Ka Hoku o Hawaii, Volume XIII, Number 37, 12 February 1920 — HE MOOLELO KAAO NO Kepakailiula KE AHIKANANA A O KE KOA WIWOOLE O HILO HANAKAHI A I KA MOKUPUNI KAULANA O MOKUOLA AU I KE KAI. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Kepakailiula KE AHIKANANA A O KE KOA WIWOOLE O HILO HANAKAHI A I KA MOKUPUNI KAULANA O MOKUOLA AU I KE KAI.

(He Moolelo Kahiko o Hawaii Niii) Kuauk)

KA IMI ANA 0 KEPAKAILIULA IA MAKOLEA I MAUI Ua lilo keia hana hoala a Kepakailiula i ooea obobia ia e na aiu opio o K<?bala, a ua lilo no hoi 0 Kepakailiula me kona kulaua opiopio no i kumu ao na keia poe koa opīo ona. M&muli no boi o ke ano ohohia ia o ko lakou alakai. ua 1 iilo uo hoi ia i mea holomua maolj [ao kela mau koa opio o Kepakaiiiula aia na hana ao kaua, ae ike aku ana uo kaua e ka mea heluhelu ma keia mua aku i ka haua a keia puali o na alii opio o Kohala i ka la o ka hooili kaua ma Maui. I ke kakahiaka nui ae mahope ! iiio o ka la a ke , Alii Makaoku i liaalele ai ia Hilo. ua hoala ia aku ia o Kepakaiiiula i kekahi kakahi aka nui e kekahi o koua mau koa kiai, a hoike ia aku la iaia kei,a waa kaulua me ka puloulou alii iiuna o na waa, ai ukali ia hoi kela waa kaulua e kekahi waa nui pukahi, ai hele nae a komo iloko o ke j tai, a ke kokoke loa mai nei e paej i ke pae waa o ke Alii Kukuipahu, a ma ka hoomaopopo aku o keia poe nana i ike mua aku kela waa, me he aia he mea kamaaina kekahi iluna o'kela mau waa kaulua, oiai he pololei no ka holo ana mai i keia wahi e noho nei o Kukuipahu me Kepakailiula. I ka lohe ana o Kepakailiula i keia lono no keia mau waa e hooho mai nei i kahi pae waa o ke Aliij Kukuipahu, ua auo haupu koke ae la no oia i kona mau makua q Hilo | mai, ao koua liuliu koke iho la no iaia ia iho, ae aahu ana hoi i kona aahu, a hume ae la hoi i kona malo alii a kau ae la hoi i kona mahiole kaua i kupono wale uo na alii, a iaiau aku la hoi i kana laau ihe, a ki.Uea akif la i kona koa alii, e ukali mai mahope ona, ae ibo like lako.u i ke awa paewaa, e hookipa aiai ai i ua malihiui alii nona keia waa e holo mai nei. Iie mauawa pokole wale no ua iho aku la lakou uei uo ke awa paewaa, ae kokoke loa mai aua uo hoi ua wua kaulua uei i kahi e pue ai, ai ukali ia hoi e kela waa uui i hele a kouio i ka waiwai. IJa ike koke uiai la uo u Kiihele i kaua hauai alii i ka iho aku, ao koua uiauawauo ia i kamūlio koke uku ai i koua Kaikoeke alii, a me kona kaikuahiue i keia mau lioolauua ia laua. ' Auhea mai oiua, e o'u Ilaku alii, a ia ka L,»ui alii kieki U a kou, o keU kauaka opio e pau mai la i ka ihe ma kouu lima akau, ai «ahu it hoi i ka mahiole kaua, ;i u« hiki no ia olua ke j aku i ke kukna kiKi.kita o kona ku f an« mai ae hiki al »o hoi i ka uiea |ike aku ke koUo aku uie ke kuhi- | hewa ole, aole oia uo ke kulaua 'haaha», aka, he kulana kil.ikiU o ik« ano koko alii kiekie. Aole a (olua mea e kuu mau Haku I*tii e | ahewa ai uo ka maiama ta aua o ka | kakou Keiki Uuu, a ua ao ia Uoi . uie ua o k.) oihana k.uu o nel Ma ko\; i»co- | uku ua ano hauin; no I pab« ua *1U uei a kakou, e jUoea fcoua mau uiakua

aīii, a oia paha ke kuniu o keia huakai i ke a'wa paewaa, ai ukali ia hoi e kela puali koa alii a'u e hoomaopopo aku īiei, .Makepouo no hoi kuu Iuhi ana iaia me ka wahlue ole, oiai, he alii opio p ha ikaika, ai hauau ia hoi me ke ano louiaikai pu." I ka Johe aua o ua Makua alii o Kepakailiula .i keia mau olelo a Kiihele, ua-kau io aku la no' ko laua mau .maka iluua o kela kuuaka oplo a Kiihele i kuhikuhi aku ai ia Iaua, a ua hoomaka mai la ka Makuahiue alii o Kepakailiula e hauhau uwe mamuli o ke aloha keiki, a ua papa koke aku la uo o Kiihele i kona kaikuahine mai haua oia pela, a aia no ka uwē a hui pu me fce keiki.. I hakalia uo a kamumu ka ihu o na waa i ke awa paewaa, ua lalau koke ia mai la no e ua alii opio o uka, oiai, ua hiki ia lakou e h&na i keia hana hapai waa no k& 111 ili" hini oiai, ,he alii kiekie loa ka mea noua ka waa e pae aku nei io lakou ala. Me ka lele 'ole 0 na alii uona ka waa mai luna aku o ka waa, ua hapai ia aku la ua mau waa kaulua nei a kau ana i kahi j maloo ao ka wa no ia i lele mua.i aku ai o Kiihele mai ka waa aku, a kam ulio aku la i keia mau olelo | i kana hanai alii. 1 "E kuu hanai aloha a'u 1 hanai' ai me ka hiilani, ■■ ai luhi ia hoi e maua me ko makuakane hoahauau Kiinoho, ua aku no maua ia oe i ke ano o kou hanau ia aua, aole nae hoi ma ke ano oiaio ike ana, aka, ua hoike ia aku mai ke ano hnnahuna. Ua ike no nae maua he manawa no e hoea maana, e halawai ana uo oe me kou 1 mau Makua ponoi, a eia ua mau ' Makua Laui r>el ou, a he mau Makua hoi natt e. hikhila ole ai, hiki ole ai boi i kou enemi e kapai hoohaahaa mai ia oe. Eia ko Ma. kuakane naiiā mai oe, oia no ke Alii Aimoku Makaoku, a he koko alii kiekie loa hoi iloko o ka Papa Alii o keia mokupuui nui o Hawaii. Eia no hoi ko makuahine nana mai oe, a he koko alii uo hoi mai ka po mai, a no hoi he mea nau e hilahila ai ma ka aoao 0 kou ma. kuahiue." I keia mnnawa no i pau ae ai na olelo a Kiihele, o ka maniwa uo ia i hoohola koke aku ai na lima o ke Alii Makaoku i kaua keiki, a hele koke mai hoi ke keiki a puiki i ka makuakaue, a ia mauawa no hoi i lalau pu aku ai ka lima o j Kepakailiula i kona makuahiui, aloha a apo mai Ia, ao ka hoomaka ae la no ia o ka makuahiue e uwe kaukau no kana keiki, a he manawa ia i piha i na manao aleha mawaena 0 l.ikou a ia uianawa koke no i hoea mū ai ke Alii Kukuipahu 0 Kolia!>\ a koi koke akvi la 110 1 kana maliliiui kiekie, e kipa 1 kauhale, a ua tn»kaukau |ioi ka hah no ka hookipa aua i ke Alii Aimoku kiekie 0 ame kana Aliiwaliiue, Ua ae koke aku la uo - AU] Makaoku i kt. kouoa ke alii kauiaaiua ap ko lakou Uele aku la uo ia no kahi o na li.»Ie o ke Alii Kukuj pahu, a liookipa ia aku U uq lio me ka hanohauo kupouo i koiu kulaua, oi.u, iwaena o ua alii apan 0 ka Mokupuui o lUwaii e oU i* a ia palia ke AIij Aimoku Makaoku tua ka paue poo loa o k« koko kiekie loa. I hakalia no a lioea lakou i k.tu« halo o &e aHi kamaaiua, ua keua h koke aku la uo ke A'ii kauiaaiua i K koua uiau aialo, e uoomakaukau koke mai uo i na uiea paiua uo u« maUhini kiekk i kipA mai 1 kona wahi, t*a lohe koke ia aku 'a no ka uwe o ka t ao M ao 1 uo Uoi e puliolohoio u r.uī aua, * we kekalu mau uiea eae uo 1 ka iina 0 na aai kiekie, Av!c i