu o ke Ke'ielaia H:»hika, a ua lilo keia kaikamahine oka lahei Lugia i mes. aīoha uui 'ia e ke KeneJals kahiko, u o ka o'i 'toa aku paha ka wahine a ke Kene'iala, oiai. «3 lawe mai oia i kela ; kaiKaliiahine pio i kaikamahine 1 nana, a aa-haawi ako la'i Ke alelia I maemae o ka makuahine I k«-īa a f ij 'o kela lahui. Ko na ia lehulehu o, I tto'u waiho ana iloko u Ha kulaua ' t haeha ma ka home o ke Kenelala., ' Kahikoi aole loa wau 1 ik" eia ke-' kahi wahioe ana Ākua i hoonani nui a'i, eia ka oia mala!«> o ka maiumalu o kela home hoomaha o ke Kenelala kahiko o Hmna. I kekahi kakahiaka uui loa o kekahi la, ua jke aku la wau i keia wahine opio e aUau ana malaln o ka wai pipii raaloko oke kihapai. ā i ka hoolei mua ana 0 ka ike o maka ma!ufia ona, ua'Kuhihew* maoli uo wau o kekahi o iia wahioe Akua a kakou e h.iiinai nei, a V» hoopihoi-

hoi i.uj ia kuu manau n<> id luea, a ua kuhi no wan e ualo pu aku ana no oia ene ba mnlamalama o ka la,

ftka, Ika e!ita -<e <' k*- kakaM.ika, a ahi n>t wa<t a hn ir,- t maoli he wahine rt»inii no ui.n n" fef- ao nei, a wnhope ih<w. knu hvii,ao. popo lor nīia i kein wahine op!o,' ua pau ko\i nf><<n-»o aua ina u«ef t e ae. !fe mi-a <»V- '»*?'< ka mea a 1 Ku!a>mk:njh«l« «■ t«uikfcf<H naa! a? ! ia'u a ao!p o i o'n h->u ta 1 mnu (r<sk't«ia f> k" !'<• so i» p i. Avte 'nii o'n noonoo hou aku no na wa ! hifieeae, m a«»f« n<! hoi !īe kuko hou ana aki' i n». iMiwa) 'n-ikamue o ke »o nei H»" :t)«3 <<!e ia'u ka wf«ina roa Ve kua*hu o B«go«M, » o fc» mea nui i ko'u n*<<uao J keia noanawa* ojB no ka J>d»- n*i o lAtg\4. Ut liiu kon» ;ua.; aiaka i m«a houiuanno uaau i;a'u, a ia'u e Uiaoue aj i ta U;> uImI <wau au4 ma ita uh«u»ti koti«i ;jiHu iiel«heiena pookehi ia'u

| Xua oia he kauwa kuapa», l&inila, e kuu V»u'ciy e kuai aku no hoi iaia, n e hanwi nu hoi i kumoku«! « horwaleWyle ak«s ni i k«n« aiau haki ! mu* " U ka uiea piliKia ia e kuu Auakala. a<<!e o!b be kauwa kunpaa, &ka t ho wahioo kuakoa n<* oia e aoho ana Oialalo o ka cna?tt o Pa'auliea. a ua hiki i ka mana o ke dala feuav aiai a i na no pilia e ki?ai ,ak.u. wsu . mia. roe ke daia» a'aila» «J?pa.M. ;fxm. W- pah® W« luanao mah. 1j nui iaia. aka, uo auuu anu kuok'.;« kekahi kumu nui o ko'u iiui nui e iilooia ia'u. E rjonnuo riiai nu hoi <e e keu Anakaia i kekahi ala nkoa ae e loaa rti oia ia'u.''. -.

*1 na aoie oia he kanwa «uapaa, a e ooho ana hoi malalo o ka malu aop okela Kenelaia kahiko, alaila, aoie !oa he mea kuokoa, a e hiki t>i oia ka hele nooa ihu. e hīki anei in oe ke huike hou mai i kekahi oiau mea piii ī keia u'i au e oofc* «ai im i ka ftaano'u. ,>

-4 Aoi# no i hik* pono iu'a ke hoike aku i kona utoo!e!o piha, aka, 9 k& mea i ba'i iā i»ai ia'u, he kaikaiimhioe oia na keKahi Moi.'* "Mamulioia uaan olelo au e kuu Yi.ctieia, ke kao.i aku nei.oe i b'u mau manao hoihoi. B hiki auei ia oe e hoike m»i i kekahi aia» tn*a :«u i iohe waie ai nona> M

** E hi-olohe mai e kuo Anakala maikai, a e hoike iki aku wau » kekahi mau mea i hoike ia tnt>i 'a'u oona. Ke menao nei no wau ua lohe wale ri(» oe no ka Moi Vanioaa, a o ka hoi ō ka poe Buevi, ao ka mea hoi i kipaku ia mai mai kona aioa mai, a lilo hoi i kamaaina oo Roma nei, a mahope oa liio oia i <nea kaulaua loa ina ka hana piliwaiwai, a lilo hoi i kumu a'o na ka poe i lilo i poe ito> i ko lakou ola ma na hniiM uh'a wale o ka laki. O kekahi me» nui i hoooiaopopo loa ia i koi>M W'i ē r?oho ae-a wale ana i Koma nei, .>ia »<► kona uaakaukau nui loa iim kn hoo kei<» ana i ua kaa heihei, a iilo «ūa i kumu a'o no kekahi poe ukamai ioa mahope tuai i kela hana. Mabope ibo o kooa haalele aaa ia ! | Roma nei, ua hookau hou ia oia e I Dario maiuua o ka uohoalii o koua aina, a iaiā nae e noho h.»>>a)alu ana no ka manawa elua, ua hoo* mukaaku la oia ehana i na hana aluuu wale j kooa poe, a uu lilo ia i kumu hoowahawaha nui ia uuna, a i ka w* hope ioa ua ku ne Ih o Vaogio a me Bido oa keiki a kekahi o koua ma ( i KaikuahinK, a i maiē aku hoi ia Vibilio ka M u >< Heremnba, a kipaku hou 'iaīa i Homa

«īei, a : e lawelawe huu i kaua piliwaiwni i Ruuju noua e ula ai. Ke boo(jjanao uei no auei oe e kuu Anakaia i keia Moi a'u e kamailio nei ia oe?'* ! M Ae, ke hoomanao nei n-j wau 1 kor.a mea :su e kamailio mai nei, oia eiiauāwa i nohp. ai keaa mea f •jia no ke au u ka nohoalii aua o iKehmdin ma R<»m* n« i. M * 4 i. j f (Xsle i pau) --- : * .