Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 22, 31 October 1918 — HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KA KAUKAU-ALII ROMA HE MOOLELO NO KA HAKOKO ANA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KA KAUKAU-ALII ROMA

HE MOOLELO NO KA HAKOKO ANA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAU O KA Emepera Nero

Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii

MOKUNAIII KA MAKUA HOAHANAU ME KANA K»IKI H *NAUNA it»o o k«-1a mau iMlka! ana ma ka liome ute.K**r)«rala k»h?ko, liooma aukeO fif la ki Anakali ol« kana kelki huahanao e tidl no kti iaua mau wkM pak-.ihl, t tia haawl ae la rta ft!oha hookaa-

*rale, a heie aku la laua a kan il ma oka maOele o Peien uea, a I ka nee ana *ka no h'»i o ka /naoele e hapal la ana e na katiw -kupaa, ua a* la k« Anakala I kela m*a alelo ooe he nh nr> aje i ks mailioana oo !a*a iho.

* 4 Ke m®tiaolo &ei oia i ke Akua hookahi wale no. lie Akua eoi na !<>a t he Akaa ho! o ke kauHH, I na he oirto kela hillnai o kn Lede Pomeponia, al«iia, o ke Akua a> a e hilinai «ei, ua hoOmalu oo ia i ke o!a me ka inake', a i iia hw he A'kna oia uo ke kaulike, «leila. o kana uiau hoopo*i ana, hehaoa a»> ia o ke kaulike, | na jho U pnln ka mauao hilinal o ua Lede >ni& pei, alaila, r»o keaha īa Lol o;a e neho kanikau nei ao luiia* Ma kana uoho kanlkau ana fto 'kana' inea' aloha I ok! pu ia kē oia e ka make, alaiia, «ole anei boi oia ke ahewa nei ikeAkua anre hilinai ne|? He mea pono fs*u e huike wale aku i k«w mau ol<elo ia Umlutai Keleawe ke K«ko naauao, a e lilo aiia paha waO i'mea hoekaulike ia uae S"ra. coti ka Naauao. N<» ka mea piii ho i n* wahine, ke oaanao oiaio neī no iwni b« «lua a ekoiu uhaue o ka vra« hioe itta fct»na ola ana iloko u ke ao t»ei, a fae aaau uhaue ano naaupo no «a« k» hepanui o lakou."

"O kela Lede Poaīaponia, he lede 00 oia oke ana naauao, a ua maīk*i mAoli oo kona hooiualō aria j %ona houae, a ua hiki no ke hooiuio » k« aoho aiaikai ana o ka maluhia iwaena o kooaoharia 4 a uh mkiuaki » 00 hoi ke Keoerala kahiko a paa 1 ke kauia o ka hoolohe ipalaio u ka noana o kana wahhie I na pali» 1 booDoaopojK> iki laua i ke kumu 0 ka kaoa huaka'i i hele aku iiei, e kia ana i kabi hoomoana 0 ke Kenewli kahiko, alaila, e lohe ia ana ka leokanikani o ke keleawe a puui kei« h<»me kahiko, nolaila. e eoaka' aia loa kaua e kuu keiki i ka hoo kele ana i ka kaua pepa bwnoho< noho. Aole e hiki ia'u e kamailio iki aka i kekahi mea pii: i ka k»ua huaka'i i kekahi poe o kela hunie,"

**No kn mnnu pikake bulu oui'oni'o hoi, he ni*ni tnaoli nn ka waihooluu o kona mau hulu, aka, e kuu Keiki e t he kani wi ih> ke kani ana a kela aao mtmu, nolaila, me ke ak&hele wale no e pueo ai ka hana alehe ana i kela aoo manu. Ua naakenoake no nae hoi wau e boike aku ia oe e kuu Vinicia, ua pololei no kau koho ai a nu kela manu pikake o ka akau, he hulu ntni i*o m kona, aka, v hoomaoao no uae oe e knw Viflicia. aole wale 110 ho! «»« ka hulo ka waiwai o na manu, «ka, o ka mo&ona uuiliai oia uianu, oia ka mea i oi loa aku o ka pomaikai. He maou pikakt huiu onni i'o no kela i kupono uo ka p« paaina o ka Emepen» "

"Ke aaahalu huo &ko aei ao wau i kaa ku!)0 i&a, a oUI no hoi u& honpaa qqu& aku wau i ke keiei A ko*ti Kaikaahlne pun&he!e. oolalla. *i bonkn āk« pahn wau I ua olek «p»u »*ti I h.)<> tft a al. K kuu MnLui».i. na kolon hoououn» m1» o$ m* k• kuwha ok? »kaM wahine Dlann,j «.« k« akoa h«i o ka hoōipoip'; o' |rt* lielene i rj. *ka« i kek&hi ' rnaa&«F« no uae hul, ua eunliu ule m«i nr» a« *ku« #nhin« ue! o k« hfiuijx)ijpo i un oaubfci m»ikHi i w«ttm ako rna kana kui»ahu, * t> ke kutnu nui pah» ® hiki ole *i o f)inna e mhliu ioai ia oe, ,a i« ue be Akun a ka Lede Poiuopōuia I liHiisa! al. a he Akea hos ana i oleio mai r»ei la'o, he Akua uaanplo», & be Akoa hoi o ke kaulike, h he mea |K>no no la k&ua e uiakaaim len», o loaa aoaaei keknhl hoohuo?

iwaeua o kela Led«? k«tnabao» a i ka w« e h<M« ia e Uwe n* keiki & keu tigH alaila, c »kahele lon oe i na m»i*« o ka a>*ku*Lmi> tiga. Ke malamiī nei no ke fCenerala kaMko i kekahi aaau itī<jhae o ku akau, a !if poe hnf { ike ale U uib» h€ fti*ka*o i ka make, a i na e T«»aa Hoko o ko iakoa *r iha, alail», ebathae ia ana oe xe ka aiaiuoioo loa, Slē ka t«aa!ea !< a kaua e hfK>hami ako ai ika kaUa apau* hstia, a e honnee kaua ana hui aie ke akan3si, oiaf no boi, hp k->M 'ieln K*newla lahiko i maa i k« Jjfjonec kaua «nA ma na kahoa %aua like o!t, a paha eoi ioa aku koua ujßkaaia loa raa ka h<»oi!t kaua pili ! kooa bonQf,' T

I keia Eoa'nawa a ka Aoakala t noke uel i ke kaaailio, ua kuloo oaalie aka kani kelki haaauna, a hoolnhe me ka mahalo ia >nau olelo, a o kahl wale nrf ana t ano puiwa al, «<|a no kehi a ka Auakala 1 ka ma'lllō' al, 110 ke k;<pom <> kela " M 'rti'anu pikake no k« papa&iua 0 k» Emep#»riT. M Ik» hoopai; «na n« uae oka Anakala i kank uoau kau>&iUj nanpnane 803» ua al« ae !a ke poo o ua kanaka opio nei iluna, a ua kamailin nku Ja me keia ns&u olelo an'i ikaika "K kuu AijakaJft i ka wa 1 hala, »ku nei ua iraiwailip aku w»a ia oe no kou makemake i keia Lede ui o k& akiiu, a i keia aiaaawa iioi * kuu ruaikoi, ke ulelo hou aku nei «u i?* ae, e pou<> rio e loas oia ia'u, a i na e loaa ol« oia ia'u

al«ila, ua wale kuu oia itna o kei» :D'ja *ku. A.ole ]0a wau e hoi hope ao* iuai keia enanau aku o'u, a o ka'u wale no t> ooi uku n«i

la oe ( e hooko mai hei oe i k«u cnf& { i houpaa iuua o»ai ai, oi*i, ua hoe-, maopopo loa no wa'u i keU, ke ole kau mau kokua aua, alaiia, aole nu e hooko ia aua kuu iini {wiu ole, I na owau o ZeuBa, (Ke akuj» u ka. auuii lani) alaila, e hoopuni no. wau iaia eoe na ao e iike oae ku hoeponi ia ana 0 10, & e h'>ohaule no wau i f n& pakaua o ke aloha laaluna oua,. e iike me ka hoohauie i« ana tnaluna o Daaae. £ houi hooumu 00 wau iaia a hiki i koua auwe aoa no ka eha o kona mau lehelehe. No xe, ake nui ina e iile oia ua'u, me be f aia e hana aku no wau i kekfbi karaiuia, tua ka pepehi aua ia Auluaa, me kara wahine Pomopouia ke iui keakea ae laua ina ke alahele o ka iiio ia'u o Lugia. 1 ua uia ka ooke aru i ka hiH kaula i kekani 0 ka u mau kauwa-kuapaa ke Kuaau e loaa ai oia ia'u, alaila, e hoohaua ako qq wau ia ano hsna-

"E hoomaalili noai oe i ko'u q}&u uiauao hehena» a i ka hoowappop<) aku ua Hke oe me ke kamaua haie i makaukau mua olt ke kahua u k& hale e kukulu aku ai. Eia ke a'o a kou Anakala ia o|. E &kahtle ll loa ma ke kaeuailio aua, a oiai paukiki wale boi u>a k§ bana< a aia ia auo la o« e lan&kiia al , oia kau &ai h&u'a o ktia &ku. n

**Ua pololei ūo ia mau a'u «an au ia'u e kuu Anakaia maikai, aka, « hoike uku no uae wau ia te, uii k& lKaiHhuna ole ibo. Ua paa kuu mamo * lilo oia & u» huli mku

, wau U oe ac kfa kukua Ia mai. e i Iu» e hikl ule :a t>e e kukoa ia'o, al«ila, e imi akii no h«i wau i ke aīahel* e ioaa ai A& k'u. Ke o&na akn oei o Aolu» ke Kener«lii iu h'ko u Lu<gia m& ke au*> he kaikaI »u..bioe »»ena, & w j keaha hui wau tI 'Umiau rtku ui he 4uuwft-fcU«vaA uifc.. ! t na e hik! ule ia'u e !a«e toai ut* ke«iio he waiiioe ku tk'» tt ~iH . *h»im. 'm« k« auo lito»uui nr<t j o ke *uo kaown 9rtiu e Uwe ai I ua&a i kuu hooue. Kc uīauuo uei oo nn* wau e law«* aj*i UI& Ui& ke ane 1 wahioeuQare aa*u, * e noh.j &i oia ma k€ kspu:ih.i o kuii bt me uia kf #no Makuaiiint uo ka h »uie. 0 %uo i>auar> maikal tiu ia e tiuuutKj eei. * f d* tn> e ueie aua lua ke ano oiaikKi, alnila, e liuio hui i*u wafl * loa« '*īa ia*u rna ka iiuia ika-

| &juo i kou uiau am* ( uiuku* t» ka luauiu * ke KaniiktUu«L«ua. Aoleuktt(tuu «lnkA) i | poe Lkiiiio (iMth )pe oko kakuu I UiAU ittta ft t iiiu ai jut kaik*ui»biu<3 ak« labui UiUiu i wnhiaee iiwLmuohaao ai i ko| iknkou ui&u &apuhbi tkwumhau& uj IkA huoilu. 0 ke ai«Me e iiuoko i& ai fcou mnke>taak« e kuu Viiiicia iie, I kuua e kukakuka uiaikai |#i- & liwouiauau uu hoi ce e kuu j ke;ki» o kuu kauwa C*Je*uj Uoua, b«t poukek o«a o ka ui, auae |he ttle h* kaik&ifiiihiae ui« ua l..ve |k« OMkku» o ji* akua, ttka, auie i ui pookeiii i kumu uu'u e | iaare »kti ai 14*144, oki. h*t 1 ksu«ft uo k<>ua i iiMM mai ai He hauA hoohaahaa ika iloaia ha-1 uoiuiuo lawe aua mai i ktkahi oj kai'a o-au kauwa i waLiue u>art«| ua.ia, ikoie wale o ua Kouia b«<io-| hauo kai iuai'ao peiu, nka, o k«| ]s«uej>errt i*ero no h<»i k<hkahi » hnoa uiaiuuli [10 hoi oia auo i lawe ole ai o, N«=ro ia Aeele i Aaiiine uuartf uan», uiai ao ua*» hoi keia Aeeie h« i kapa ia u ke Kaikaiwahiue a ke Aiii Auiuaa, V. u >ho th*>(* a hoihoi iuai i kou uiau nooaoo uia)kai t a e oe i k*>ia maoHo, i uj» n<> e euakeaiuke ana k<-i» ledeo ka akau e.haalele ia Anloaa ke Keneralaiabikv 0 Eoiiua, aole Soa e hiki i ua Kenerala aia kel a«a aWa i ka nihiiii) opio, oiai he inea oia i hiawiia uaua e malanaa mu ke ano hoopaa roalaloj oke Eoma, n i na manawa j apA.u a 'ka Ktueperae makeaaake ai e kii aku i keia iede opio, aole he kuleana o ke Kenerfl!a kahiku e aua hou akp ai. Mea p.ha o ke ahi. no hoi a Brosa i hoaa ai ou, a e hoeu pu ia aka »0 hul ia ahi il<>ko o ka puuwai o im wahine upio. E hoouaanawauui e kuu yiuicia, a i ka jra pono 00 e hooko ia 110 ko« makeuaake, i keia la ua ano iuhi ko'u ncK)ooo uo ktya iiiea a kaua e kamailio nei, aka, ua baawi aku hoi waa i ka'u olelo hoopaa ia o$ e.Kuu Viuicia, n i ka 1» apopo e hapai ana wau i keia tues, a noonoo aku h<-i i kahi e h wkoia ai o kuu iiui e kuu ikeiki. 0 ka'u wale 110 e a'oaku wei ia oe, t»ai houkuu oe 1 ke kauluwaha o kou mau uiauao hihiu, a ' enai boao hoi oe e hulo ahai aku kou : mau maoao heheaa wai a oe aku. |Kaohi ia,nuai ive ka ikaika, a i ( kn ,wa poao e laka apiikal naai no ia | uiau manao ahiu ou e kuu keiki. '

1 hooki aua le oka Aoakaia i k«ia ui*u ulelu a'o i kaua keiki h».aauoa, ua n»b« hamau iho ]a oo kekahi a ua pllia hoi kela tue keia .o laua i koua meu euanao pouui, i ku wu I4 >pe lua ua kamailip ttku ia kt keiki i koua Anakak i kjeia ooau oielu aao bpuoiaikai,

"B kuu Auakiīia »aikai« ke huu. oaaikai u»i aku uei wau i kau j&*u ulwio a'a, a ua ikt ao wau ua oi ae uo kou uaauao i ko'u. & JU<)oyum&ik»i ia mai oe • Fotuna ka Aumakua 0 ka pomailnl, a e hoopiha mai oia 1 koo #a!bona roe m pomaikai hoieho." (Aoie i pau}