Ka Hoku o Hawaii, Volume XIII, Number 15, 11 September 1919 — HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA HE MOOLELO NO KA HAKOKO N O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA

HE MOOLELO NO KA HAKOKO N O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii

MOiCTJNA XII KA HOQM.AU. A'N aI KA IMI AN A IA LOGIA

"E haawi iu;ii o Iul«8)a i kana mau be >maikai piha ana maluua O'. e kuu Hakn atDe ia 038u oielo.kuli u henohano h-u rm. i ia u& Kiio Cilo nei imua o kaa, a haaleie mai la i k<< laua alo no kabi o ka punku baawi lule o ka Haku PeteroniusB, oiai, ua hooko ia kana uaea i imi mai ai i k<> laua ato, no ke ekegoia ame ka aahn heu e uhi iho ai kona mau i'>je v/eiuweiu> Ke hele aia uia oie ke kaui iki o kana aka no na uHh po«riaifeai i'haiawai mai uie ia ma kei» haia;wai aifa me keia mau Haku hanohano o Eoma.

"Pehea kou uuanao e kuu Vif>i<jia maikai uo keia Loea hou iwaena o ka poe o R )ma nei , aole an.ei hoi oe i maoao he aiakaukau loa oia m.t

kaoa apana hana i jaan.āo u e hoohana aku?'V

"Ma kou ojflnao ana e ioaa i<> ana no o Lugia iaia, a£a nat? bos, i na he aupuni kekahi o ka poe pauaka, alaila, ua kup«>no neaoli oia e iiio i.Moi maluna o iakou.'' Ua kauaaUio ia keia mau oleio e Vinieiu me ke ano hauoli no, oiai, ua uuanaoio loa iho la oiae halawai io ana no ka huakai iooi a ke kahuna Helene uie ka pomaikal

"U« makemake loa wau e hui haiawai hou me keia Loea hou o Koooa nei, a he mea pono no nae ia'u e Kauoha akn i kekahi o na kauwa e Iu waiala ae i Ktia rurai o ko'u hale nei, oiai, ke lawe pu nei

no oia i na ea o ke aupuni o &a poe auwana waie, a ke uianao pu nei no wau iaia no i haalele iho la i keia hale, e hele p iklei ana no oia i kuiii w&a iai| i ka hele mau ia, a e halawai ana ho oia uie kona aha kukakuka ina ia- Ua'kamaifm ia keia mau oielo e ke Kaukau Alii Peteroniusa me ka leo akaaka.

Ua haalele io iho la ao o Cilo ke Kiio i ka hale o ke Alii Peteroniuaa, a i« hoi iioko o ka aahu hou, a he auo kaoaka kuonoono.ke nana a aku oia iloko o kela aabu hou. liono o se eke » Na

aahu hou una e p&u pu ana kona iitna i kela eke gula a Vinicia i haawi aku ai iaia. Ua hele aku la no oia nae na kapuai eleu, aol« hoi oie ke ano o ka hole mua ana mai i ka hale o ke Knukau Alii Rotna, a 1 kona kaawnle iki aua aku naai ka haie aku ua huli iki uiai ia oia i hope e nana ai, ina paha ke nana īa «ku nei oia e kekahi poe o k,i hale o ke Kaukau Alii R nna, a ia manawa hookahl no ua kamailio iho la oia iaia*iho i kt»ia t».ao olelo.

M He uaea pono ia'u e hele akn i Bapv»ra, a e muini ako i wah* kiaha waio» i ka Av.uiakuA F*>tUfia t onni, ua hoea aku ta ko'u wahi m <ku guwana i ke awa kumoku Unp nio, Ko ku ui«ttHwa loihi wale ko'u hi»lo k&hulihult walo aua iloko *> ke ka\ akea o keia ola h.m n u ana. a ao a pa «a e ka (u&kani «aikHĪ, ā •

raa*lalii ai hoi ka hoio an 3 . aku o keia noua aku He opiopio oia i keia ola ana, a r.n manao no wau he iokoiiaikai oia i mau )aMa kuu lohe i.ona be lua maiua kona ma Kupero, a un hoi « haawi hapft i ga p<>timikai o kela lua naaina no ka Mmn Mele o Lugiana. He manaw» loihi nanii **o ko'u imi ana no ke kanaka e iike ine fceia ke kula.ia, a he mea Dono ffD uae ia f u e aiakaala lc-a i ke ano e halawai a: uae ia, oiai, ua piha oia i ke koko hou, a ke makaala ole ka iiieB e hui karnaifij ana one ia, ala- ( iia. e loaa ana 19ia ke__poo aahoa-. lioa. "Aole o'u hopohwpo no ka IlaKu Anakala,~oiai, a ia —no kuria

manao nui ma na kamailio aua, A ka, o keia Haku opio, aia kopa hiiinai nui a>a ka hu» o ka ba>va e haua ia aku ana. He mea pono no īa'u e akahele loa i ka b«na aua i ka'u makau. a i hiki ai hoi e hop'i mai ka i'a maikai. E malama loa wau i ka'u. amu kamailio ana, a i mauai.ka hoomuhala ana o kona lioaa nie ke eke gula He tnea pono i ko'u manae e loaa ia'u i kauwa kuapaa e naalanaa pn ai i ko'u ooau pono, ai m heuio nae hoi ka puka e hik- ai e loaa ia'u ia naea. loa ho hoi he hiki ia'ii e kuai mai ia Euniee ke kauwa kuapaa a ke Kaukau aiii PeteroniuBa, alaila, aole au mea e hou aku ai iloko oke ao nei. (O ke kuko paha keia a Keino-hooraanswantii ma kahi kokoke i Ewa.) Ua naaupo maoli no hoi o Vimcia i ka iawe o!e ana mai i kela kuapaa nana, a ua hiki no hoi ia'u e lawe mai iaia i hapa no kou luhi ma ka imi ana i ka man u leo fea o ka akau. Ke kokoke aku "nei wau e komo i ka haie inti waina, a oia paha knhi e mohala loa akū ai na noonoo maikai ana, a imua boi o ka aumakoa oka nīia pomaikai e

ninioi aku ai wau i ke kiaha walna kanaenae." , Me īa mau olelo ponoi no ana e kamailio ana no iaia iho, ua kohao akn !a ua kahuna Helene nei i ka hale'kuai waina, a haawi aku lā i kana kanoha i fea inea lawe kiaha e lawe uaai i klah? waina nona. I ka wa ana i haawi aku ai i ke kauoha i ka mea lawe kiaha, ua oana wale mai la no ku mea liawe kiaha tne ka hoomanpopo ole mai i kana kauoha, oiai, oa kamaaina paha lakoa i keia kanaka aea oke aianui. Mani'uM o keia ano hoouiaopopo ole mai o ka mea noua kela hale inn waina i kana kauoha, ua unuhi koke ae la oia m'ai leko ae 6 kana eke g«»ta, a waiho aku la i kekalii apana gufa mamua o kooa alo, a ia manawa pu no hoi oia i kamailio pu aku ai ma ke ano wahawai no hoi i ka mea hoouainu waiua i keia u>au oleio.

"Ua l»welawe hana wau i keia ia holookoa me Seneca, a i ka pau ana o ka maua hana pu ana. ua hanwi mai la oia ia'u 1 na pana go!a no ka hana aoo nūi a'u i «okua aku ai iaia fle hoaiōha eiaio oia no'u ma ka hana a maua e laweiawe like nei."

I ka ike ana mai o ka iuet» nona ka hale inu walna i keik «pana gula, ua huohanoll iā kona helehelena e kh lelo o ke g«!a, a ht< manawa pok<*te wale no ale&le ana ke ki»ha w«ina mn ke al< « ke kahuna Helene. la uianawa pu no hoi i kaha koke iho ai u* Kilo Ciu> nei i fctkahi kii ia ma kekehi apana lnau * waiho pu aku la ma ke a!o • ka mea nona ka hale ina w«ina, a ia manawa pu no hoi oia i nioau aku ai ī ua kanaka hoohainu waina tun o SaDOur«, "Ua i&e anei oe i ka uāanao o keia kii ia « waiho nei mioa o kou "Heaha he ia, he ia kena i kaha* . * kaiia i» iiiaknw o ken« apianA «o ui 8110 hooenaopopu no wrū i . ka m:trian o kena Wi i«. M Wnhi & kā oiui inu waius ī kam.ii-

lio pa mai ai, a ia taanawa hnokahi 110 nae fce oana ala konn maii maka i ka |pana gi)la e waiho aua manuna ponoi oke alo oke Kilo Heiene. He ano lohi no koo nooooo rr.a ke knho pololei atia 'mai i Ira !o keia men «'u i kflrt aka la mamna | o kou ahi, a h$ ii!>ea knpono xio paha na'a e pono ako ia oe i ka manao oia inea. O keia kii ia a'u i k&tNtkftha iho waiho ako ionna o kon aV), oia nok'e ki'i mua oka huea &na iliai o ka pomaikai iloko o ko'u o!a Bha. Ma ka olelo a makon ka poe loea akam»i, he hoailona keia o ka ,§ Mino_ aa.a ioai o 'ka au'makua 'Fotuna ma ku'u alahele." Noho hainau i'ni

iho la ua Kilo nei no k?kithi —oranawa, a (oajiuli o kona ano hoonaukiuki I keia paea kua! waina, ua kaooailio hou aku 'Ia o?a i keia mau oleio iaia noe ke ano haaheo. Aole i pau.