Ka Hoku o Hawaii, Volume XIII, Number 33, 15 January 1920 — HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA HE MOOLELO NO KA HAKOKO NA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA

HE MOOLELO NO KA HAKOKO NA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii

MOKUNA XIX KA IKE ANA I KA MHA NALO / WALE '

He me& o Virnc3a i rnaa i ka oibana kos, a i noho hoi i kekahi o)flu la loihi tna ke kahua kaua o na puali koa o Roma, a ua maa hoi i ka noho poo maluha o na poe iehuiehu ona koa, a mn keia ano hana nae o ka imi ana i kekahi wahine nalowale, tii lilo io no i me paakiki maoii iloko o kona ola ana. Ua kaepailio aku la nae o Vinicia i ke Kiio Helene i keia inau olelo me ke ano kanalua ika kookuu aku i keia Kilo tnai ka manao heie pu ana oie ia, « ua lilo paha la i kuma hoopūiwa loa i keia Kiltj maalea.

"Ke ufanso nei no wau e ku-: Oilo maikai, ua hana io no oe i ka hana kupono e papaiua iho kou uku makana, aka, mamua hoi e ko kaua kamailio loa ana aku no ka uku makana e loaa ana ia oe, ke makemake loa nei no wau e hele pu no kaua i keia wahi e akoakoa ai na poe Kristiano, a i ole ai e liio wau i mea hahai wale ak'u- no i ua nene ahiu, nolaila, e hoomakau. kau pu oe no kou hele pu rae au 00 %eia wahi."

"o#&u aaei kvkahi e hele pu me oe i ka Osetir'!uai? Ua haopaa aku hoi wau ia oe e imi iu Lugia, aole oae hoi wau i hoopaa akn ia oe owau kekahi e hele p" a kaili mai iaia* K hoomanao hoi oe e kuu Haku, i na hoi wnu malaila i kela manawa a ktla Bea o ka akau e haehae ai ia Calakupa, a i ka manawa e ninau ia ai oia e kela poe KrietiBno i ke kumu o kona pepehi ana ia Calakusa, plalla, e huli ae kela Bea a kuhikuhi ia'u, a manauli 0 t£a'u aUkai ana iaia i hana al oia 1 kela hana pepehi kanaka, alaila, e hoomanao iho oe e kuu Haku he poe ann hupo no kekahi i waena o kela poe, a aole e hiU ia lakou e ninau uiai i na uinau kupooo no ka paoe ia aku * ka mea naauao, alaila, e ike ana oe e kau Haku i ka pilikia a ano 'haunaele e hoea inai ana mamuli o ko'u hele ana aku a noho pu iwaena o kela poai. I na nae ua komo iloko <«u ke anO kanaiua no'u, alaila, uaai uku piha mai oe i kau makana i manao ai e haawi ia'u, aka, he hiki loa no hoi ia'u e hoomau aku i keia haua a hiki i ka uunawa a'o e kuhikuhi maoli aku «i i ka hule e pee nei o Logia, aka, e hookuu mai no hoi oe ia'u e hana hoi ma ke alahele a'u i nanao ai oia ka oi aku o ka pono e pouo like ai kaua. I na p«ha he hiki ia oe e haawi uiai i kekahi wahi hapa o ka makana a*u i manao ai e haawi ia'u, a i hiki ai no hoi ko'u hoolala hou ana aku na mea e holopono loa ai ka kaiia hniia no kei» mw iho." Me ke kamailio v»le aku o ka iiaku Ron)d oniu 5 ua Kilo Helene ne», ua hele aku la nae oia, a ina kekahi wnhi kuonoo kela rumi ona, ? wniho «na k«4ahi ptth\s nailnoua o m x\m\ waiwai, la!au iho la

U8 Kankau Alii R ( jma nei i kehahi «ke gula, a hoi 'nou mai la a hoolei aku la i ka Kilo Heleue,- ame Sa olelo pu aku i keia tnau olelo. %, Eia owi he eke g;lla, a e lawa ai keia aaau la ou e noho aku ai, a i ka la e noho ai o Lugia iloko o keia liale o'u, alaila, e papalua iho ana ka raea e makana ia aku ia oe e Cilo. J ' ■ "Ua like kou lokomaikai nae ka lokomaikai o ka Makua o ua aku», oia hoi o love, a he lokomaikai keia i kupono ic no i ka Makua o na akua a R,.ma e hilinai nei. ■' Ua kamailio ia keia mau olelo me ke ano hoihoi ]')a e ke Kilo Helen?», eia uae ua ano hoopuiwa loa ia oia i fea lohe hou ana aku i olelo mai ke Kaukau alii Rotca mai. "E hanal ia āna no ue i ka ai mai kela hale aku, a e loaa no hoi ia oe na hora hooluosiL_oaa ka la e

hoea mai ana, a nole loa nae oe e haalele iho i keia hale a hiki i ke iahiahi, a i ka manawa e uhi noai ai ka poeleele inaluna o Roma, nei, aiaila, o oe pu kekalii e heJe pu u»e a'u ilkela wahi au i kanaailio t»ai nei, malaila ana e hui akoakoa ai na Krietiano i keia ahiahi ae. ,? Ua kamaiiio ia keia mau olelo e ke Kaukau aiii Homa me ka lee kuoo. I ka hoomaopope ana aku nae i ka helehelena o ke Kilo Helene, ua halii iho la ke ano haikea i kona' helehelena, oiai, ua ano piha ae la oia i ka innkau, aka hae, he mea waiwai oie nona ka .hoao ana e a&eakea aku i keia manao o Vinicia, a ua kamailio hookananho wale aku la no oia i keia aiau olelo-

"Owai anei Ka mea e hiki e kue aku i kau mau kauoha e kuu Haku QQaikai, oidi, eia ho hoi i kuu ilma e paa oei ka hoike o kou iokomaikai e like me ka lote)maikai o ea Aomakna o kakoo. Ke panai aku nei wau i kau mau han» maikai uee keia mau olelo hoomaikai ia oe. B hooko ia feou mau maneolana apaa ena Aumakua lokomaikai o kou mau kupuha."

Ua kahamaha wale ia &ku la nae kela mau olelo hoomaliuoali a na Kilo nei ma ka olelo hou aha aku o Viaicia iaia, e hoike hou a.aV oia me ka maopopo Joa i na mea ī kamailio ia o laua me Urnsa ke kauwH-kuapaa a ka Lede Lugia o ka skau.

Ua hoouiaka hou mai la ua Ci)o nei e kamailio i na mea apau i hana ia mawaena o laua me kela kauwa nunui a ka Lede Lng»a, a e ho'ke ana boi i na aiea apau i Kamailio mua ia ae nei hoi ma kekahi wshi ō ko kakou moolelo 1 hala aku nei. I ua Ci!o nei e kamailio aha i na mea apau, ua hoomaopopo loa aku la oia i ke ano hauoli mio'i o ke kaukau alii Rouoa, ame he ala i kana hoomaopopo aku ke līoi hou mai nei na !a hai oli o ua Homa opio nei. Ua hoomaopopo pu iho la t o nae ua C*)o nei, i na no e h !awai ole ana ka laua huakai me ka ulia pomuikai, alaila, oia aku ana ka luahi oka inaina o keia kaukau alii Roma. He mea pono no iaia e kamailio aku i kekahi mau olelo ao e hoomaopopo loa ibo ai o Vinicia i ke aro koikoi aanoli o ktia hana a laua e law<flawe uku ai.

"He mea pono ia kausk e kuu Uaku muikai, e hele no me k« noo«3ftikfti, a e hōoeaakaukan no hoi ma ko kaoa aoao i na oiea e p»le ai no kaua ilo, oiai» aole k«ua i hooenaopnpo loi i na pilikia e halAwai mai ana m» keia alahele o kaua, a o ko kaua makaukau uum ma ko kaua ao o, fee hapa no ia o k« lanakila i ioaa twu? ia k&ta, Ē hooaiaikao oe e kuu Haku ni.uk <i, he kanaka ika;k* mao'i keta kauwu kuapaa a ka L«de Lugiā» n o ka haule ana i!oko* o kela oaau ti»a wikani o kok Nunui htf»:o, ao'e i kana iuai ka woliweU o ka uwi i« *<* o ke oU mai fco kaua uuu kir,o Aku O ka o ki«i \a kivit\ iiiH keia kekaln ■>> na hana naau?o I\->a ma kaua

aoao. Pemi nae la nooioo mai any oe e kuu Haku maikai no ia meā,0 kekahi mea kupono loa no hoi a kaua e hana ai ma ko kaua ao'o, oia no'ko' kaua helo i kela ,wahi malalo o ka anhu hoinoe, oiai, he mea paakiki ku no kaua ka hookipa ia nku. [nū"kela wahi h"o.nana o na pn> Kriaiiaiio i na kaua o h.ele ana ilo'-.o o ko kaua 'mau aahu inaa man, liw hoi e lawe ana kaua i knu mau kauwa lehulehu, e puhee e ana kela ke ike mai i keio mau kauwa Roua a kekahi Kaakau a!ii Rona. E hele no-hoi paha kaua me ka makauknu i na mea kaiaa pale ko to kaua mau ola, aKa, e fo?.a no h.oi kekahi mea koVua mai ia kaua i ka manawa e hoohaluo I mai ai ka pilikia ma ko kaua alahele." ' " ! * Aole i pau.