Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 42, 20 March 1919 — OHUOHU O KAWAIAHAO I NA KUMUKULA [ARTICLE]

OHUOHU O KAWAIAHAO I NA KUMUKULA

M*h<»pe iho o k« holo «na i k« beiuhfju ekiiiu uj* *e 3en*te i kf k»k(hĪHk« PoHiU» iho rtej, M*raki 4, k* bii* l«»»«wāi a 0ent(o» S. I, D.-«hH (Kiwin ), e *e *n« e 'o** k« m*rt* k"ho I tia wahin»* m*k»Hin*n« A'uenk* ap*u luko o keia Tent n *»» keia k:>ho KHlan.i an* ilit» i kei» a»ak*hik"j 1919, uh k*ift m*i N Honu 1 n« ho* hnn^hano 0 k* Ahuoleiu o n» h*fe c!u® e he!» 4 e hm4< be i on h*t< lt-lo * n* po* lo«* i w*e»« no k* h >..n*uuao »m 1 n» w*h)i.« miioni o kei* ninfcti koho b*jt»l* f kekahi hoi « n* man* kiekie lioka u keia u!a *nt o n* lahui h< lo«nu«* *P*l», maloko o k* Lu«k)oi M«ltut o K»w*ith*n w* t« ftht«bi no, * ua piha maoii ka hwl'i *»* poe hoohia!a*it n* "lelo riaaij«<> oit *no, * o k* me* piha huonli nui iu* h<«i oie m ta Hoet kino ana ae o ka b*p«nui o na, wiihine, e hHke i ko lakou ohohia n tn»k*h»bl * makee no hoi i keia nlnau koikoi a «oo nui. t*a majatoaia keia halawai e ka Ahahu' o nn Konnkula o H 'D" lulo nei. * o Mr T, H. G-.bsoo, ke Knoopuo o k« Ku!a ok«!*ni K*ta>uici, k* iun«h<Ki(V«iu ot« h«l<tw*i. M»Juna o ka «wni me ia o Bev. Akaiko AkHti« ( K»lm o Krw»i»hao; Hon S C L >?o Ar»erifc.a m» kei* T»-ritori; *me Piof Vangban M«cC*<gh**y, ke Klhi u A'o Oihana me k? Kulanui o Hawaii. He piha i k* waiwai nui na haiolelo rna ia pn, s

ua w»iw«i tto na pr*e i lohe ia mau a'o kuhohonu maluna o na niuau li*e oie i>o ka pono hoiou)ua o nt ® ik*āM»«t*<« e moni «na i na w&im<>

O ia p<>e naiuao i bolke rna». Ua ka'iiailio «u»t o Akan^ a.iiuni o 01 k imo kupo »o anh t btHti«io fn«i iu*ua o ke anni ia oaft ka B-ritflrm, e kupo o e' I<iSlh i na konuukūla o *Wi o«i oku kupono. A ua hnike pu mai oia i ka uuku o Va uku e nfcu!b nei maanei ame A merika pu kehahi. « r»a{ouli o ka o m uku ol ai> uia na «eena k»lcpB ame na e ae # uh b»«1ele mal na tutnukula i kol»k<»u wm kulana, « ko'no aku iD«I t)H <'ihdriH e h«, a tia liloia 5 mea e ln.pe m«i ai t ka hoJ<iOi«a ana n k(i oih «na hf o aaaoao ma ka aina makua, a e ili mai m* ia haawloa ho»khhi nr<a Hh waii nei ira aoie e lo*a ia iakou 08 oku kupon'», ikulike rof ka p>i 'oiahuahua aea ae o na j>eaai. 'auae na meaep-moai k« n<thona'. Jhome aea, Waiii anp'- "0 na ku nukul« oa aoeU kiai o na manao kie«ie ho!ut».u » il"kn o ka aina, a n»afuna 0 k<» lako«i m«u hokua ke k<»ik<<i o ka h< op.ilaha'aha ana aku i keia mau ifeH i na haomana," o R-v. Mr. Akana- m ho.iiauna'a ooai o ī>»io An.erik.i S. C Huber, a ua kauiuilio ut&i oia oawluna o ke p o-manao: "H«* kahua hoomaaioaa no ke kul»n«makaainana na Ku!a Aupuiii." A' ua ho pilipili mnl oia e like nae k>< h mkoakoaia ana o na koa uik kein I

mau knhua h K>txjBamaa, e loaa ai ia lakou ka ikearm ka h ilomu* a.a ka. ,oiha»a e hlkī ai be lanakiia aku iua!una o na pualikoa o kh eoeiui, a e nwhoalii ai ke niilana a'ipuiii malulua oqh bt ao hoiook<ia, pela t»o e līle ai na halekula i mau kahua hoomanmaa i loaa al makaainana o fee kulana kiekie a mahHloia iloko 0 e hiki lawftavve a houkele me ka oaauao 5 na ninau aoo nui i ka wa e halii mai ai *a maluhia tnafioDe ihu o ri uluai.a o ke kt»ua, a nalohin aku ao inaknma e fiO»P"luluhi ana i ke kulana maluhia o ke ao h >!ookoa, Aole iioko otm uhiaoa oke kaud e ikeia ai a hoaoia ai paha ke kulana makaain na knio o kela ame keia, aka, o hiona kieleie o k 5 kui&oa makaainana oiaio e ioaa Mo iluk<i o na wa e hoalii ana ka maluoiahope iho o ke k>-ua, a h .i pono iho ka noonou m»ik«i o kel» ame keia o na nlnau e pili, ana i ka aina, ka lahui ame ke

nupuiu. 0 Pr. f V, M&cC it'ghfy i> ke Kulanui o Hnwaii, ka ooeu hope, oiai »o!e i hiki mni o Rt-v Mr, P»!iīifr, o Kau&e&no hou, kekiihi o na mea ī konoi* «ku e haiulelo uia ia po. Ua katnai)io

?• <T i~' ' K '» t ' ® W iw-.- ha u Hnw -n t <*v ,k > kr f» o *KA j ULLI lIOON - Ai'Ao o iHW \ĪI' KBI.MA KEIA MUA.AKU." Aoj Wl» ih'» kekaM 0 tanft m»a «lflo •*«» kulipo m nn*n«n ano tnji * • yih* wtiw*i r.o e p!!1 «n* t -i*#] kti!tna b<*w*fi««o * u*' h >ike mnonopo !«» m*"!! ni«s r>it ♦ tohfh<»w» o te kulp«i hwn.tßo3«v n Hawiil n«i ««1 .nn n ira nifi*ir wtbi«»J » h*n*tlm» o n« kalan* Ht»>' t oiai oin re Knmwniii A*f<| Mnhini rr,t ke O «m» sf*n«*. * %• Ah*'li'lo h»»i b akf i««i e ht»o M k« hm». { Ht«U4n » liirKrli, i hiki i n« «fMi» o H*«Mti nei te t<*«« n* ik* i#t*oī*hn, * !tt rm it* ni«, «kwiiO»! p<»Whihi o n» oim' pili i k* f»o1« o ltt h inon, * r*i* ■ *ko, t> 1««* w*lt nei lio i tein w* 1 .<« k«-ski k nt poe k«'>no ''no hi%i k*> h< o«n« i k« iflff«to p<»e keiki e ho<i. n««n«ni« ma A ro**rik*. W«ht *tei« olohe h K>n«aoao, penai kek#H ō k«nt msn manan «no nai:

TTa bāah«o no rrH«wall ! tnn« kulana hnnnaunno. Un ario %u>lV»»ku no ®e k«kahi o ns mokuaiil» o ! o Ira hulna kanalia !iie. Aka o keia kola na hoonaanao k p *f(0 eīni bope nel Muko o kēia an r»«e holo awiwi frodfl o k« ao nei. j ll* oiMopopo loa ia kakou ! kek w« |ma % Mn! k*koa no Ve ku!»nn h.ihI rim* p'tōke!a. aia w«!e no ka rn»n«rt 1 l«na ma!ū<īā okeku!»nf» hnonaflti?io ! 0 »»• p<»e na#tipo,'nft poe i 0 1 rtH«o«o hapnia, ame na poe h* oo««a»to kflps»k»ihi a" la!aula (< Jlke me na On'omania), he eumeome ko Ukou kolana h'»t« r ««a |lokn o keia Ken#»toria 20. A<»le e hikī ke hooka»w»Jeia ae ke knlan* hof:> ' wui o Hawaii nei mai na ku!:» laUpuni ae. Nolnila, <» na ninau hoonaauao, ua pilipaa aku ia i h» kane, na wnhine, ame na keik! np»»i n Hawaii nei. He noi no nn kn!iti < iio a*u i n>akem»ke ai c h'»ikeike aku, aka, haiki «a rr«anwa, nolHiia, na lawe mai au he etol« tu«u kahoa ano nuiKA KO KA KUAAiNA. Aole.he wsiwai -6 ki koiana I>ooMaaum» kupono no na *o!a 'ina ke fc«l<»nak*>ihrt!e nei e a'«.i* mi ri« *oaai(ia, Ok« o!a o Hnwaii ni l ! a«»le i ke Kulai akauhale, aka, aia m ia i m kuaaina, na aioa mahiai, »»iai he mau aina mahiai ka h ipafiul <i Hawaii uei ma na ano apii oisi «nhiko mai. He aiahiai kona m«m oihnoa kumo. O kona mau Kuli ma na kuHaina e p <no e a oia" na opio i mea e holomua ai ka aim aoie hui e hoowalewale ia lakou i !«a mea punihēi oke 0 ' ; <r»ea keia i ma k« ! Uina makua. Ma na w« i kaahōp | lae nei o «f» Ktr!a o na feu»aina ru(- ! ! i»e !* he mau kahua 'lioon *»maa 'lakoue'huki ana 5 i:h op'o i ria hana huikau b ke kaona, oiM u-i ho >pihfa?a !akou n>e ua kuoinkula: mai ke kaona m&\, me na iiana iūpono wale 'no no ke knO'ia oia ōa ! af»o apau. «oie h*,i i kupoiio no na ■ kuaaina. 0 ka aia w*le no ia i ke a'oia o na'opio * ! • •Ia me ka oJu .-lu "ame ka FfījTo nU < !

l ena na kuaaina; e mahl i fta aina, |a e'hana i na \nm feu i ka mahalo | i-i o ke kulana makaain&na fio!o i ua l i «upono i na aole l oi e mumulu tua na ru ni liilii kup'likii |o ke kaona, me na ea maea kiiponō l ole. Aia wale no a honloli ae k* | kulana ftoonanuao af»ila loaa ke : a | kulana ano hou i oh opio. O m*»a mua e hanH*?, ofa t>u ka hoo- ✓ kohu ana ma keia mau Kufa o na kuaaina i na kumua'o i tnanHo makal'.ehi i «īa hana mnhi.»i h hatta!ima 6 ae piha i kupono no n kuaaina a i h</onaat*Bo : a «na ia Hihu mahele o ka naauao, «|ofe hof tt«e na kuti)ubufa i a'oia a kupono wafft no ma na mea pili i ke kaona. 0 k« h»pantti o n<t kumakufa aofe i hoonaauaoia ma na n?fea e hoohulu-' mua ai i na oihana o nf. kuaain» 0; na pMpa kuhikuhi hflon>iauao »pi»t> o tta wa i hala, ua kpkuluia fakoti no na pili wale no I ka nohonH ma kekaona, au!e hoi rio na kuHai/ia. Ua a'o nui ia Ukw i o* ike huke ftefufiefu, kupono wnfe no no fce k.'Ona, a "» naria aku !nkou me ka naau pouliuli ame ka nanaina kakauha a ole i na hana «uahiai ame ug oihana pili kiv aioM e ae Ile kihihewn kiekiu keia, 0 na kihapai a na haum*na

mi »>h TCi:Th k«"kfi!)S 0 nft hsna li-kv -hiru«o rv> ka oihana «nahiai i Ka»#, im iLo ena kulw snpunt. A he ( nfit kup'ine) n<< hr i e h'o kei:t «ihu fCuU o ne kuAaiuH i mao w*hi f| ho d «ta ii.ann- h oh *i\ \ 1 • mnlmhehl nn hn ka*f»loa; h« rr»«lt**n)*l#r!fif..u f tu hana ho >!ao'i»a •* hul pu *! i»k-u l kfk'(hr m*n.-*ra, 10 %« *me-». u huih'»! i %n noho mehameh* a katt-' whl*. a h« nt«o mes fa e honpminhin «i nn hiHkau n ke keona.'a kau ake im tc»ka i na kuanīna roe kona tt»h 1 ■ aina oaahiHi pMiahalaīn. na kul» uHoli, a*tie u% ea huihui Ma»mit> n fce t*>iia o kek»hf p<>e keikl a na r*te mihlM kuononno m* ka frmkn« ro n>t me» pīlī kaoua, u* t.r*o!e poe oplo a ljikovj H.»t, e hot ® fr,«hi me ua makutt. a »!(«' \*tvt e hann 5 k»kaht mau h#n« ma«i»hi nnk« 0 k* Uk > m« k* k«cn«, A hnal'-le «Icti i ka niuweh! • rt« h'»me kuoinK.no n utHk'>| t t.-> i e rk makua me kn hoo o ko* iakem mau lae rna u» k«anif*a.

H«j ake ike hHnnlia-a k« hHpanul (m opio. Aole heU ok« hapHnui ō «* i n» Kuia Kīekie i ka W . « hemo trni ai m«1 aa kuia a"punl nami' A«le o Ukou o»«ik<j(iiBke e heie e han* ma r»a mahiko, no k« rue4.ua maaoao ko !ak»u hf<~uqhow «fta maiUila mui, O kt» i 0 oa k*ika«nahine uia h» I ICi*ls he o»ske.r)Hke nui a he ilni 10 h»i « lilu iakou i miu makUihiue e b«»hiwahiwa i na bome« 6ia n«e ■oi« o Ukoa »Via a hnoa»«kaukauia i mea e hin-piha pono 5« ai ia uihu kuiaaa onakee home. He po o i n* KuUmi «me'na Kula K.ekie iir,e «• kula aopuni 0 ka pap* «waiu ma lliw;iii nei, e a'oia i iīh mea pili i ka oihana mahiai. E

pono e#'oi« na opio i na ike leh>.4ebti • tmki ana ia lakou tm na h«na, «olehoi e «'oia i ka mulowa, aole hoi me ka n(-onao haakei *pt)m a-anaka i ka hana. O o« p<<e naaupo he aaau paahaōa hoouui !ik» inklMl. • .

Nm keia kaua iho nei o ke mq i a'o mai ia kakōū i ka waiwuiio u uu hma kela ame keia kanei aiue k#iki, i lu hana kul ke a kutouo mekonaike iho i mm e he'-'uuoa ai na oihaoa-like o!e tna!»!o o na ho"ponopono ana a ke a pela i h<»l.»iftua )<m» ai a hmkau ole ho' na nana a ko kakou aupuni makua. Ua a'oia na p.>e apau i ke 'kuUn» Uah a o ktia men o ka haoa, aole hoi o ka limakii a lewalewa wale iho no tfift!»lo okala, nka, uie ka «hohia nn ka hana; a pela 'ananei e hoioopa ioa aku ai <> ilawnii a'oUa.

Ua houkouia na hana uiuwehi ā enahiehie u keia po me ke mele lahui **Ksi Hne Roku LH J '