Ka Hoku o Hawaii, Volume XIII, Number 38, 19 February 1920 — NA PALAPALA [ARTICLE]

NA PALAPALA

\ t ' i ' ,-v X .. na an;\ ona • hoe'.puka. ia &na maliinao ka ft no k» lfui pa'i i»* l >yia.līi Kii 31r.ku o Ilawiiii, nka, un.i koiKoi' o kf ala'vva ana._ma!nna_n<..> »a ka mea inina ia mamo i kakan mai a hoopukaia] <

I Mai La Oia ia Lakou, e Hele Aku Oukou ina Aii? apau e Hai Aku i ka Euanelio i na Kanaka Apau.''—Mareko |6:5.

KA liAliEn/.l) I AXA 0 IKSU Nohula, mainul) o k.o ««.> llio ana ī hfk', a oiai, o ko went hikiuiua lioi- 1 • jx j iai iili> ai o uent hf h« it, a lnv pHni a h"i n<> ka manawa 1 luila. ! "lVla iho la i hlo ai o went i »tea hai a kuhikuln m*i m kakon, ho iiel» l ana k<<ia wem olelo ih nei, no ka manawa 1 hala aoie 110 ka maiiawa aiM a Mataio e olelo' ni'i, ma keia.Ba]»-'ti/o ana o li-hu. A 110'ka huaoklo Ēri< laiūjnp hoi nona i pili a! ba hnaoli'ln Hawaii Inna, a aia a hoopili ia mai he huaolelo okoa, me na huaolelo uj> ala, alaila, kahuli ka īmmao ine ka ok'lo Hawan o tia Uj> ala. Mai hma, a iit- ano hou, i kuliki- al 'ka makemake oka niea nlanao. ] na he pn ilnna, oia ilio la."a ina he hele iluna oia a<* la, a i ōle ia, 'pii mai ilnna. a i lawe ia mai hoi ma keia unuhina Eua he pii.

A no «a !t(iaold'> Fiiv!tiiii ln.i, naiia i pili ai nei nian o!(.']o Hnwan koke, 5a \va hū, i ka wa- :ihm, nee ole, liala ole kii manawn, n |«>la i ai ka haoie in;oa walii, ii)inH j <liat<'ly \vithoat lor-f oi' limo. I'i \va koke 110 me ka ljala ole o ka UM»a\va-

A o ka lniaok'lo ont hoi o kona m«nao iwaho, a māwaho m;ls a do oi hoi, he G kona manao, a he huaal«lo Ehelaai ia »a»a <• lioohni i kekahi niau hop'Uiaolelo a o krkahi ia o kana hana ano nui.

Ua like a like lauā. me the nia ia inahele, ano the nae 1 pih ai ka hopuna olelo Hawaii ke ame' ka, a no water hoi. h<- inoa Knelani ia no .ka huaolelo Ilawaii wai. ■ . Nol*ila, i ka hookui ana a<,- i ka manao o man oli,-lo Enei:inj w<*nt ap ;-traightway out of 'the w;iti r, i ' knlike ka waiho ana e :ic- ana inai mna mai nia ka laina pololeiR loaa ana ia kakou 11 la ka laina p"lolei. mai mua mai, l».-le ihina koke iwaho, <3 ka wai.

Oia'hoi, ke liai a knhikuhi liēi "keiā aiaii hopunaeieīo Enela»), })»>?e iluna, aole he pii mai iluna, ina ke ano, he me a ī m<je ke ki.no iloko.o ka wai, <■ like me ia e olelo nei, ua inoe k>- kino liolookpa o ,lei-a iloko o k'a. wai u ala inai.

Oīh knia pii e ofeio ia nei, e n''h~ kula, a e knhikuhi ia r-ei, uka, lif l»*!e ilnna koko y o kona maiiHO, hek' ilima koko k<«.hai ake kuliiknhi nei oia, ua..'hele koke i.una me ke kali ole, e hoopan tnanawa wale iho ai no.

Aole nae no ka manao 3a akn, na puoho koke ae mai ka liianioe, a moe ana iloko o ka wai, a ala mai, fol<> jx-!a, aka, e liele iluna koke, oia hoi, he wahi haahaa is», wani a lesu e; ku ana, a loko 0 . ka \v»i a o kapa muliwai aku o fvin-<'.anf kahi kiekia ae.

Pela keia mau hopuna olelo Enelani hai maopopo īuai ai ma k.o lakou mai oleio Hawaii, lie walii haaliaa ua wah *la a lesu eku ala, a o kahi kieki<- aku oia kapa o ka muliwai o lore<laii«-.

Oia iho la ke kahua', am<' ke kaona oia mau hua olelo Enelani, i kulike ai me ka makemake o nei mau oielo Hawaii, hele iluna koke.

Iwalio o ka wai, ua iioopuka ia ke.ia mau olelo {>cla, a ole no ka manauia, ua moe holookoa ke kino o lesu iloko o ke ki'no paa makolukolu o na wai <> lore(iane a ala inai, pela i namu ai kft haole a olelo hoi kakou, waho o ka wai.

Aka, ke hai maopopo nei keia ;nau olelo Enelani, ma o ko lal<ou uiau uauhina olelo Hawāii, aia iloko o ka waj kahi i ku ai 0 lesu, he hooia hei, e hai maopopo mai ana, he liapa wal<> no o kr kiuo loko o ka wai.

Ke hai a kuhikuhi maopoj>o mai nei nei inau olelo, aok> i hhk* holookoa ke kino o il&ko ■> ka wai, ;t ke ho-»le pu mai uei lakou, aole keia Bal>etizo ia ana e olelo ia n'ei iloko oka *vai ke kino hoiookoa.

Ua houluu iioiookoii la, a lymai iiolo okon ia, Imluokoa ia, a kanu holookoa ia -k<« kino o Tosu iloko o kr kino paa makolnkola o na wai o loredane.

Kolaila, ia kakou i naua nuii la, aia ho unuhina homaheiiia maoli a kohu 010 a i henio puno ok' ai a unmpopo pono ka <t)olo Hawaii. Poia iho' la i la\io ma, ai ka moa unuhi Kuanolio, a -pi!i i kuliko ai mo kana e kiihikittn< knla a a'») sivai nei ia kakon i ka miuhina kohukohu pono, a0 hiohio ai ka ololn Hawaii no ua mau huaololo Knolaui ala. Wont np strai)rtitway uist ot tho wat«f, • pii koke iuas in ia mas ka wai mai.

Bi* «ao i k<na loli aiw ao 1«, w!c ia ho mo« 0 kahn'i ai o ko !.rsa man makenmkx\ k<> ?aua m«n ono. atne k < laua m«it lumi&o. t!o ola man lana oa ano anau, o ]rtu«* lik*» 010 wah- xu\ l-:v i'* ro ka 01010 ko'kuia':* t.*v *>o!oloi o ka uuuhi «!»*, i A'>lo \ }M*u. I