Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 17, 26 September 1918 — HE MOOLELO KAAO NO KUAHAILO A ME Hinaaukekele KANA KAIKAMAHINE HANAUNA KA MOOLELO HOI O KA HOO KUMU ALII KIEKIE MA HAWAII NEI [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KUAHAILO A ME Hinaaukekele KANA KAIKAMAHINE HANAUNA

KA MOOLELO HOI O KA HOO KUMU ALII KIEKIE MA HAWAII NEI

(U«* nau<>l«lo kihiko !<m oo tib«reii uei) (Al» ia ia n<> ku p< naikai o. ko Ka H»kt» poe heluUelu onoolelo) * Helu (12) i keii (D»o«wa a na kaunka e hootv/ ieu nui a> a, » oiai ua a>o ooho kaawftle o<> iioi lakou (ua kela pap« ūDa & lakou <■ paiua ana, o ka w*» no i» a KibihikuokftIanr j kawilio uaaiMi i ♦<<> laua mau H t ! b*i*aa taa ke kok<> 1 %«4a <nau ote!'>.

I "B nrt' Hrtku alii o umua, he h< oIkipi». aiiH ?!>ai ia oioa ma ko luaua JdU>kupuiH e nOho nei, a *>iai o cl.ua m> ko muna mai H&ku ma hakahi aoo. a hemau kanaka aku maaa' «o olua, ma ke ano o k* 6anau bii« o..«» maku» o kakou, o?ai, o ko ulUik makuahine no ka mua a o ko maua makuakane nku ka hope. noiaiia. 0 oi«a no &o amuamaa hiku. a iaa no «» ka «ina huuka'i i hei e aaai'nei alie haaka'i o<> ka mnke.o maua no na i«?i e waih • aku ai ioioa o olua. a ioa m> hoi he huaka'i n>* ke oia ame kt p onaikui, aiaiia. Ue iMnnuik'HĪ !<kt no hoi ia oo kai.ou apaUi la oe e ke fe-»L kuahioa hannunn " maua, i na no bot be iiUa uo ko kakou pomnikai, aiaila, e ike ia rio hoi ia

oia koi« Uaalele aoa aku 1 kena wah' au « f»oho mai k, a hele mai hoi a noho pa ma ko'u aoao, a pela no lioi kou hauau mua e hele ae oo hoi oia a noho do hoi ma ka aoao o ko'u kaikuahine, ke ooeo nae hoi keia noi a'u ia olua M - I ka lohe ana no o na uialihiui i kēia mau olelo a ke Keiki ui o ka Mokupuni o Oahu, ua ku koke ae la no hoi lavfa a hale pakahi aku la ma kahi o laua i noi ia mai ai.

O ua makaainana i hoea aoai i kauhale ia maoawa, a ia ao fakōu ke nao& mai.nei i keia aoho like aua • o na Alii opio, ai t waena o ka poe i hoea mai iuaua o na Alii opio, a e naua mai ana mai kekahi wahi aao maaiao eoai» o ke Kahu h&uai na kekahi oke Alii opio knne, oia hoi *e Alii Waoian», na aoo pee aka oia mahepe, oiai, aole no oia i ike pono lea i na helehelena ui pookela o ke Aliiwahine o ka Hikina mai, a no kona ake uui loa e ike inaopopo i ka ui oi kelakeU o keia Aliiwahine, ua hele pu mai oja iioko o ka huikau o na makaainana i kahea ia. I ka hoi ana ae o HinaaUkekele a nr v ho po ma ka aoao o kana hnnai a!ii, ua hoomaopopo ioa aku la oa Alii Waolahi nei # ike kohu maoli ke kulana ona Alii opio. a he hlki kupono 019 no ke koho ia aku, owai la 0 kua ka mea oi ieo ka ui. oiai, ua lo&a pu no ia haawina ia laua pakahi. Ua olelo iho la ua Alii Waolani noi iloko ona, ua kopono loa no i kana Hanai Alii e lawe i ka ui 0 ka Aina Hiklna mai i hoa kaunu \ Waialoha, a i hoa hoi 6 walea ai i k« po ioloa 0 ka hooilo, a i hoa kuwiiiwiii t»oi no na la owelawlla 0 «e Kau. Aoie nae be mea i hoo. ai«opopo mai i keia hans kilo &ku a ke Aiii Wa«»iani, a Kue waie uo p«ba o iiaiiikulauiaau. oiai, he aao kiao pap«lua no hoi kouu, a he ike jota 1 ua iuea a kekahi 0 iak.ou e | Uooui&opopo ai.

Mamuu o apouo o ke Alu Waoltni 1 keia kulana o oa Alii opio, ua haal**le iho ia ōia 1 kahi aua e noho <»na, a he!e lou aku ia i r—

tin&t ai ka ike anu uiai u kana haaai i&ia. ua ku koke ae- !a uu i «nai oti iluoa, & mahaoiaha eoaī ia m« kit olioli i kooa Kahuhanni, * w k» heoUuna pu ruai i na »tahbim imua o ko kya aio, a m iku uiai la no Imum i k« aou hauoli o u* o ko lf ua kahuhai,ai nO kti« tuau 'uialihieii, nolaihi, noouou koke iho la uo ua niau U#uw oei ana, e ppno ana no na

<n«a apau. Ūa nee ae la •> vVaolnru a ttohv> oia kekahi wahi e iae pono wai »i oia i na alii opio, aiaiia, kn Uiuiiio mai la oid i keia mau ulelo i ua opio. ' Aohea oukou e a'u uaau hauai aliii he mea Uauoli m%pli i kuu •uaoao ka ikt ana aku ia oukou e nohoiikeaua» a e iike no hoi me ka oukou i hoonohoaoho mua iho uei, pela uo hoi wau e manao uei ua holopono n« uiea apau.'* Xa mauawa pu no i huli ao ai ua Alii Waolani nei a kamaiho akn 1h i (teia txurtf ot£lo i ka lehulehu.

"Aiin* ookou e na makauinaaa I 'o ka Mokupuni kaulana o Oahu «ei, no na uaanawa i hala ae nei noonoo ana o ko oukou alii nei, no ka mea pili } ka neho aha o ini Alii opio a kakou, oia hoi ka iuni ano aku ; tnau «okoolua uo laua, ai kopono h«i no ko laua knlana aiii, a i kupono pu 110 hoi i ko laua kulana ui. a i keia la e na makaainana aloha alii apau, ua hoopoinaikai ia u>ai kakou, ma ka h->ea an« mai o keia mau alii opio i ko kakoa rc.oktipuni nei. a he mau alii hoi no ka papa kiekie ioa. ai like hoi ke kulana m#'ke koku uj9 tc kakou mau alii opio, a oiai no hoj ua hooholo mua.iho nei no ua mau alii opio nei o kakuu, © ttooli|f> ia iakou malalo o ka noho 4> hoa-u , ' ana, a ke kukala aku nei wau imua o okou ē na makaainana o ko kakou mokupuni ua apon» 10% aku waa j keia hoa-o ana o nu a)ij opio a kakou, a e kau nt> ua hoomaiiai ana a ko k#kou mau aumakua mai ka po tnai nta]uca o oa alii opio,"

I keia pau m.a 110 o aa oleiu a ke A)ii Waolaui. ua hooho mai la na kaimka me ka teo nui. "Hoa-o na AHiopiō e! Hoa-o ua Alii opio eī ī Ua wawalo oku la ka leo kupinai o oa makaainann a lohe aku la'ko na Pali-Koolao, oia hoi ka poe i noho fcfco i kaohale. Mahope iho o keia» naaa olelo a 6p Alii Waoluni ame keia hooho aViu » ua.uoakaainaua aloha alii Epau, ua haalele iho la ke Alii Waolani i'kahi o na Alii opio e noho ana, n ua huli h"i aku la no hui oa makaainana nu ko hkou mao wahi phkahi, a e kali mai ana oae ka mnkankau no ke kahea hou ia ako uo na haaa hookupu aloha alii, i uh nae e knhea hou ia aku ana nc ia mea.

Hala aku la na p<je apau, a iho la no hoi na Alii opio o lakou wale no, a un heoholo !ho la uu hoi lakou i ko lakou lilo i kane' a wahine hoi, a * ka p.iu ana o ka lakou paina ana i ke kino, nlaila, u* hoi aku la 0 Kahihikuokaiani me "Hinaaukekeie iluko poaoi o ke kino o ka hale, a ma ia wahi hoi laoa i ho6ko ai i ka makeiuake 0 ka poe hoa-o hou. ae ai ana hoi 1 k'a **nrißhina meti" o ko alolu» a o Hailiknlamanu me Pulee. u ā kapili manu iho la uo hoi iaua ma kahi \eena iki owaho o ka lauai o ka hale. ae hoao ana hoi 1 ke kepau pipiii a ke Keiki kia tuanu 0 nahele po i sa lehua 0 Panaewua hoea 1 a aku hoi i.

Ka<i kol6kiabi uiauu u Oia« t Po i kauwahi noe kaoab«le, Noheahea 110 i ka m&k&al iu-hau-pua, He pua oni ke kauuka mea iuha olu, i&ia uiai kau e hea mai ai t & b«a i ke kauaks e kuuiu m» ioke, K hanai ai a hewa ka ««ha, Hookuhi ao uku la o ka ieo e, I keia la a uu uiau U4ŪO um e waiea aua i ka & «uaoua 0 ke

»Juha,. & o uaea hoi aou Alii hdkuuieie o kakuu i i*aku ibo ai i kekahi u ka iukuu mau meie ho<>waiea w«ie u>au l& hauoli o n«t aiii i Uia. _aku uia kek aoao AuUfta wale u« e La»iU hoouiu i ke kiuo, liaiia kaua i piii ai, X ik« oiu o Waiiaua. i *eia ruanhwu uo hoi i bui ai ua ik'ni opio īua k« kuiaua he kaue a« i?tt auo pouii aiai la un uioku ia uuau ia, aua hooioaopop » iUi.i la no ke Kupuuawahine o ua

looopuua iiiai ku Aioiua o Waipio, !«» kapio knlea aku la kaua tuau . UAot>puu<i i ua koiea umauiua aeoniona o ka aina kauiaua o Kuaii ueiani, u kali mai ia oiai o ka huli | hoi ftk« u ke kim» wailua o ieana moopuna puuahele, oiai, a ia uo ke kiuo inaoii o ua aioopuna nei ke hioUui mai ia uo rue Nioiupua, a Ua kiai ioa no hoi ke Kupunawahiue i ku 1 uioe aua o kana uioopuna puoahele, ai oie *j heie ia aku e kekahi h ; hoaia koua mue nuaiie ana i ke kai 0 ko haku. 1 (Aniei pan.)