Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 31, 2 January 1919 — HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA HE MOOLELO NO KA HAKOKO NA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA

HE MOOLELO NO KA HAKOKO NA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAU O KA Emepera Nero

Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii

MOKUNA VI PAPA AHAAINA A KAl^AKA. Ma keia p»ps-am» t»«nobanri n fc« Erriftpera, e korno pu Ana nn ka Moiwahin? ame n» «fcbir»e hanohāoo o ke a he p«p»-ftjnsi no hoi e ino-ni k«k»lii poe i ni Wainn p«KtkeU 0 k». Emep*:»* • rr>« iā papa-aln» no hoi e hoolako ia ai rm me& ai rbai na wahi like ole ob«i o ka honua, a i bo >una ia mai oo hoi «na Kiaaina o 1ia j!cneper4 e noho hoomalu ana mi ia m»o o Eoeoa. O aa hana leaīea apau hoohnuoli ai i na poe Hoaai o kela Ahaaina hanohano a ka Eo»eper« Roōj», e ike ia ana no ia w« kela po ahaaina. Aol« wa!e no hoi o na hhnai' lealea waīe mai keka v ii poe osai 4 aka, e ike p« ia ana ia wahi na poe kakaolelo haku me'e a e hoakoakoa ia ana lakou malnna o kela papaaina, aole nae no ka toh«, ia o k« lak6u mau mele i haku ■»?, j aka. no k« hoo}ohe ana i n* a»e?e a ka Emepe'i i haku «i, a ht nne k« ! heluheia ia ♦uai o k«ia inelei; mahope iho u kn inu waioa ana oja. kapapaaina. Iwaepa no hoi o ka poe be poe Kauwa kuapaa no kekahi o ia-j kou maoooa, aka, ma kekahi ai:b oaj hookuu ia lakou, ua haawi ia aku ke kulana kuokoa ia lakou, aole wale o na kat»e ke ike ia ma ia ano t j aka, o na wahlne kauwa kuapaa no kekahi i hookuu ia mai ko lakou nobo kauwa kuapaa ana, o lakou kekahi e ike ia ana ma kela papaaina. a aole no nae e nalo na kauwa kuapaa, ma ke ano a ko Va-. kou lauoho, oia hoi e hooloioa ia. ana ko-lnkou lauoho, a ua uhi mai ka iauoho ma na pepeiao o lakou, a e buuaana hoi.i na pepei?»o o lakon i hou puka ia i ko lakou wa e noho kauwa kuapaa ana, apela no hoi na wahiae i hookuu ku<»koa la, oiai, o ka pepeiao i hou puka ia ia manawa, oia no ka heailona o ke kauwa kuapaaMa keia papa-ahaaifsa tio hoi a ka Eir>epera Nero, ua ae ia nu poe hoaai e lawe pu me ka lakoū mau kauwa kuapaa, a o ke kumu oia lawe ana i na kauwa kuap«ai no ke kokua ana i ro lakou mau' Huku i ka eonaloaai lakou i ka waina, h hiki ole ia lakou ke kokuaia lakou iho, a na keia mau kauwa kuapa& i hapai ia lakoii a hoihoi i ko luknn uiau Haku i ko lakou uq <u home. I ka la i hoike ia ae ai ka Ahaaiua a ka Emepera, a i kono pu ia mai *a Lede Aceta :n« ka Ltde Lugia i ka ahaaina, ua liio k*.!;i la i U noonoo nui loa oa Lugia, a t a komo mai iloko Ona ke ino hopohopo mau hoi no keia hui aku ine ka pue ana i kamaaina mua ole ai. Ua hoopihoihoi pu ia oia no ka hnlasvni aku me ka Emepera Nero, oiai, ua lohe wale no oia i na ano o keia Moi Roma, a ua lilo ia enau ioo i aiea hoopihoihoi i kona Miana<i, Uu iohe p» no hoi oia i n s i auo e kein ihaaina a ka Moi, amc aa hana pili ia ahaaiika, a ! hoike ia aku n»i« e kona tnati Kah'u hunai, a he 'wAh: kwpono oie no hni n,> na wahim

!opioka hele ann i kela «haaioa, f tka, oa hiki ole paha iaia ke h.«>1e] i ka m'e« i kauoha ia liai iaia. Ua, hooholo iho i« oo nae oia i kona ] manao e hele 1 kela papa-ahaauia! me ka lawe pu no i kana Kauwa. r t o k« kanaka nunui hoi o kon.-i lahui ( ponoi, « i q« oo he mau hana h<>o-, teubaa k«kabi iaia. a ia no kon«! kauwa ke ku lokoke mai la oo iuakope o kona noh<> ou« ka ahbair e. O Iwkah) o m a'o waika! ana a kona Makuahine iio<>kama. !.'->i k« Led« Pomoponia, ua komo loa uo t« tnau m*o ana iloko :» kona ola opiu ana, h be mea paakiki !<>a t»o k« ohuki ia aku oia mau a'o tn«ikai ana. 0 ktkaLi naea uo hoi ī koaio loa iloko o ke ola kna o keia wahiiie oplo o ka Akau, ena no ke a*o aua o ke Kumu pookela, oia hoi ke Ka oaka maikai o Kaliiaia, a o ka Kuuau alakai hoi o ke ola aaa o kona lianai, Ua Dda loa iloko o kf wahioe opio kela mau o aio pookel», a oa liio ia mau oleio a'" iOiik»! oo ka lloola tiui o ke ao nei i mea paa lua iloko o kona puuwai, 6 ua hoohub iho'Ia no oia iloko iho onn, aole Io« uia e h$na i kahi han« e ai i koaa hilinai hoo, Mamuli o kela hilinai hoomana, ua kainaih'o aku ia oo o Lugia i kona hoaloha hou oia hol ka Moiwahihe moa Aceta # a e hoike ana i kona manao kanalua ao ka hele i kahi o ka ahaaina e hoohanohano ole ana i kona Ilaku. I ka lohe ana o kela Le-de Aeela i kela inau olelo, ua &n>) miooaka mai.Ia oia i ka wahioe opio, a ua kamailio mai ia i keia maū olelo no ia tnea. "E kuu hoaloha opio, _owau no kekahi i heiuhelu i ka leka a Paulo 0 Taresa, a ua a'o ia auai no bhi jwau uMji ia ieka, no ke Akua duio j iua,, a ao kana Keiki llooia i. ko | keia ao, a • ka inea hoi ī hoouna ia iuiui i Ilooia uo ka pufc hewa o ke ao ! uei, a i iwake hoi a aia hou u;ui ka iuake oiai, a iiio oia i mtn alakaV | no na kauaka o keia ao, la uoanawa [hookah' no nae e kuu hualoha opio, e hoomanao pu no hoi kaua he hoo- ] kahi wale no Kaiaara ma ke ao nei» j a hft Laua naaupo na kaua ka houie jana aiu i kana aiakemake, a kue hoi i kana mau oleīo kauoha, oiai, e kue ole ana ia mau oleio kauoha i ka hiliuai a kaua i hilinai ai, He mea nui nau e noonoo ai ka leo keuoha o a mai hoao oe e kuu hoaloha opio e kue wale aku ia leo kauoha me ke kue ole ia, aiai ko kaua hilinai hoomaua, E h&aa no paha ka pOe e ae i na hana a kaua e apono ole ai, a aole no e hihia ia mau hana ke komo pu ole aku kauu a h-tna pu ia mau hana haumia, E hoomanao oe i ke kaikamahine a St-jaoa i ke au o ka noho alii ana o Tiberio, a i kona wa 1 kauoha ai i kela kaikamahine e hana i kekahi haua kne ole i kona wahine maemae, ua, honle asu ila oia i ia makemake o k'a Moi, a o Jk« hope o:a huna ku« i ka Ēmepera !Tibtri'>, ua ka'ioha ia aku Ia ka Jhcopai malunn ona, e ho°baumia ! mw ia kona kino uiamua o ka hookau ia ana o ka hoppai o ka make inaluna f/ha, a 6 ke aumu oia hana ana pela. mamuli uo ia o kekahi kanawai paa iwaena o ka hoompna ! Rh)tna, aole loa e h<,okau ia ka hoopai o ka make maluoa o kekahi wahine puupaa, a inamuli oia kaua- . wai ua hoohau'nia ia iho ia ke kino maemae o Kela kaikamahiue, a j » hiki ai ke hookau ia ka o ka > make mnluna ona. Nolaila» 'e kuu ; Lugia aloha, mai hij§o kaua e hoot naukieki aku i ka m.inaoo ka Emei pera Kaisara. a e hoao no hoi ma i na ano apau ē m»ka.'tla oo k(» kaila i pono, a ia no p.iha ka hiki 'ia oe ;ne 1 ja'u ka houhelo i ku kaua manao * ( hiiinai hoomana, e ho tt u ia e kului«i J ka maemae o k<» kaua hilinai i ka 1 Hoola » k«u>» e hiliuai nei, a oia ijpaha ka wa a knm» t koho ai i ku e oiea kupouu e Iu»na *i t a e koho hoi

I ; | i kti inake iiiiitu un o ka UlUuila p<>- ( jifiu ke au uei, īioUila, e kuu ' kaiuahiue aloha, e uele ne kaua i, . kt!a aLiainn me ka liilioai pu i, k' knua Haku e Lilinai paulele. nei." i I I keia mauawa ao hoi a ka Lede p 1 ceta e, kamailio uei i ka iiaUu* jop3u, ua hele aku oia a kokoke loa ia Lugia, u t huike aua uo h»i i kuLia au" liliniu l ka pouo o keia wahioe opio, a ua loa !csi ia uo u Logia i ke auo ma-ikai o keia wahiue e uoho aaa iloko o t ka Iia!ealH o Kaū»ara. a mauou]! oIh, ht!intti o Lugīt» i oe olelo a ku Lede Aceta. ua upo m; i la oi» i ka a-i o, ka Lede Aci»ta a kamailio pu oiai la i keia m«o olelo. I "Ua nui maoli kou lokoa aikai liā'o e ka Lede Aceta, a ke hoomaīIkai nui !oa nei wau ia oe no ia mao iolelo a*o maikai au ia'u,. a 1te lawe pa mai mi hoi wau i ks.u mau a'o ana, a hahai aku hoi mahope o kau alakai ans. M Ua lilo k«ia maii olelo hilioai a f/*gia i ti)H hōohaUoIi aku > k« ma- »»•*> o ka Lede Ac<?t i, a ua puliki mai ia ola i ka wahine opio i kona umanmo, a honi iho la i kona rneu be1ehēlerifc ma6ma», a®e he hioe ala e honi hoano ana i kaua roea aloha, a ia ooanawa hookphi' oo hoi ei:a l kamailio ihf» ai i keia aoao ole!b, 4 *Va maalo aku ,?uu hauoli, a o ke aloha hol o kho mau la op : o. ua kail! ia ako ia e kekahi tn«a okoa, aka, e ku« hoalohe aole w»u he wāhine ino loa, a ke hoomaika* noi nei wau no kou hiiinai | «6a inai ia'o, a e hoao ana ,'no hai wau ma ha ano apau e hoopakele i; kau hauoli e Logia." Me keia a>an' olelo ua wehe ae la oia i ka paa ana aku o Liigia iala, aiHila. hele holohoio ae la oia Hoko o ua rumi uti, a kamailio iho *a n'n'hol iaia :Lo i kela maU oltlo. **Aoie no hoi ōia he oaea lokoino loa. ua manao ho oia he kanaka maiKai oia ia manawa, a ua a'o ia uo hoi o'a i na ano naaikai e ke oia ana, a i ka wa e hilinai ana kona •!oha inaluna o'u, he kahaka maikai maoli no oia, O keia man anu ino ona e kamailio ia mai uei, mea paha ua hoea mai ia mahope iho o ka maalo ana aku o kona aloha n*ai a'u aku. Na kekah: poe i aiakai lalau iaia. a ua koino pu aku ka lioia alakai hewa o Popopea, e »lakai hewa aku iaia, a e hoolilo hoi iaia i mea hana aku i kekahi unau hana lokōino." I? enanawa i piha ae ai ha ooaka o \cata i ka waimaka, a i ka ike ana aku o Lueia i keia ano ehaeha e halii ana iluna o' kona h»aIoha, ua nee aku (a oia a kokoke loa i kahi o ka f.ede Aceta e holoholo ana a hopu aku Ia i koua lieoa a kamailio pu aku la no hoi i keia noau olelo. (Aole i pau)