Ka Hoku o Hawaii, Volume XIII, Number 6, 10 July 1919 — NA HAUOLI POKIULAI MA HILO [ARTICLE]

NA HAUOLI POKIULAI MA HILO

0 keia mau la elua i hookaawale ia e ko Hiiu «e' poe, oia paha kek«bi mau ia maka-kauaka nui i ike, ia ma ka oaooielo o ke KulauaUauh&le Aloiwahiae o Hilo, a uia ka manao koho wale o kekahi poe, aple paha i emi iho maiaio o ka 20,000 na kanaka i holoholo ae ma alanai o kd Kuianakauhale o Hilo ia uiau ia. Ua hoopiha ia ua Hoieie, na wahi hookipa e ae o Hilo, a ua wehe ae oo hoi kekahi maii kama&iua o Hilo i ko iakou mau home uo ka hook ; ipa.aua i ua malihini, a ua wawa wale ia ae, .ua hooauiuoe iio kekahi poe ma-ka Paka o Mooheau. a maiuuli hoi o ka lawa ole o ua wahi e hookipa ia ai na poe hele | a»ai luai na kuaaina mai o ka ilokupuui uui o Hawaii- E halawai aua oe m» ua aianni i na ma. iihini mai kela ame keia apana lua.i o keia mokupuni uui o Hawaii.

0 na hana iealea i hana ia iloko 1 o keia mau ia eiua, ua malama ia,, me ka holopono loa, oia hoi na hei-

hei iio na kaihuakai o na aianui a me kekahi mau hamt e ae i hoomakaufcau ia e na Komite hoonoho-

uoho huua. j Ma ka la 4 0 lulai, ut« hoomaka 1 ia na haim houhauoli ma ke kaka-. niaka oia la, ma ke kaihuakai ana uia na alanui o ke kuianakauhale, a i komo hoi na lahoi like ole, oia hoi ka huakai kai o na, koa o na puali koa" iahui i hookuu ia mai, na keiki Kiu o ua opio, a i hui pu no inn na puali 0 na kaikamahine Kiu. Ua alakai ia keia kai huakai ana e na pee holopau, a i honpono pouo ia lakou e Qttu Kuae, a ua ike ia aku iloko o keia huakai ka Lahui Korea me ka maikai o ka lakou iiai fiua, a ua hoikeike a») no hoi na Kepaui i Ktttahi mau ano koa 0 ko iakou aiua i ka wa kahiko loa o ka aina, oia hoi na ano koa kahikp loa o se Aopuni oka La Hiki mai. Ua ike ia aku 110 hui ka lahui Pake me ko lakou poe, a e hoikeike ana no hoi i /iekahi mau mea kahiko o ko lakou aitia, a o.na Oiwī Hawaii hoi ua ike ia Jakou ma na puaii koa, na kaikamehiue Kiu me na keiki oia puali, a o ua makamaka haoie hoi he uuku 104 iakou i ike ia ma kela huakai, oia 110 i»ae no lakou niai «eia iiuo U hauoli, a koe waie no ko lak(ju kai ina iluna o na Otomobiie o lakou.

Ua hoopiha ia kela me keia aoao 0 ke alanui me na makaikai like ole a ua hele a hookeke ke kahaka i ka roakaha, ame ka hana aui no na Makai oke Kalana i aku ai i ka lehulehu, a nae ka holopono o na hooponopone ana o ka Oihana Makai o Hile nei, a i kokua ia uoai hoi e kekahi mau Kaiko 0 na ku&aiua aku uei. Mahope o ke kai huakai aiia, ua malaiua ia ka halawai haiolelo ma ka Hale Keaka o ke Keite, a na ka Lunao.ii Hoopae Lima'haaa o ke Aupuni Federala i haawi ae kekahi mau olelo kuliu loa. Na ka Loio opio S L Desha Jr. i heluh«lu ka OLelo o ke Kuokoa o Auierika, a ua uiiuainina ia ka pih i aui ole o kela anaina hoolohe haioMo i ka poe hoolohe ha.ioMo.no ka uieu pili i ka; a'ooielo o keia la kaiala. Ma ka au'uiala o kela la % ua ina iaoaa ia ka heihei iio ma Huoiulu Pska, a ua aneaue paha i ka eiima ta»jsani kanaka i hoopiha ae i kela paka ia uaanawa» a mahope o na hana heihei lio o uu iapaua, ua | tuHltuaa ia ka paani s:inipopo ma- : waei.a o ka Hui kinip 'po o ke Kula j Miiis o Honolulu aiue Hui wae o Hil<» nei, a o ka hupe oia paani aua, ua iilo aku la ka eo i ka poe o Honoluiu, he ekv lu puni i ka uele o ko llilo uei ilui. Ma ke alaahi o keia Ia eha o lulal, ua oialama ia twa ka Ilnlu Kt*aka, a ua hoopiha loa ia kWa hab i ka poe makaikai i n* haua o ka iiui Laia o ka Mnse, a i kokual ta hoi e ktkahi puuiaiu himeni, a! uve ua kaikamahiue hulahuk Aiku-! pika. Ma MiMheao P,ik« n.i h u l\ utarm\ra k t h«te nui aua «v ke knhi !»akaikrti i ?>a H >!ohoK»na : Lioua, a i l»we h,<ikeik*> L uia' \v i| 1 Hit«< nei, ame k?V hi mau hoiki»- '

4**s e ae»

e kti h i h Wrtlo U»MIA ll*lt 4 A» OiA liol kt U «Huia o*t«Uj t u* uu-

!an)a ni ka heihei waapa ma ke Kaikuono o Kuhio. a mauuua o ka

hifei ana i ka manawa i hoiue ia ma ka Papa kuhikuhi o na hana lealea, aia hoi aa hoopiha ia na noho i hooaiakaakaa ia ma ka uwapo o Kuhio.-a kv>e okoaak» no ka o na kanaka iwaho, a e nana ana*hoi i ka hkihei waapa mawae'na o ko Hilo nei hui heihei waapa ame ko Honolulu mau Hui heihei waapa. I ka hiki ana i ka manawa i kuhikuhi ia ma ka Papa hoonohonoho, ua ike ia aku la ka puka ana mai o na waapa elua e somo ana 1 keia heihei, oia hoi ka waapa e hoe ia ana ena poe hoe waapa makua o na hui, a he elua no Hui heihei waapa i komo ma ka heihei inua ana, oia ka Hui Heihei waapa Makua o Hilo aehe ka Hui Matala o Honolulu. I ka hoomaka ana tio ka hol'o o

na waapa, ua ike ia aku no ka pii like ana o na waapa ma ko laua wahi pakahi iho, a ua noho pihoihoi na poe makaikai, a ua ike ia aku no hoi ke ano pihoihoi o kekahi poe piliwaiwai, no maopopo ole o kahui e huli mūa ana | ma ka pahu huli mai ma ka palena oka Palekai o Hilo, a i ka wa no i ike ia aku ai ka huli mua ana o ka waapa e hoe ia ana e ko Hilo mau ikeiki hoe waapa, ua piha ae la &a i.lewa i na leo uwa o ka lehulehu o [ Hilo nei, a i k« kokoke loa ana mai ī fca pahu eo, ua hoomaopopo loa ia aku la ka lilo o ka eb i ko Hilo

mau keiki loea i ka hoe waapa, a i ka hoea ana i u& pahu eo, a lilo io ka eo iko Hilo nei poe keiki hoe waapa, ua kohu pupule maoli kekahi poe o Hilo nei, a e hoolei ana i ko lakou mau papale iluna 0 ka lewa, a e noke ana no hoi i ka uwa leo nui. Ua puehu aku la kekahi lehulehu 0 ka poe pili o Honolulu ma keia heihei, a ua wawa wale ia ae he puu da|a nui maoli no 1 imi kahu hou aku t a o keia āno hana nae ma ka piliwaiwai ana, he mea kipaku aku keia i na lealea maikai ma keia mua aku. Mal ope o kela heihei waapa ana, ua malama ia iho ka heihei au mawaena 0 kekahi mau kaikamahine 0 kekahi Hui haole ame kekahi mau kaikamahine o ka Puali Kiu o n» kaikamahine a i ka lele mua ana iloko oke kai, ua lilo aku la ke eo i ke kaikamahine Hawaii. ua hoole ia iho la e na K«mite o kela hana kela eo ana, a ua heihei hou lakou, a ia heihei hou aua no ma ka hoike ae a kekahi

poe lehulehu, ua Hlo no ka eo i. ka Hawaii, aka, ua nui ka haohao ia ka olelo hooholo a na Koaiite o kela hana heihei au, ua haawi ia aku la ka makana i ke kaiknmahioe haole, a ua lilo keia hana o ke Kou3ite i raea nenoa nui ia, aka, he makehewa wale paha kela nema waieana aku, oiai, aole no i pau ke kapakahi o ka mahina. Ua lilo nae keia haaa kaulike ole i me» neiiia nui ia i keia ua»nawa. Mahope iho o kela maaawa ua malaiua ia m- heihei waapa elua, a hēeha waapa i ko'iio «e uia kel.i heihei ana, he eiua waapa o ka Ha* Matala o Honoiulo, ka waapa o ka Hui Heiani, a nie ka waapa nv> hoi o ka Hui Heihei waapa « Hiio nei Mamua aks nee at»a ;tku o 1 keia uoau WHHpa tna ke kahua heihei, ua iiio i noea nuue nui ia ka waapa o lakou e to ai, » ua manao tuao!i n«» kekahi j>ot e lilo ana ka eo i ka waapa o ka Hui Heihei Helani o I ka hoomaka aoa uo q ka hoia ua nee Uke aku la uo !akou oae he mm nene aukai ala, a ua noho iho k ke auaina makaikai nui me ke Kali aua, ae ake ana e ike ia iku ka wa%pa tnua e huli aaa tua, kona pahu h«U jī>ai, ai ka ike ia | no ua huli moa ko Hiio «aapa, *ua piha hou ae ta ka lewa i t*a i«o uwa, ae kahea ana tue na l«o «kiiu. "HUo ,f HUoe*!' I ke kukok* loa %ua mai i ke kaliua eo » kn heihei, u* hooaiaopopvt ia aku ! la ka oi oka hui Helani mauiu < ■ Hiio, aia naanawa ua ano meh\ i?i<» ia ke anaina, ai ke kaa pono aua o na waapa maeuua iho o ke auaiaa makaikaii oia uo Ka wa i kuupau at ko HiU* aiau Keiki i ko iaSon ikaika hOt\ a nee uiai U ute kUaii a«a ka waapa i hsHi U t ko Hilo n»au Kwa i ka !w waapa

;» i& IUAOAWH ! p\l»H HS k* U»W* 'i tui uwh, a u nmiuwa pu «o ■\\A i pH swl\v n>.si *5 k* [ht!u t>lu& j ka Ilui M»Uk« *i u

hoea ana i ke kahua m h» 3 ., ekolu waie 110 ka puai ka oi o ko Uiii» waapa i ko ka Hui Matala, a ina paha e hala aou' aku he tnau aoaua hou, ina paha ua lilo ka eo i ka _ waapa he-lu eiua o. ka Hui MaUla o Houoluiu, aka, ua ec ao nae lakou ; i ko Eilo waapa. He wa ia o ka uwa leo uui aua a hopu aku a hopu mai ko Hilo poe ia lakou iho. a Doke ae la i ka huliihula hauoli iuoua o keia l&nakila haaheo ana a he lanakila hoi i ma kaulike pka hana ana ae hfki ole ai i-ko Honoiuiu uiau keiM ke Kue uaai. 0 keia ka paleua o na haua heihei waapa ma ka Uwapo o Kuhio.