Ka Hoku o Hawaii, Volume XIII, Number 22, 30 October 1919 — HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA HE MOOLELO NO KA HAKOKO NA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA

HE MOOLELO NO KA HAKOKO NA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero

Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii

MOKUNA XV. \ NA LEKA MAWAENA 0 NA PILIKANA Peteroniuga Ia Viuicia. "Ke hoouna afeu nei wau i kesa le|a i& <>e uaai kahi auau kaulana o Anetiu/rj», ae lawe in ako #ria hoi keia leka a'.u e kekahi kauwa-kua-paa a'u i hilinai nui ai, a 'oiai no nae aoleoe i hoohana nu i ka maka. X>eni tmutiua o ka pahikaua* nka, e hoouianau wo *iae oe e kuu keik| Vinicia he oi ka mana o k» inaka peoi i ka mana o ka pahikaua. Ke manaolana nei no boi wau e pf?ne koke mai ana no oe i kria leka au, a haawi inai uō h«i) kau ieka par,e ma ka lima o ka mea no t lawe aku uei keia tefca, Ua haaiele aku wku ia oe me . kela iuau hoailona o ka maoaolaua no. ka !uaa ati c t oka "meheu" no ka inea au e imj hoomano nei, ake manao nei no wau i keia manawa ke hookoKoke loa aku oei m i k.a manawa e ajpo hou ouai ai oe ia Lugja iloko «• kou mau lima, a aole nae hoi me kau 1 hana naaupo ai ma keia ahaaina a Kaisara i kela po i hala kahiko aku U6i. Ke maoaalana nei no 'wau e hooko ia kou iini mamua ne o ka

hoea apa oaai o na manawa anu&nu o ka makani anu o ka Hooilo, ae pa pukīkiae ana aialuoa o kahi hau()li Camabapia. E kuu Vmici.B ke iini iiui nei wau e maliu la mai kau iiauiki.ik# ana e ka Ltde Amuaku» o Kapero, ae lilo hoi kau imi hoo*| uoaiiao na ia Lugia kau Auri>ra i mea hoopiha euai i kou unoautns i oa manao hauoli āia keia inaa aka. j Ua lilo o Auror« i uiakf ukau hoohauoii i kou uhaoe, a ke ule uae oej e hahai wale.no i ke aka liula o na l iqam»olaiis poho wale, oiai, aiaj paha ka inea au e ioai hoomanao j uqi ke.hwlo «uama nei mai ke ;iloha o kekahi o na kanaka opio *» Roma e haaheo ai, H hoouianao pu no hoi e kuu keiki oiaikai, o ka pohaku mafeala, he nani io no ke naua ia (»ia, aka, aole i kaua mai ke puanuanu uia puhaku, a ke mauaolana nei wau e ioaa aXu ka mea au e imi iiei ae alualu nei oie ka hooao»;iawnnui, aole hoi kona he "puuwaj iiiabale." I kekahi uaanawa no nae hoi e kuu Vinicia, uiainwli o ka lil.o, ana oka pohaku m«bali iloko o ka mea kalai pohaKu, ua hoolilo ia pohakū mahala ano i "anela

0 ka lualHinalau)»" n iuea hai o Hlo ka mA "«alai poh»ku oke a!oha M ! 1 mea gftīftkj*iHi «ka 5 »a aiuni-: iw?ien& o ola AU;V 4 H kr uianaoiaua nei ni wau e lil«» aua oe e kuu keiki maikai i "Mea tCalsj; Pohaku hoonnni uwikai" ui hiki ai! hoi e puk» oiai t»-ii loKo niai o Sn jwhaktJ auuanu ka 'auela u'aikai o ke al»»hrt " 0 ke alwha a.»!e tK> ia e piiia pouo ana a hiki i k|i mianaWHe panii* ma\ ai ia aloh», -mii, ke hni nei uo ke aloha i koua hou umh<-e i hauAO pu ia uiai ai, a ia nv> a ha!» wai ke aloha kt aloha, aUiīa, eiuu» n»āi uo ka oaalaamlama o ke aioh* I kekahi ua'

aoenie *r«o e Hlo i **Mea kf<!«'

pohii<£u no ke sloha ,r aka, mahope iho o ko*u hoao aoa i* ka punhhi-lfe imoa o fee afo o Kaisara, ua ae Ih waa i ke t>loba tr.a kapa aoao <> ko'u alahrile, a imi atru la wau i M lc kaulana B'»e ka punahele ike alo o Uminmi Bolu, ai ole i> Hniumi Keleawe yaha "

* I keir mnnawa naP f kuu ketki maikai, he elua wale ao «00. nui i ke ola ana o ke kauako, oia fi * ke **kahun kara j. ka hnnohano, to g* lua no hoi o ke 4< kuafhu o ke aloha." O kei.i roau mea «e la h kuu keik'* naileai na ruHa pookel»i loa ma ke ola ana o ke kanaka h«ne-j hano, āo ka iiiua un.ioai oo iw of* kuu keiki, ao ka [na hoi kau e i<rji| hooa>ann nei, a ke irjanaolan wau eiike no roe ka holopouo aoa o kau mau mohai ma ke kuaahu n ke "akun oke kaua " a pela uo h*i' waU e iiiu nui nei e holo pono no hoi kau rDau mohai a->a ma ke kuaahu i' ke akua <> ke aloha."

**Ua ike l nu wau Jie iini no kou e īohe i kekahi m;)u oiea ano hou mai ke alo aku o kahi e noho nei o Kaiēara " E«b inakou tce noho nei i kaiii aoou kaulana o Anetiuaja, a ke hoomaāma» nei o KaisafB i kona leo lani i kekahi hiuaeni ana i manao ai e hoolaa aku ma ke kuaahu j ke "Katna akua i haia koke iho la," Ke hoopiha nei oia iata iho i k? ano hoowahawaha ia Roma kaulana ae uoanao ana e hoohaia i na la hoihai oka Hooilo ma Bei?», ae hele aē ana hoi imua u ka Uhnlehu i kekahi mau ike hanohano ana m » kfc Kulanakauhale kaulana o Nhoela i ke kaikuono nani. O kekahi kueio nui paha o kona makemake e

i kekahi uaau la m* Najpeta a ia ilaHa kekahi poe Helene kaulaaa i ka himeni, a me" he a!a he imakemake ta tuea nona ka "leo Uui" e Joaa n» mahalo ia mai eka !poe kaulana 1 ka himeni o Heiene, la'he mea kupono e loaa uiūa kela poe Helene ia'n ae kipe aku hoi wau ia lakoo no ka haawi ana i ka ' lakou olelo hooholo mahalo i ka "ko lanl o Kaisara" ai mea hoi e man ai ko'u punahele imua o ke alo 0 Umiuoii Keieawe, Mamuli o keia lohe la o ka heie o KaiB'«ra e booh«la i na la «naaha o k<< Hooilio ma Beia, eia kekahi pot> lehulehu inaf na Whhi Hke ole" mai ke hele paukiiii e nei no Beia, oia H>i 'ma na kulanAkauhale mai o Pouiopi, Puteoli, Oumae*, ane "Sitibia. He t hele Ko keia poo i aeia wahi no ke ake no i ka mahalo ia uiai % Kai--Bara, ai ole e komo pu paha i ka paipai aba i kona"leo iani" oiai oift e himeni ana me ka leo lani imaa o ke anaina hupo. Ke pai aku nei wau iaia e hele l >a aO i Helene, ae ike hoi i'ka Hele Keaka o Akaia E kuu Vinicia, he hnna nai no ka hoao ana imua o K:«iBn>a e hnala \ kona to«u marao p »luluhi, oiai, ua ! lilo no na h K»;nafU > ana no ke j**»tama wahine i haia ma kela (aoao" i mea hoopoluluhi i ka lani o ) kona ola ana, aka, ua oi aku nae ko ] | K«ieara makemake 'i ka mf»halo ia : laku, mamna o ka manao kuio o ke ialoha iioko ona. He leo mahnlo jkana e itci nui nei, Eii makou ke ! komo pu nei iloko « ka* himeni pu ; ana i ka himeni ana i hnku ai no ke j Kamaalii wah'ue opio i hala, a ūa 1 lilo hoi ia i mea hooluolu i kona ol <

ana. Ke ktt m»kou ma kahakai a himwi &ito i kt kwi akea, na hoike 1 iin «eua lftle na "U aaahi«i«hi o ke lliai ftkea M ika l>he *ih i ka l«o j iani » Umiooai Keleawe." He nui j ?u» na «t**a homakeaka o tttau jia a makou e ola nei ui» keia wahi« |k»a, g Kapae ae paha i kou mno j manao ponoi, ae hi»hai ak» hot lua I hope o ka nee ana o ke au lo \ kahi io k* "ponaheie.-* t

M Bi« ia nei ke alo aiii holokoa,> na kane mn na waHiue po, a ua hiki ako hoi i ka un>i tausam k»

nn? na Jaw?tawe he hameri hoi o »m kekakē noouuauna pu Ke ike ia »k« Oel ke koo iiaiU u\ai o ke ftvio luahiu< iluna o OrĪ«tU C«!sipi«sli, a m

■ lohe !anhca wi-le ia ae iipī ma ke lalo o ka Hale alii nei, uh nonoi aku ka i.ia h P.>ai'at>aen e- lunwni aku 1 mahope iho o !ko Pouiupaea ana ai hekau hou mai, ke aao opiopio }!uiwi ona. 0 ba oiaio a oiaio ole o Ktti,t iuen, aole uo e hiki ia'u ke hooiaio ioa aku.

i T7a p>*.in! piliwaiwai ibo nei u J Sap<»llo eoe Seu';cfr, au ka hope oia pmni atia mawaftia o laun, uh liJo akn h k?i wahin'e a Sap"li > 5 fc'»na ffoa piliwaiwai. Ua hono mipi nei uo hni o T(»ro'q,uoda e pili heiheMio me a'u, «o ka pili k» a i iua e pīli ai, oia uo kuu kai#a w«h'ne Eunie" au'i makea>akfe ole «i, a na e ! i noonoo iho keia hoa ji»li o'u, aolel

i loihi &ona man !a o ke ela ana idh keia mua ako, a he m kehewale kona oiāaaōāna e pili"īßē āu - lōā kela kuaau pili raawaena o nnaau. O fe<»ia me>i e ak«? nei e pili o>e a'a nn ke!a bitmupi)i, oia no ka m<>opana a ka Bmepera Aaguseto, aofe Uae he w»hv inanaolana no kona pii ae iluna o noho a?n o kona Kupuoa. • •

0 kekahi o na loim hoawahia i kh nnanao i keia naau ta a Ihe ano fcoohsnv>!i nae i ka mea e līk-e tne oe, oia no Ra lono pili i ka leka hoohaahaa a ka Moi Volagisa, a ua loaa ia Daha oia i ks ma'i poō pehu manuuli o kona lan»kila an;i aialuna o ga poe Aremeni&. E haawi ia aku ana paha ke alakai ana o na koa Rotoa ufHitalo o Cabulfl, aole n;je no ka aiak«inafee o Kai&aaa e baa wi iaia, oiai, i kinohi ua eoanao no o Kaisara e haawi aku i ke alakai ano i ke Kenerala kahiko A'iluaa, aka, oaamuli o be akeakea o Pomapsea ka Moiwahiae, ua haule waie ia manao o K tisira, ao ke kuuou no hoi o ko Pomapaea mnnai kne ia Au!qs.j, mamuli no ia 0 ko.ia hoi% hni nle ia Ponnoponi ka Lede rn;iik :<i āke Kener<»la Auluaa."

"O kekahi o na mea hm>6 ke alo alii nei, o'ia no ka hoea an.i mai uel o VitiMa ia nei, a kawaiiio 'nai la imua o ka Ēm9p°ra 5 ka pili i ka hakaka ho.okuku mawt»ena o Vitelia me ia', a ua lilo (»ia i me» auo punahele i ka Emeper;i, <»iai nae o keia &>ea ano hoikeimuao lia >ehulehu, he keiki oia na kan«k« kumekā kamaā, aka,* he ■wa huik«ui no' keia o na poe puna'hele i ka Kmepera, a aole i nana ia

ke at o o nsi makua i hoea mai ai ia moho hakīika hf:ok iku CJa hoikeike; ae o Edipusi ke kanaka hana "keHka! kaulana imūa o ka Emepera aw ka lehulehu pu ōke alo alii, a uti nui ko naakou iaia. Ua halawai, pu ao me ia iho u kela hana keako ana a ninau aku la iala, ina paha he like no* ka Iydnio" uue ke Kngtiano, oiai maVka laliui hookahi no hoi 5 puka irai «i keia mahele eluii. Ua hoike ;nāi <»ia īa'u o kona aii'i hoo'man > oin Roi ka hoomaha o na ftjdHio, hooniana mao loa ia* a e Kilinai ūnn Akua hookahi, nb kei> p>e KriMihoi ke hilinai nei lakou i kek»hi

kaj)ftfta a pne fudaio i k'au ai tVialuna o ka laāti 'ke'a u»a tefthi kokpke i kVi Ku!rtuaksuh{iie o lems il.'ui:!, i i a?) hoi <> ka M<i Eou?per* Tiberio, a he kītt iklaikH lv?a uiawaeua o ka 4, hni»riiina' I'jdaio" tue ka ho<iiuai*a lvriBtiM'A'» f a aole l>>i> hui hu' Wā ho lak' U e kuiknhi ai.

**I keia m nawa a'u e kakau ue 1 j īa o«». uu li'-ike akea «uai o T:gelisv:i i: kou«. «oo ttKīUiV afcea aka t j aole ia i li!o i nui Im'u, «u-ii» u, ka ui<*a uui w.de ho :ua koua uaao, oin ti<» fcon* M\»nso> t ui loa i Is<m;s oh» M'ii», >» lito i- na ijK!k;)U i o)ake i uuen liO il;! » i;ii« i hohe wale i kik-.ihl uuuiawa. Ke ha*wi aku wau \ ko*u aloha uui u oe e VlQi«la, a e oluolu no hoi ofe « haawf aku i ke «loha i kau Kr?al : - «uo puiuhole, a i 1 oloolu no h i oe :e lnMkp 'uai u'nai;! kau !eka ao ka |ui«t. aiui •* kvU aloha i:tia, ko li.a- -! nio!v>« nri no w- ii r !'f<> oi» i M-a ihei i'oko o k;to opena Ke toau hio uo iinēi kou -tluhjt nimipo i«iH a " 1 A ..{e | pau. '