Ka Hoku o Hawaii, Volume XIII, Number 18, 2 October 1919 — HE MOOLELO KAAO NO Kepakailiula KE AHIKANANA A O KE KOA WIWOOLE O HILO HANAKAHI A I KA MOKUPUNI KAULANA O MOKUOLA AU I KE KAI [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Kepakailiula KE AHIKANANA A O KE KOA WIWOOLE O HILO HANAKAHI A I KA MOKUPUNI KAULANA O MOKUOLA AU I KE KAI

(He Mooielo Kahiko o Hawaii Nui) Ku«uti> KA HOLO ANA _0 MAKOLEA E HOAO ME KAIKIPAANAKEA Maaiua o ko laua ulele ana ma ttb kahua inokomoao, ua lilo mna #ko la «o J ke'Alii Holualoa ke ka;xmiho mua an<t mai me na olelo ieaena: "Kahwho, ua kuhi ka hoi wau ia« kanaka oe i kahiKo na makahiki, l & e hiki ai hoi se hilinai ia aku Un 1 maa 1» hoi i ke kahua mokomok o,! c>a ka he ooio do oe o ka hanau aaa i kela.»rjfthuh} aku nei . I na l>aha o kekahi o kela mau kanaka i «an oo o ke kioo ko'u hoa hakaka, i »a la hoi ua ano kaulike i» ano hakaka, aka, ua lilo nae hoi ka wiake ana o kela uiuu Hoahanau o'u i oaea lanahaakei paha no kou nrAa9o t a manao ih-> la paha oe ua k». h» hou me a'u. lie mea minamina no ka oaio ana ahu ike keiki aole i paa ka manawa; a*t mau ana no ko kau ia «na o ka popolo uaa kona mana wa . Ua hiki ole uae paba ia'u e alo ae aaai ka huokau aiia aku i ka hoopai .knpouo o kii make maluna ou, oiai, ua make ulia w»>Te kuu mau hoah»oau ia oe, a e pooo hoi oe e lilo i wepuu no lakoa, a i hoomoe pu ia aku hoi me kela 4 mau kanaka ano kanaka makua eku mai la nana i ke kaua oaid ana. E p >no ,»e e makaukau lon e pale i kou oJa, a i kena la hana a nui ke akamai, a i pakele ai i ka makaihe a ke Alii' Holaaioa o nn Kory." I hakalia no apau k? kaniaiMo ana o ua alii Vaha ohiohi nei, a!akoke aku la no ia -o Kepakailiula i k*jia m:ui ol rt l »

! hoohaukulki, a i oi aku hoi ka ■weia i ka Heilunloa niau olelo. M He mea maa uiau no i ka i'a oopnhue, i ka wa iloko o kg wai m iomio wale kahi kino, ak», kan i k ahi maloo o ka pehu ae l;i ia o ke kinp a piha j ka mafcīvtii, a i'na oē >e hookuu koke ak\r iloko o ke kai, alaiia, aole e hiki kp holo kokf, oi;d tia pih < i ka Ma ; o'o hoonjftihpopo »ikii i ka<>oa o k -n mauolelo i kamailio mai nei, ua p».hs maoli oe i ka .nakani o ka W\ a he maknni w;ile no na olelo, a o ka ot lo.n 6 ka hils«hif:i ole cv ka olelo mai e lilo aUa ka iauv k i Kupanaha no ka hoi kaj akenw wahahee w:de ih \ aol.« ka i' hei k»» i*a i ka npena kun a ka laIwakua,. helu e'no-ieein i oa i'a (> k:i [upen*. I ltena l.i e ike vr» ka la'nakila tn.\waena o'kau.», » -> ka ina no nne o k» p >e uhanni, > i;\ n«> a ike i \tapilikiai ko u» Ui.a paio, al»ila, i ta«kal akn la ka !oa»i o kn lnnakila i kokua ia tn.«i kona pnp." O ke kutin o keia num olelo a Kepafc.« iliula i ke Mm Holn.ilo», imamnli no ia o kona !ohe ana i n« |oi«lo pi'lii k« *Io u ona, ke hoo;mao|K>r w oa alii nei o Kona i kt>na hiki nle ke Innakil;» maluna o !e nak\* opio, a e holke aku nna o Kepak illiuia iaia ua ahnwHio Una [ «uan h x>taU hohe w.*le Msn wli juu h**i t> k»la m«u olelo ano h-H>na-iukiuli * K<?pakaUiutH, u-» lU<> i* i | ui«M|a #>k.i kui o iu AIH U- -

lu,'ile a oi, a o kona manawa ia i hook ene ponuniai ai i kona kulana hakaka hoo ihe. * Ua ku akn la o ke' ka!;tn r aiaknuk'ui ule~ ft tjn 1)1.> ia i k*. rna'ov> oke Alii II >lu i!o» i tnea haooli, oiai, nia knlmiii ano heaiuhHiua o Kepakaiiirl.i l u < manHO lo> ihn la ua !ii nei,e kaf» ana k» !anakil:i nui kon»

ftoa-) nUi ole aua h >i kana ti« 11.1 v :palo mal ai i koiia hoa hak ( tk;t. E pri.a.an>« uia kon* limu »h » : ih<s, a e paa ii «r h »i e r««« lawē IaHU < walu hvhj ih»mawah'i we o keln iuhu iho/ a i kona niau a!ii hoi lv«'eīi<ria !<mna i hoike m'ia ia ne a ia W>i lak< u ke ku tnak»«uk iu iu«i 1 v me ka pn„ " kela ine keia ali; he elua ihe i kii linoa - M» ka pane h »n ole mai o au .A!l' H<4ualti» uei i kela n.a«i ulel'i ho:;<nHiikiuki a Ki'pakailiala,, ua pain, tPai la o!a i kaoo ihe r\iua, a e jīk> une ka uwila ka hikiwi-we •> 'kh anapu ana, pela r»o o i hof)loli kokf ae ai i kona kuhui ku ano heiuaheaia ».i lte kulma pale i ka pahuni ih-e. a kona eue-ui, tia pale koke ae la oia-i kela iīie n koim enemi, a hnla wale aku la «eL ■jhe me ka waiwai oie» Ia niHnaw.i tio i) Kepakailiula i ttafiiaiii<) hou aku ai » keia mau olelo i ua ali' Holual<)a nei. "Ea, hala akn la no ka pahuna il e a ka hawawa, a e h(v)ilii!i ia mai ana kau uiau ihe pahu i ka makani, ame ia mau ihe no au e pahu hewa nei i ka maKani a ku hku la ka puahionio, uh 1 . ia aiau ihe no-wau e hookau aku ai i ka hoopar uualuna ou me kou iehu alii hohe wale." Aole no i pau pono ae na olel> a Kepakailiula i kauiailio aku ai, ua pahu hou mai ia no ko Alii Holoaioa i kan>» ihe ia Kepakaiiiula, a u t hot>pa iki ae lano-o Kepakmliula i kela ihe a lele aku b ua ihe nei

kahi e, a kii a'/u 1.» hoi o KnhHe like u»e ke kauohu i kauoha ia iai , ii hoihoi naai lsi i kela «>au a waiho GDB na wahi kokoke i kahi o Kepakailiula e ku pale ana i na pahuni* ihe a kona .hoa p;»i Xke ih la ke Alii H 'iuwlua i ka hala o knn iuau pihuaa ihe i kona h >a p»i<> t ». ua lilo ia i mea hounankin;tuki lo:-| aku i kona uaanao, a o k o;\ lsi:tu] hou aku la no ia i elua hou ihe «n-r ; kona k»uaka iawe iue a h»> •H-k« h»u mai la oo e p*hu ia Ke. pakailiula, a p»u ia inau ihe tlua i ka hou i», h<>ltj no he -nea i hala«? i' uiai rue īh ;n>tu ihe p»l.»u*iel> ;» »);. Ain H iuai »a ne , 1>» otan>wa ho > maopopo iho ia oia, he kinuKa . pio anu uiakaukau M hoii no keiu i k><

hIo ihe, a i ke pale mai hoi uie kan laau ii e e pat »na i koo* iitu < % p. - Uiia, iaUu h»u ak'i ta oia i t -iu.» hou ihe a ia mHuawa ii'>okul:i hawwi hku ai Mia ina il na \ kona mau alii e a!u pu 1 i kanaka pio eku uiai hi. Ua hiK»'u«op. p i uku lu no 0 KepakaHiuU 1 ka iiini mai o Rn tnaua\va e alu.ai kei < p i ua t u v koua «uauaw i n<> i.s i haaleU ak" a; i k«ua <uau ihe p uu»i, a L*lau aiu in i .«iua iht* a se Alii HoluaLk* e jWiuho kuke «ua u>a k thi & kona jaiakunk&ne Kiiheie i w ūho ni, tufiuawa i pm.e koke aliU ai no »u K«i>akatitoh* i Ke Atit Uulualo»

hh» krt U»h** pu ia ti»e c »»a[ aiii v> ua Aiii tloiu:«i«>ti i\fi. ] "Auhea w e kv atii uluuuī a» feeia| niiii», ktt hoonaopopo nei noi «ttu i k« «au t>i»u o keu aho i kela,' ( omiu wahi pahuuA ihe «u, h e ake] »uhv>« i ke koki.a ia m»i e aou |x>< . ; U« limiieie aku U wau i ki'u ui«ul »b*» pi»iusi, !» e pmU> afeit iiua \wxu il «a oukv«u i«au pahua:. >he iwe k»u u»M» iue pono'. h:u* a ia u>au ihe uo| iu« w*uf h*M>ksu aku ai i ka h. opa.i ( |o k« ai(rtk<* Oi«U US OU UH 1 iepu i.H.H 4 i [ oie i k«? aiu i k& men h iu- j | Mihi Aoie e hoUi ko «kua j\ui, «i*i, u« k«u)i«:« ok k«u j*UA, AUA lUt v; k* tuH o keli, v .a e Loiw aua\

k t oini.i u k;i-u 11)8u mea e kiim iio ... aku ia :e. Ehi. ka h \ u.ea ft.l <Iv.a p k>i hoi lihaiu: kiii '. wai'ui 'ikn. nMiikou ī k ihi u 01 kuu i hfla 'ini i, ii <i ns« po • o iinkuu e kau 11 ' 1 . 1,1 ' : u.ta,u ka viuUou mau luuu '!'e p -ik i xin." (i«) j piii'i h' u a>ai ai 1 i.) t» ia pu r "' 1» 'i i le!ti Si.ve Hmi HĪ <;» ihi a 5u 'a alil e hlu oei ia .\fp.vk-tHuili j n.hOiiwa hi o'<Hhj. k.i t:lf.j IHŪ.U" ,h>i o !v«<pakuili. t: -i ' ku h 'ukiihi >i.Ru ui e pal« t,tui i ii.e lel ulf)iu iue ka. el«u 'iui n.H ke p=le uiih ma keU u.hu ihp «■ |ihh niiaj.k<'n« rt a pale »na hiiī ka. hkau me ki> h-M>A i ka ___

uo'ik.ih t a u* k>>hu w>ii

lUHU Una u.i Ua m ..u KeĪKMin nei » it t ka Kihi o Kiliiiu i/n »-i seU «ihi\ i|i-, a h U ,Au U ki-I,i lu « a Piihuna ihe oie ka pa ole iuaī o Kfs- < 'ni sv-„hi i) ka ih u, ivty ikaihuU }a I ikuu., L'a liln kei.a. iuak-iukiiU p>lē ine u Kepiikai!iufa i i 0 H tt [aainlp iiu; J"a ua 1? .ii ti .i.nu w.ihi iina, a u ; iīiili i>e la o Ki^iiu,,ia a kuaiiiih j » ku la, i. ({<)ua ku pu- aua i k.«ii» uiau ol• lo pui ir> ku iaua Ilaku alii.

"Ei, ( >ia ti i h.'i n? a\lj ke alii ieia e h -ukaiiwa aku at t n«>l« a 1 H3c> hana a ua ii aei h«».Jkalu uo e Pdle ka make aiaia kakou aku ap .u. U;i like ka hui ne p ; »le aua «» ka make a .kela.-anao .ue Ue w*i auau illa. I ka uaua wale .aku «iu o kaua ■ i.M * aku aua kau i i (īiea uua* kaiikau uaa ka hakaka hou ihe «ua keia u)uu aole no u> e hoi e •»ewH ke rvA aku kau» i ka m-ikua-rcane nuna i a\» uia i keia au t ha<aka e a'o pu eoai hoi.ia kaua i ke ai>o hakaka paieJhe o keia «a»» r a i fiaea uiai u » ka 'iiamiwa h'x« tt ka o keia auo alu ia o ko kata Haku alii iilaila ti ua iiiui hoi ia kaua ke ku aku. a ,h:iawi uku iua i rt)a " Ua illi,»ia !ii;u» oleio n Kieiinaia i up;) ii aikiii i« a i ka u.aiiao o kona vahi hoi i liaiiai pu ai uii.hope o Kepaka iliuia.

. I ka; iia'n ana.ae no r kela paiU'»& limkau a uh p>e alii nei i» Kep ikniliula, ua ho ikuene h >u uiai lt.Li.kqu i k>> Li'a -u .kuLana h.kaki, •i ua ii|ee iik« oa*i U e liO'k«>k,.ke I h tD ū i knhi o Krp«kaiUuhi e ku aik », h uh m;iu*o iak< u »» k-« iai»u k»|>l;o>t i>a ujai v oi t la ka atc& > hala.,die ui. Ka lak..>u pnhuna ihe -*ia. nae L p a hu h .u u;ti hi.iaia i ka iUe» ua lue nu aio <'<<ia k-ilaua i {£& iua:k>tw \ inanim iU(», Ui».oiH,i ptie eleu nku *i i .-<«» iu«u piiimua ih », a l» le A'.il? 44|.ku l t ka Ltk»>u uiau ihe tna v» »v.«iv\ ii *»ie. 0 k4 Kniu l« uo ka >vi mho ul 'ui'» i KeU mt» iu*, « <»« (UHiaiw.i o Kiiueie i aku ai

uio kuuii h>4 e ok>i«i'UiMi ihia uu ktt ohi *i>* i k<r ! a »i<tu k hoshui aku uih Ke «io ia<» • K*-piknihulh, a ux liooku j,bu la t4 W4iā k>»j4 uei me k* eleu <iUĪ, , Ke |ik** pu ia ut.ii uei k«i* k«k«kft u>e kv!a •• ■ u »iu U h <lt>i»u t» nit « tun liL» kettt i nuue ntn i& ivf.n «<* u k»i uuhU k«M ke Aai 11 u « U»» # «;Uh k»>mo iuii Li »»<* ke »i o 4»0 iL»k>» o i**kit l »i e 4, i*wt* in ai e hnkik-i <ne k>» t»ikou it t*fcv.ttake <»l«* M•>, ot*i, u* liK> io Uk*tU| ..u>«uii.4t <H.«h v»r» u ke k«*ivi u»«Uhw». U .k«"k} hi o t» au w«hi ko«* i *h.u»;lhi a<\ a i i >he »a »i ka t>lelo e Ki«n*tt»i >, um kaheA U»fti l*\ n.> ph» ka uui xa tt*jwOk!tiHuU i k«*U iumi oM>: °AuV' ; , v* e fce ,n!r, u\ -w.lih : t

iu* i u.4fce iU u u iH*tt sisiU t e k*H*& ofri* mnkuu a ua u s sk*i,lfcva no |> v <.> e Iw*wxku rt-i *?>» n>j»!n-m ,> AeleiiMin. K ; iu iv|kjvi H ku i iV« \ «*» ui tt« m«4 Uoa v &* ,«iua t. .