Ka Hoku o Hawaii, Volume XIII, Number 9, 31 July 1919 — HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA HE MOOLELO NO KA HAKOKO NA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA

HE MOOLELO NO KA HAKOKO NA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero

Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii

MOKUNA XII KA HOOMAU ANA; IKA IMI ANA IA LUGIA Ua hooko koke iuui la ka ui Heiene tne ka heleheleu a hauph, a ua lilo loa ia ano i mea hoopahaohao maoii i ka. manao o ka Haku Petroniuga a ia inaoawa oia i nioau aku aj i ua kaowa wauine aei, i na paha ua hookau ia ke hoopai o iwakalua-kumaoaalima nwepa ilun» o koua kua

Ua kukuli kuke iho la no o Suoice aia na wanae o ka Haku Petroniusa a hopu roai la i kona linaa a kanaailio mai !« me ka leo hauoli i keia oiau oleio. M Ae, e knu haku maikai loa, ua hopkau ia mai no ka hoopai o iwakalua kumaūaalima uwepa tca kuu kna, #. ua lilo oo ia i mea hoohauoH oiai j kuu manao, oiai o ka Hooku ia ana no ia o ka makeoaake o Kuu Haku āloha. He hanohano no ia a kau kauwa wahine e auanon ai, a oiai ua hookau ia eoai ia i mea hooiaiō i kuu Oiakenoake e riobc mau aku ma ke alo o kuu haku maikai,"

Ma ke ano o ka leo i kaaiailio ia mai e keia Kauwa-kuapaa, m*e he ala oa haooli loa oia i kona hiīi ia ana i ka uwepa, a oa lilo loa la ia i inea hooynhaohao loa < ka maoao o fea Kaukau Alii R ina. Hala ae la he tn .u minule o ko PetroniuBa ku ana ma kela wahi tue kela manao hoopahaohao iaia, alaila poha mai la iloEo ona ka hoomauao aoa, na ke pnha i kekahi mea noaloko o kona home i hoolilo j ka eha o ka uwepa i mea ole i keia kauwa wahine Helene.

4< Ka, e Eoniee t, ua aloha aku | anei ue i kekahi mea maloko o keia | hale, a mamuli oia aloha i manao ole ai oe i ka eha me ka hilahila o ka hiii ia i ka uwepa? E oluolo.oe e, pane mai me ka hunahuna ole i keia niuau a'u, a mai hoao iki oe e huūa i ka oiaio imun o'u." "Ae, ua aloha asu wau i kekahi mea iloko o keia hale, a ua uiakemake ole hoi wau e hookaawale i» aku mai ka luimeakuo kuu haku." wahi a ke kauwa wahine Euniee i pane mai ai me ka leo uialie, a ia maoawa hoekahi uo uae ua yii Ja ks ulawena i kona mau mak&*

I kela uoanawa no nae ana e ku ana iuoua o kona haku me ua t»aka ano kulou iUU>, u« booiōi«opv>po aku la ka Haku Ptteroniusa i , ke kulana ui hiehie mnoli no o keia kauwa wahine Helene- I ka bapaj ana ae o ua wahine kauwu nei i kona ooau maka iluoa h nana mai la i kona haku, ua hoomaopopo loa aku la o PeWroniusa i ke kulan"» maeuiae uphol? o ke kulaua o keia wahine opi.>, a aole no.paha he tua ana i ike ai iwaena o na vtahiue kauwa o Roma, s k waU- no pnha kela Ui o ka akau, a kam* keikī hanauna h<»i ē uui "hoouiano loa n«. Ua aoo h«wpa i« wal U ka maq«o o uk H*ku R<<ma nel e ke leulan* ui ano haaheo o keia k«Qwa Heleiw i»ua, » uk koos

manao miuamina i keia wahine ut>io Heleue. ~ ~ •' "Owai iwaena o na poe o keia haie kau ooea i aloba ai?" Ia manawa hookahi no hoi ua leha aku la na noaka o ua Hakn Roma nei i kahi ono kaowa kane lehulehn e ku puuhnilu mai an», olai.'ua tuanao maoli r«" kn Hakn Peteroniuta a ia la iwaena o kekahi o kana mau kaowft kane k» mea a keia kaua wahine ana 1 aloha «i.

I ka lohe ana o Eaniee i keia ninan a kona Hakoiene iaia, eole loa oia i pane ifei tnai i kela ninan, ak«, ua Nulou ih"> la kona tnau maka ilalo, a ua pii ae la ka ula ohiiahila i kuua oiau papaliua, a a« ia nla i hohola ae ma kona ru<iu maka i hooi loa ae i ka ui o ua ieaawa wahiue Helene nei. Ia raanawa hookahi no boi i naaa aku ai na maka oka Hako Peteronlusa i na kauwa kane opio e ku ee&i ana iaiua o kona alo, a e hooma* popo aka owai la o lakou ka uuea oi <• ka oi a e lilo *i hoi ka mana~> hoohihi o Euniee ia lakou. laia nae e nam houmau ana iwae»ia o kela mau kauwakaoe, aole he hookahi o lakou t ano pii a£ ke ano ula i kona <nau aaaka, a i kona inau pppalina hoi, a e h'iki ai )a hoi i ka Hako Pet©rooioea ke koho aku, oia la ka ipo a Euniee \ aloha ai- Mahope o kona noho .hamau ana no kekahi manawa, a!ai!a, ho«»kou aku l& oia i na kanwa iehniehu i hoakoAkoa ia mai iaaua ona, a huokuu pa aku U no hoi ia Euniee e hoi no kana hana maloko o kona hoine, alaila, hele aku Is ua Haku Roma nei no kona rurni aina, ā e paina ai hoi i kona aiha kakahiaka. 6 kela la.

Mahope n ka pau aha o kona t>rtina ana, ua kinuoha ae la oia i kona manele e lawe ia mai, a o kona kau aku !a no ia a hele akn la *ī«> ka Halealii, no ka ninau no ke kulana o ke ola "o ke Kamalii, a i kona hiki ana ia wahii a ninaii no ia niM, «a hoike ia mai la iaia, ua ano maikai iki hoi ke ola o ke Ka mniii opio. Haalele iho la oia i ka Pa alii, a kamoe aku la i kona alahele no kahi auau o ka lehulehu, no ka hoolohelohe ana i na mea bou i ke kulaiiak^uhale,"ā aole no he mau mea hou i K»he ia mai e iilo ai i mea auo f»ui i -ia. I ke ahiahi o kela la ua Imli hoi mai la oia no kona home, a iaia no a hik? i konā h le. ua kauoha aku la oia i kana kauwe TireB?s\ e hele mai imua e kona alo. O keia kauwa ar.a i kauoha aku ia,'>ia no ka mea ana i kauoha ai e hili ia o Euniee me na kaula hili o iwakalua kaui:).

I ka hoea ana mwi o kela kauwa imua o kona nlo, ua ninau aku )a oia iaia me ka leo oluolu' * 4 Ua'h<M»kau anei oe i ria kauia hili o Ke kua o Euoiee e like me ka'u i kauoha aku ai ia oe?" "Ae, ua hooko aku wau e like me ke kauoha a kuu Haku, a aole no hoi i k«u akn ke alina n ka uwepa iluna o kona ili lahilnhi e like no me ka makemake o kuu hako." 4< Aoleanei w«u i haawl aku i kekahi kauoh* hnu 'a oe e pi!i aria iiaip?"

**Aole wau i hoomaopopo i kekah? kauoha hoi»»e ae a kuu haku, a ina oa k.moha oe ia'n no ktknhi mea, slai!<i, he lohe ole paha i hnnkoole aku ai wan e kun haku. M "Ca maikai kao noao 'hana i hana ai, a ae n>nhaio t ei no w;ui ia ! 0e no ia mau mea, B oluoin oe e I pane mai tne ka oiaio i keia niau olf»lo a'u one ka hunahuna ole. Owai iwaena o na kauwa kane an ] hoomnopopo ai, ua alohM aku o 1 Emiiee ia ; a 9,>

**R kuu haku naaikal, u« Mkl ole ia*u kē pane aku i kela ninall, oiai, iu!e U)h wau i ? «nea a ke Kauwa Heiene ! aloha aku ai." "£ ot e hoi« H*«l i k«kahi uiau niM au i ai u<> Veia kaUflra Helene, 0181, ua uiake

uiake wau e hoomaopopo loi» i na koho ana i ka hili ia mamua o ka hoi ana i ka home o Vinicia." "Eia ka'u mau me« 5 loa nona. Aole loa keia kauw& wahine Ilelene e haalele wale i kon& wahi e uoh<> ai 0 k» pu, aj ka M» no e pan ai kami har*ft m» k» runji auau, oia e hele wuta aku me. na hoa kaujfa e ae, a i ka pau ana no o kona .hookon o lole ana ia Oe, o F kona hoi pololei no ia i kona wahi e noho ai, a mamull o kon» hookaawwle aku iaia mai ki? huina ak.ui

o n? kauwa e ae. ua kapa ho> henehene *ku kona inau boa kau#a iaia o Di«na ke akua wahine.*' "Ua lawa keis triau hnike au, ī\lßl manao no hoi.wau e hoouna aku no iaii i ka home o Vinicia, aka, aote no hoi i makeoiake o Vinicia iaia, nolaila, e h00p.911.10a ia keia mana») hoouna ia.ia i kela ae nuho iuv oia i keia hoin e me ka kal"" * Mapaua 0 ka haaH'le-ana Iho o.kela. kauwa i kona haku, ua kamailio hou mai la oia i ke-ia olelo i ko/ia ha'iu, "E oloolu mai anei kua haku e kamailie hoil aku wau i kekahi mea pill i keia Knuwa wahiiie, Helene?*' **Ua mnkemake hoi wau e lohe i na mea apau no keia knuwa wahine, a oia no hoi ke kumu o ko* 1.1 kauyha ana aku ia oe. E kamailio mai oe uoe k» huoahuna o!e iho i kahi mea pili no Euniee." "Ua lilo i mea kamailio ia i.waena 0 na kauwa ka ana 0 kela wahme opio o ka akau, a mahope iho o kou kaawale ana aku| mai ka hale aku nei, ua hele mai.laj o Euniee ke kauwa Helene a kamailio tn»i 1« ia*u 1 keia <jlelo. Ua ike oia 1 kekahi kanaka e hisi ke hoike mai 1' kekahi m«a pili i kem kiika-, mahine opio o ka akau. " i

''Pehea fee ann oia kanaka? wahi a ka Haku Peterotuus« i uinau aku ai me ke ano hoihoi. "Ua hiki ole i»'u ke hoikeaku ia oe no ia uiea, a oia* no paha ka tnea i maopopo uo ia mea. 0 kā'u wale uo i manao ai e hoike aku ia mea ia oe, ā nau no paha ia e ninau a«su iaia " "Ua pono ia mea, a ke makemake loa nei wau e iKe la kela kauaka, e hoike aku oe i ka wahiue opio e kauohu aku i kela kauaka e hele mai e hui nie a'u i ka la ap>>po, a e hoouna pu aku no hoi oe i kekahi olelo J k& Kaukaa Alii opio Vinicia e hele pu wai i k<>'u hale nei ia manawa hookahi v hui ai me kela sanaka. E hooko aku oe i keia mau kauoha upau a'u," Aole i j)iU>.