Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 34, 23 January 1919 — HE MOOLELO KAAO NO KUAHAILO A ME Hinaaukekele KANA KAIKAMAHINE HANAUNA KA MOOLELO HOI O KA HOO KUMU ALII KIEKIE MA HAWAII NEI [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KUAHAILO A ME Hinaaukekele KANA KAIKAMAHINE HANAUNA

KA MOOLELO HOI O KA HOO KUMU ALII KIEKIE MA HAWAII NEI

(H< mooiolo kahiko 1o» o* Htwtii nei) (Alana ia no ka pomaikai t> ko K* Hoku 900 beluhelu uioolelo)

Helo (29)

£%• lohe »n« o Hiilikulamann i top» mau «ieio » koo» kaikuahiue iUuke». «» kg »e 1« <>i» tlun». e i»to aku 1» no a«« me ke *no boohiiahila no, » kam .iiio mnlie »ku !» i Aliiwahine Pulm i kei» m»u oi«lo<

"Pehea ia k»<ia. « b«i pah» kaua iko (oikov w»bi m» liiio, »i ka n»h«ie kaulana hoi o P»n»ewa."

Ua naoa uialie toai la o Pulee i kaoa k»n« i boa-o ia, iho la, * mf k« ano bootiie i haawi roai ai oia | toaa ae. oiai. a ia no ii#ko ona ka matiao uiakem>ke mua U HailikolAoaann, a ua alni ia oaai boi in rotuaj« ka biiahila oiai. aoie paha ua ka wahine ka maeno noi kaat aleu. la manawa koke no laua i b«>uidkaukfto koke ai ia laua iho. t baawi aku U i ke »iob» i oa Alii • «»na ma! ana !a la«a. olai, u» hoonaaopop" uiua «o hui iakou j ke o keia oaau Alu opio. a ua ku pono oo hol ko laua kulaea i oa aoakua a me ka oluaa e iuaoa uoai asa. Ua k iaua a mamao i*i ako mai kahi aku o uti kao&ka e wn« mai aaa, * oia no k* oaanAWa iioii koke ae ju ke kino o H»iiii koaa kino auo tuauu. a knu aku |a o Poiee mainaa o ke kua o kaiiB, kane, ao ka ahai aku ia oo ia o ka ieie o na mau opio nei *>o kahi o ka botue ma kahi kokuke loa i Panaewa. ne pili aua no hoi i kaiihi uiuiaau o Panaewa. a oia iwba kabi kukoke i ka eha oiiie ai»i Hiio «ku oei i aeia manawa.

Ika haia aua aku o keia mau Aiii «pio, ua n«*bu iho ia ao hui na Aiii aia kai o Kaipaiiu, a e ai pu ana hoi i na waiwai hookupu o na Mnkuaiaa eono o u Mokupuni o liawaii nui Kuauii. O n« maka«iaaoa o k* Mokupuni o Oahu » me ks> kkoumaualii.ua Ai. ibu la «0 hoi iakoo ī ko iakou mau pua o ka waiwai, a i haawi iokomaikai ia aku m» hoi e keAiiiwahiue kekeie, ai ai_oao pu ia aku no hoi ia haawi ana « koun uiau Makua AUi. . ■

Aole hoi o ka «1 weiwai wale i kei» oaan ia, aka, ua malama pu ia iho 1« n« hana iealea o ke au kabiko oka aiea, • ua hoolilo maoii ia kela man la i man 1« heo* hauoli no na mea apau e noho ana ma Kainaliu, mll na a!ii a hoe» ioaakuina makaainana aloha alli ap«o. Mamuli no hoi • ka nui he wahewa o ka waiwai hookupu i Uwe ia toai e na Alii me oa makaMĪoana o &a Moku like ole o Ha> w«ii T «w hiki ole i na poe ai waiwai ae hoopau i kekahi mnu waiwai i k« wa kupono, a ma keia moolelo oa iiio iho 1« kekahi puu nui o ka w«iwai i pua ku mau a boea loa i keia manawa, • oia ho ka ka puu e ku aei o Puuohau ma kai o Kaioaiiu,« «Mwaeu» boi o Kaawaio» me ICaio*iiu. O kft oi«io « oiaio ole o k« hoike n keia mooleio o lakoa, na kaea no ia e ka mea he!«he!u e koho iho, « q% ike »6 knua i ke ano o n» Mookio kaao o ko k«kam mau £.upuu&i kekahi m%aawa, ua owili ,if kekaii uiau oiaiu ai« ua c4*lo wa*a*f wa]s, ~

0 īuiwai hiki iual«tu& la. hoi ke kapa na tualu Hawaiiamen&Puu Hawaii o nu w«biue, ua oif iaioa w iho la nu ia, * u« iii> uo h(»i kekahi oia oihu waiwai i me» l*we ia e ku 0. hu waii a)u, ai iiuop ha pouu iu Loi k<lukou wau auwt.a i kti nai huii b-/i «kuaiUkouiko iakuu aii;#, i«a* Uwpe U»t " ka imia aua o kekaht tuu ta ai waiwai i hooh*la ia uiu ko.Hawaii uiau a'ii a uuu ua umkaaiaaua i>u. 0 Ukahi pou knkuikahi na* <-> ka Mokupuni a Oiiliu, oa auo boobibi ibo la uo ika iiohi< i Hawaii, a oiai ia poe ku i uoho ibo i Hawaii i kba aku ui kaaaHu P®PUk» me ka wahine nukoki i ka Mokupuai nai o Hawaii, oiai, he poi kannka ui wal? uo ka Lapauui <s ko Hawaii poe, iuai ua. AUi a ho«a loa aku i'na uiakaaiuauB, oi» k* oiea i b»ike i» ma ktia kahiko o Hawaii uvi. X keia luau ia 00 boi i uuho ai oa alii o Oahu aie uti Alii u Hawaii, ua hoopaa ia ke aloha maikai iwaena o lakou, a ua •nau no hoi ia noht> aloha auā tna* a hoea mai no kekahi aaau uiakuhiki Ipihi wale mah >pe roa i. 0 k» ho)maka «ua aua uo .hpi ka hui tl!i ko£o kiekie uia H ii uāi t ai laha uku ai kekahi oia ueau weio alii kiekie I oa mokupuui okuii aku mawkho ae o Hawaii me o*thu. S1 waiho iki kakou i ha Aīii o Oahu ttO ko iakeu huli hoi aku i ko lakon iiiokupuni, ae huli hou ne kakou-po kk mwi nona keia moolele.

Hta hiki ana aku. • HinaaukeKefe me kana kane i ke awawa qhuj o Waipio, ua nuho, a a vruhine iho !a laua, ae noho ana hoi iloko o ke aloha paultle o kekahi i kekahi, I ka hala ana o kekahi oiua mahlna'o ki» laua noho aluha ana. ua auo hoouiaoe mai la o Hinaai'nekele ia Kalnhikuaokulnui kane na tra niua o KūaUielaui, atka aina ftoi i ianau ia ta Alukuahine o Hioaaukekele, a me k» ilelo pu aku i ke kane, he umke loake loa oia e ike i kahi i hel» 'oai ai kona a oueipaha o loai uo hoi ka 'u laua ma keia mua aku, e hoio ai laua no ia aiua, a ike aku i k» ohana iehulehu olaua maiaiia. i ka lobe aua o Kahihikuaokaiani i oa olelo 'a kana wakine. m iaoiaiiip mai ia oia i keia oaau »ielp iaia.

"E kuu wahine kaikuahine. aole >iaua e haalele ia Hawaii a hiki i «a wa a na o kaua e hoo-1 pomaikai uaai ai i ko kaua neao kanea wfchi«e aua, oiai, o, ka maaao nui i hele unai ai kou mak.uabine i Hawaii uei, oia no ke kukolu hou i ka hale kapu koko tt lji «iekie m* Hawaii uei. a no ia uiaoana» hookahi no hoi i kii ia. ae ai maaa me kuu kaikuaUine e hoK mai np ka M<>kupuni o Oahu» ka (Lauao hoolaha aiii no i keiu Paeiii«i£U. a he mea iuaiftai ui,oah* no kaua ka hoi heu »ku i ku ninā o na 4 Kupuaa o kaua me k; hooko ole ia oia mticao txia Hawaii nei- H« mahawa no paha m* |kela mdl aku • hooko ia ai kot. ma«at» holo makaik&i! kft aina ona Kupnna o kakoul '

U* lilo io no keīa mau olelo a bt ta«e i mea oluola i ka mauao u Hinaaokekele, oiai, ua houaiao popo io iho la no oia i kn auooleli' »ut i lob« ii no k& uiea pili i ' k» hele aua mai o koua knpu ātii i Havr*ii n»i, I keīa a»atifWS 00 hoi a iaQa e noho aoa 1 e» aw«w« nani o Waipio, a uiaUlu ik a>*i hoi o ka wai kaulaha o H«ii«we, aole i hoi hou uaai ke Ku pQfltwthi))i 6 laua e uoho du ujt hua ia mau ia oiai, «a mauau i!iO

!a uo ua iuhine hookala kupua ati, b« <ne* maikai ule nooa ka Loi koke mai ona a uoUq pu me kana mao m»>opuna, oiai laua iloko o ko nohn kane *a whhum ana i «a la omaka o ke *h ha. I ka hala aua ae ua uiahiua k*u« ua ako aui m k ki UiUAaa-

kekt:ic tUa i u i4 iini u|« Kup - o.<«w.i}iiiie ii iuaulnoliiH, uia i, ua li' ia kmia auo <t ia uia« n»wa, a uu uj&«ipupti u ktia ame. waie Uiai nu p k« ki.uu t u ijue k& uuo wuie aku uo j kekal,i uia.u.ia u kts kui, ui ku opt>6 uiiihimluki huj o u« K.uuu aai uyutt i ku ltfi a i£uu.

. 1£ Uut>ujjAu«iMio kakou e k» yoa iieluhuiu, iI»JU »i>a īii.i kīri« uouo utta u,. ua Ahi u»« ua umkumnaua i Kuiuniiu, ui kn Uui auuuku o ku o»hu uuiU Ain tue ttu uiakaaiuana, Uf huli hui «ku ia Ui JL ; j»iiiiiie ti'K)kalakii kupua iitti i kuua huttif*'aiaa i iuau .ī Puliuii* ,ue uuho 4ua ou e Uke uo 'mu Lq.,& auu uaaa uuau, a* vrat-ua hui o ua kapu e»hia o kuua uuute ,uiuweiji ], ka iekua. lam uo « tiuhu i»ua u<a iWiuii» t» uo->uvo matt aua nu hui uiii i-kaui u*nu uiuoaluiia, aoa t»o hoi i Auhi ai ia i*ua, u uo Haiiikuiaiuauu e ik« uiau aua uu ua uei i kekaUi iuanawa, « heie iiiaiu aua uo aa iuahiue uei* i kekahi muuawa« Oiai # e UiaJu aua uu ua iuahiue u«i 0 kiti waio aku ika Uuhu aiw

•y ift M wuupuyifc aua, a**, uo &jxu& uiuuysuti yuutil<ttlt) iua« ota hui o llm&anAekiiie.-auiu oi« i ik« iKi i keia iiiau .mniuu» u ku luua ''OhL' ktitWHltj aiia. a ua Auu ulu euui ug ke i ka uuuupuiii» aoa 1 bi iutkj ka puu-aiuuko »uai, a uaa oiu ke Ueie aku t ko wahi uie ku laua Uuouua oie >umi i Uita e kii uuui luia.

Mamuli uu <puha oiu auu uut»uou ilunu o ke Kupuuawuiiiue ».o kau& limaaukUiUe, ota i • Piiba kekuiii kuu»u o ko MhO (uuuuo .uo.hoi iiuku u ka Aluupuua, j* e*ua uku 1a ou i £bUA

i e li u kaut) uiuho, heie eoai i uti kri hui ku aioha u kuu KupuuaWaLiiue ty kau iua uuaka» iiu kuu pilikia paha kuua u> uy uL& t auie auei Jio hoi ht> uiea kupuuu ia k&ua j i ktkahi iuauawa e huiā kaua . e ika |iuia. ao ike pu Uoi oa i kuim wahi « • Oao uei. uiai, Lum koa< iawu ha aua ia'u a* uui waiu iiu wau» uuiu uu «jia i iawe iki ia'u i keia aufjue uiuiaau uua, a ua uui uo Uoi ua uuaawa>'u i huuuiaue aku ai ia.m, aka, aule uo uia.i kau.aii.o iki iuai ia u uo ka hele ilaila. K.e uiauao uei wau he wa kupuuo iuA 'imia uu kaua o hele ai iiaiia, a oiai iie auu .nakeiuake lo i uo hui wau e hut kiiiO uie kawailiu i ke auo u keia aiio-t o u, a u>ea pahn ua (uaupopu uo >aia ae kuiuu oia Oiea." (A-ole i pau)