Ka Hoku o Hawaii, Volume XIII, Number 1, 5 June 1919 — HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KA KAUKAU-ALII ROMA HE MOOLELO NO KA HAKOKO NA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KA KAUKAU-ALII ROMA

HE MOOLELO NO KA HAKOKO NA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero

Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii

MOICUNA X K A I.M IH'Hll -E AN A I K A IPO I NALOWALE.

I ka hope loa o kona noonoo »na ua hoohiki iho la oia idh ka inoa hoano o na Anmakua o Hoina, aole loa «ia e haawi pio ana me kona iuai h(w>mau ana inahope o ka L( de upio, "a biki \ ka wa e ioaa ai oia iaih % a ina no paha e hala na makahiki o kona in&o la opio, ae hoo-

inau āna n<~ oia i keia 'mi arui a hoea aLu i na la e o oni ai ka hina i ki»na mau lnuoha K ifce a«ii ana no paha kaua e ka mea heiuhelu mn ka nee ftfla aku o keia Muolelo kamahao ika h >uko i a hooko oie ia paha o keia ma.u. olt!o hooh.ni paa a keia kanaka opio i uluhia e ka uhane o ke al<»ha ulaia., Iloko pu oo uia manao ana ona, ua hoopuni ia ae la oia e ka hulu ulaia, a u t hoopa» pu iho la fifi, 1 na e loaa ana o L»gia iaia, e lilo ana oia'i Kauwa kunpaa nana, ae hookau ia hui ka uwepa hili o ka me* hili kanaka maiuna o kona kna. He

tnau oaauao wale no nae keia no <kona hoohoka ia ana, a niea pah% o hoi pi>no mai kona mau manao ano kauaka» a be kanaka opio hoi no k» poai hanohai o o a ina io « halawai »cai kela pomaikai o ka loaa hou o Lugia iaia, alaila, e lawe u>ii ai.ei oia ia Lugta i wahine hanohano u>a konu Ho>ne? Na keia mua aku e hoike mai ka haina o keia mea.

I keiu Oiau »oanfio no nae e nu &ele ana i!ofcoo Vinic:a, oa hoea pu «aai 1h n<» uaanai» iuii nui iioko ona. e ake »na e ike wale nku i i»a heiehelena ui oL' g : f», ae apo f»loha aku aipahu piai ka ui miem#e o ka akau, akn,. oia mao kuko wale aon, h« mea p akiki ka ko ia, oiai, ua nilowale aktt 1r o L' g'a me ka m&opopo ole o kahi e luhh aku ai. lioko »ia ft>au noon»»o e lauwili ana il<>Ko o /e Kankau Alii Ro »t», ua hoomanao koke ae la oia i ke Ken?rala Alnea, a keho wale iho la ou oia, he liuia paha knna ilok- o keia honpakele ia ana o ka opio. a nmmoii oia manno aiia peU» ,ua ku in<> ae la n Vinicia iluna, me &a manao e hele i kahi o ke Kenerala kahiko.

o«e o kona ho Ao ana ia ujanno ona, u» ala b->u mai la no na U' onoe uluahewa i!«*ko ona, i na io iloko o kh lima o ke Kenerala kahiko o Lrgia, alaila, e maalahii ai)rt no ka l<>a& ana o Lugia iaia,; oiai, h ia no ka o!elo kauoha a Kaigara no ka haawi ia mai o kebr iloko o kona mnu lima, a he haawina weliweli no h i k* he* kau mai aon iluna o kHa Ohana o fee Keuerala Alus-', oiai, he kue ana iela i ke k* K:r*|>erā.

lai» 1(0 e «»<>•>»»<>'* an» i «n--a»t> Holeo ibO mhh, m m*n*c» «n« * b«l« iv» no » ka h*le o ke Kenmli» »* «innu pono *tku iaia no k« pili i» L' gūs, i» nvi«atr* no i ulu ho» «i»i ni k*lt*hi m«n,<o hou ih»k*» » P n.MM • o*u« i htvh«»!u!w «*> i koo<» kino, *

- -oiannanao ota uo karra' noonoo hhi? ae na Nero i hana kela h»nn kimo'po i kai:a m»u Kauwa kuapaa, a kaili aku la ia Lvgia mai ka aku o kana n?au kauwa aiai, ua wawa ia no ka hana ana o Nert> i kekahi iohu hana oia nno, uaa ka hoouoa mnhi ana i kona idhu koa kiai Kino, « ho >k»n akn i kekahi mau h opai maluna e.ke«ahi poe ana i enemi ai. A4e nnn hoi o Nem i ike i keia Ltdw <ip!o (uh kana papa ahaaina i kela p<>, a oiai o keia wahine opio o ka akan ka «»i pookel» i kela ahiahi, a mea paha ko r no iloko nk« ,'naoao oka Btnepera Nero ka manao kuko i keia wahint opio a kbikamahin« hoi a kekahi ona Moi o ka akau, a mamuh paha oia manao kuko iloko ana, ua hakilo m»i la oia i ka wa a ita k«uwa a Vinicia i kii aku ai ia Lugia ma kona H»le alii, a hoouna maiu ae ia i kona mau koa e kaili aku i ka wahiae opio mai na kauwa aku a Vinicia. Ua I>ana ole oia i kela haoa i k» wa e uoho »na o Lugia mu kona pa alii, 'mnmoli o kona makau i ka Moiwahine Pupaea, ai mea e noonoo ole mai ai ka Moiwahine, nolail», h okuu mai I» «iia \n Lugia a mamao uiai koaa pa aiii u*ai uiaiia, hoouna oeai ia i na koa e liail' matu iaia. I na iu j biHjhan» ka £'iiepera Nero i keia bansk limanui, aiaila, aoie loa he manao&na iiou no ka loaa bou o Lugia iaia iua keia mua »ku« £ hoomanao nae kaua e sa mea helutbhlu he mnu n »onoo kuko ulu»hewa waie uo keia o ke Kaukau »!ii opio Eoma, eia n&e mamuli u keia noonoo « nu ana iloko oua ia manav;a, ua hoopuanuanu ia kona puuwai, a uh hiolo mai U ka hou ma kooa heleheleoe, a ua nv>ho iioo iho la uia m* kekahi n{/bo i«e ke ano nnwaliwaii m«oii <; kooa manao ia

uiaimwa. laia e nobo ana ma kela noho, ua ala mai ta na noonoo ana a koua Lunaikehala a me be ala e h*>ikeike mai aaa ina inea apau e pili ana i kana i hana aku ai i ka waliine opio, a ia manawa pu no hoi i flla mai ai kona hooaianao no kon;. ike qauft &ua i keia wahine opio o ka akau raa ka home o ke Ke»erala kahiko, a me ka hana maikai maoli a kela ohana iaia« aua manao n<> hoi oia u« ano hilinai mai no ka manau o k* Lede Pomopooia iaia, a ina no paha o'fa i waiho malie ia

L*igift toa fca home o ke Ken»ral» kahiko, i na no paha he manawa no ma ia hope u,ai t e lile mai ana no na hilioai ana o ka Ledt. opio iaia, a h x>boia nō h«»i kona manao ma ka Ulo ana utmi o L«g!a i wahine uana, aka, wamuli o kana man hana ano naaopo, mamuli o feona puni wale ana aku i na alakai ana a kona Anakala a uia kona ainuemue kohu ole ana no hoi ia Lugia ma kela ahiahi o ka ahaaina a K»i»nra, ao ka hnpe o ke!a mau hana naaupo wale anu. eia oi* ke hoaa waie nei i kahi e loaa ai o Lugia iaia, h ua lilo keia mau noono> i mea hoawahia mnoli tr>ai i Konamanau, a ua ike iho la no oia i nele no oi« i ka wahine maoiuli o kona ano pupule. laia e noonO<> ana ia mau aiaa, aa hele uiai 1« kona enanao a ano e maoll, a ni3 heaia am kuna hoomanao iho e iilo (aku ana paha t ia i uiea heheua, mamuli o kon« nloha ioa i kei« w•»hine opioi pakelo aki; la mai k<>na lima aku. Hoholo hou iho la no oia aole ioa oia e noh > oluolu hoo ma keia ao a t.iki i ka wa e loan o Lngiji iaia, ae noke a«u ana no oia i ka i'ni ia Lngia a hini wale i k* wa e loaa ai iaia» « ina no paha i* he hana ana e hana kue aku ai i ke kapu o ka Emep*ra, a ina hot ua h*na limanui ia <>ia e ka Kn;epein,'alaii*» k«kahi aao a ka K««»-per* e hn«iQ)Hopop(f ole ai, e |hook.HQ *ko aoa oia i k» hoOtx*i o kn tuake mshnn« «» Rela KuiOpei*. oi»H aole oia Km o li»ma ka mi<* \ aaak*» I ka o la p *

! muh'"«» mau noonno hoa i nīū ae ilok'» <j ua kanaka <»pio R >ma nei, ua ano akakuu iki aiai la b-»na oaau mauao uluahewa, a hoolala hou ih» 1* oia i kana e hnna aku ai no ka imi fio >mau ana mnhope'o ka L'igia, Ia noaoawa i ku ae ai c Vi:iicia īlnu», a Ulhu aku V kekahi Kinhn waiho pua, y*liO»piha ia hoi oie na pua lilWkpokeo, a hapai ae ia i ua kia'/a pua aia iluna, a hoop'ika ae !»t man oleio pt»a» ■'Ma ka inoa laahm o na au nn,- ) kua Ērebusa ame Hecate, k* boo- ; Ihiki paa nei wau oia keiti hoo'iiki ' 'hoano, aole loa wau e hoi h »ps ?ni i ka iuū hoouoau āaa aku mahope o ! ka meheu oka Lede Lugia, a ina ua hana ia kekahi hnn» hnohauoiia i kona kino e kek?ihi mea. *Vail >, ma ka juo4 o kuu oiau Kupuo», e hookau aku no wao i ka hojpni weliweli maiuna oia mea. a ina no pahao ka Kmepera ia o R »ma ne'. 1 ' Mj»mulr o keia hoohiki psa stia i n.ua o keia mau Aumakua o R >:ca a& ano i>luoiu lya nai !a ko.ia PiHnao, aua ike īho m <via he hana

ano nui irana tna ka hele ana e imi i ka Lede Logia. Hoopau ae la oia i kona manf«o hele k<»ke e ike i ke Kenerala Alu»a, a kauoha aku }a i kt»kahi u kana maa kauwa kuapaa, e lawe aku iaia i ka pa alii o Kai«>»ra, a ia manawa |iookabi no hoi aole oia i lawe pu me ia i kekahi mea kaua, a wahi una i kamailio iho ai no> iaia iho. na e hookipa nle aku lakou ia'u i ke alo o alaila, he hiohiooa no ia o ka hewa o Kajsara. , V

k«a hua'kai e Irtle n;;* ka pa alii, ua makemake oia e !>ui kamailio pu me ka Lfde Acete, ae J'»he nmi paha iaia i kekahi tuau inea pili ia L» gis» a mea hoi ua hoi hou ia aRu no o Logia nalalo o kai>b inalaaia huu ana, a ina he oiaio ia mea, alaila, e huikala hou o * ia Kaisara no kaua mau hh ua hoohoka nna iaia. He mau tnanac. uiu waie ae no nae keia il >fcc otstt. laia i kokoke ioaf ku ai i ka puka oka pa aiii o Kaiean», ua n0.0n.00. koke iho ia no o Vtnicta, i ua e keakea ia tnai ana kona komn aoa «ku iioko o ka pa alii, aiaila, ua maopopo loa iaia, a ia iloko o iii pa ahi o L ,: g'a, a Ua makeuiake ul« o Kaisara e ike ia uuea imua o kr akea, n ma ke kuuau o kona ae ule ia mai e komo aku iioko E hooaianao no uae kaua e ka enea heluhelu uih kn», he umu iummioo uiuahewa wale no keia o Vinicia, oi»% aoie hoi oia ikokoke aku i ka ipuka ub pa alii, aka, noonoo honua wale iho ia no oia no k;>na ae ole ia mai e kouo aku iloko u k» pa alii

laia nae i hoea aku »1 i ka ipoka ka pa alii, ae kiui ia ana hoi e na koa m*kaala, ua ike aku la, keia i ka hele eoa .inn o ka Lunahaneri o na koa me min<n ki\ oiuolu, a haawi mai la i ke alolu iaia nei iue keia tnau ote!^> "Ke haawi aku jiei ke -to!.a kakahiaka ia oe e ke Kai%u Alil maikni, 1 m u«e oe i tu»kenih'. i,/

|k« i ** R»u«?per«i t kakahiaka, hlhilh, ua pt>h<» Wale k>u uiana>>« ian» nu īh uiea, <»ihi, holp pahn » e f ik« ik« EiUfp«r > i kein kakahi ak* *' ■'Heahn tu>i fc« pUikm .» k« £•»>•: pera i kna a»* ike ,>!s- - ai w»ni i&ia." : "I k» U aku Ih ea *«• j |iho la maiona o ke Kii»*atiī »>p | AagUBtt<v ka uia'i naWHiiwali, a no ta Moiwahine Pop««i ke M* 4 luakaaia h»a h»n iaii*, a ia i>« i>o hoi ka Kwiam k« k^ kiai pu hlh me k»»\A Moiv%ahine ka «oao o ka uhh» tr;a*i o k<» Km 4 uj»; alu wāWiī* ;u ?« hoi f ua «put <> ke kukiM>lkAuii.<t« m\ " t\» loh* *na > Vir,kis 1 kpi ?