Ka Hoku o Hawaii, Volume XIII, Number 39, 26 February 1920 — HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA HE MOOLELO NO KA HAKOKO ANA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA

HE MOOLELO NO KA HAKOKO ANA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii

MOKUN4 XX KA HAIOLKLO A KA LUNA OLELO

"He aloha ke Akm," w».bi a ua opea haio'elo i kukala mai ai uie ka ]eo hiiiuai o'aio, a ia man?\va liookahi uo o'a i kukala pu aiai ai 1 ke . ano kaulike o ke Akua, ae k< opai aaa ine ka ole i ka mea hoomau ma ka hana Ino, a aole no boi e liio ka hana pono ole, i luea e loaa mai ai ka uku lani. I na he me kekahi i manao e 'oaa iaia ka uku ia nei t kona Haku noa ka hana ana i kekahi karaima, alail», ui kahihewa loa oia noa ia maoao ana pela, ae hoao paha e loaa iaia ka maknna o ke Akua a.a ba hatyi ana i ka hana ino. ' I ka oaanawa i kamaiiio eoai a.i "uoea haiolelo i kela wau oUk ua hoopih» m kekahi 'nea h'.olohi i kela mau <jH<i i aoo hopobopo r O'ai,, oia mou ae ana a ka uiēa haiolelo, he kue no ia i na mea a kela Kilo He'ene i ao aku ai i ke Kanaka nuuui o ka akau, a he naau ao ho' e hiki ole ai i kela Nnnui kuaaina e aio ae i ka hahai ana mahope o keh? mat ao ana. O.na olelo o kela 4no i kamaiiio ia mai e ka mea "haiolelo," he mau olelo kēla e hoolohe koke if ana e ka mea "manao hilioai naaupo, M wahi aua Kil ■ Helpne n€i i noonoo iho ai. Me keia manao e nu ana i!oko o kona manao, ua hoolala pu iho la no oia i kana hana e hana aku ai, ai fco jpakele ia kona ola mai ke kanaka ana i hauahtwa loa aku ai, aka hoi wahi no ana i nomoo, hou ae ai "I na no hoi e lawe feela Kalee. sa i keia mau olelo ao a ka Lunb»jle!o kaulana, alaila, aole lei oia e panai hou mai i ka ino.no ka mea i hana ia aku iaia me kona ohana e keia Kilo kolohe nui wale. He nrea nd nae keia e houla ana i ka Lunaikehala o keia Kilo maa i ka imi loaa ma ke nlabele o ka apiki. Ē waiho ae nae e ka mea heluhelu i keia Kilo kalohe me kona mau manao kupikio ae hoohele hou ae kaua i ko kaua moolelo tua ke alahele o ka mea haiolelo k.mlaaa.

I keia manawa a fea mea haiuleio e kamailio ana i kp aluha aku j ko kakou tnau eneun, ae 'hana maikai aku hoi i ka pne hanaino mai ia kak< u, ae h »isce pa mai ana hoi i ka Kristo i hana ai, oiai oi;\ e kau ana maluna o ka laau kea, ua hu'kala aku la oia i i koaa mau enemi, ai ka poe i kaki-i aku i kona mau iima i ke kui, a ua hoike ra*ii la ke Kristo ma ia hana ana, ua.lilo kooa koko i hook,*he ia i maīia huikala i ka hewa o na kanaka o na Lahui like ob o ka hoaus2. l'a knmailio pn mai la uo mei* haiolelo i ka hooiaio ia o keia loioaikai ma kooa ! oouim ia ana e hai i ka Euaoelio ia Komieiio ka Luuahani v ri Homa ilh ohuli ia ika jo:»o Kri«ttafto.

1 keia mauawa a ka mea haioU to « kamikiHo aoa i keia mau olelo, ua ko iio maoli iho 1a ka noonoo iloko

io Cslo ke'Kilo Helene, aole loa e hooko ana . n-Kalacasa i ka hoopai maluna ona, mam'-:!i o kana mau • hana kunaakaia i ko'na ohana, i ua D&e e habai ana oia i keia.mao ao ana a ka Lunaolelo kanlan;», «o ke kanaka nnnni hoi ana i hoeueu ai i na manao pepehi kanaka iloko ona, aole loa oia e ho ?k > Bfif» i keh hft,n>i

(naluna o Kalaeuai, a ua'H'-o no hoi keia noonoo o ua Kilo Helene nei i mea.hooluo'u i k:)na manno, oiai, e paleka&a nna oii i keia mau ao ana a ka Lunaolelo knulana, i na ano e

;ke ia mai ana oia e mau • ana i hoa*j aj e hoalai ke kuee.pepehī kanaka iwaena o laua, aole on.ahopohopo no kona ola.

Ma ka manno boi o \ r inu;ia i keia ooau olelo a ba Mea haiolelo i keia hoomana ano e ua uiouu iho la oia iaia iho n»e »e ano pahaoliao"Heaha la ke h-t • > Keia ano hoomana hou, ;v he "nu n tio keiā Akua liuu e kinuailio ia mai nei, ap ke Akū» hoi a keia poe hoouiaha e liilinai uei?Ua hiKi ole i kona auo Roma ke paulele i keia mau ao anā o kēia uaea haio'elo., I na pāha oia e hahai atfa i keia ac a.ia a keia lloomana h<<»), alaila, e haalele ana oia i koaa nwu ao r RoūQB apau, ae lilo pu ana no hoi oia 1 enemi no ka Ecn?pera ō Rotna, ae hao ia aku ana kona tnau pono apau p ka mana o ke Aupuoi lioaia, ae haalele ia f«ai :.fia Uh e kona po'e makaoaakp. apau, ae lilo ana oia i mea hoowahawaha loa ia e kona pou'.u o koaa aina hauau. Lloko no nae o keia maa 1100100 c nu ana iloko u keia knnaka R >ma, r>pio ua hoomaop -p > pu iho la m> 3ia i ke kulana pookela maoli o k(ia oiaio ano hou ana e lohe nei» oiai, e io ana keia hoouiana bo i i ca ano pookela o ke ola ana. uē kuhikuhi &na hoi i kā hilinai o ke kanuka i aa mea pookela. o ke ola hpnua ana. 0 kekabi mea ano nui loa no hoi i komo mai iloko o keia ano hou ana a lobe nei, oia no ka hooiaio ia mai 3 keia hilin ū e keia poe e akoakoa nei ma keia wahi, me ka nana ole ae i na hc omaiau ia e ka maoa o ka Em«peca, e'ai no ua

hoomaopopo ro lakou i ka hoopai o keia kue ana i ke kanawai o ka Eoaepera o Roma, he poino o ko lakou o!a, eia nae me ia paaopopo no o ka h opai maluna o lakou, ua malama aku ia no lakoū i keia hui akhakoa hoomana aua. He.hoike ana mai no ia i ke ano peokela maoli o ke ano hilinai o keia roe naaupo. 0 keia wahi luo nana no ho'a lakou e hui nei i keia ahiahi poeleele, he wah] hoomana kupono no ia «iO ka hehena, wahi a ua

Vinicia nei i noonoo «a'.e ae ai, oiai mamuli paha o ko lakou hiiinai akua ana, ua hiki no ia lakou ke hOnmana i ke Akua ma na wahi i hoowahawaha ia e na kanaka o Eoma, oiai, be wahi hoiho ia keia wahi a keia poe Kr;stiano e hoo-

mana nei e na poe RomV, a oia no k* kuinu o ke kan« »a o nn poe Kaūwa ku«p«a mn keia ii/au ilina kupapau, ek nae noa ko , Vinicia hoomaopopo aku » ke ano hilinai o keia poe, aole a 1«' on uuna r,o kahi o ka hoom uh :«ka, o ka tuef nui pah« i ku 1* -;o s » manao o kfl lohe ia o ka ulelo o ko lakou oiaio hoooaann hu«. Ma ke ano n ; 'hoi o k« ao ana o ka mea haiole! ua hoike mai la oia meka maopopo loa i ke alahela o keii'o!a : 'hou, oia n ka hUiti?ki paulele loa i ka enana hoola a huikalahoio ke Keiki hipa a ke Akua, a ua ao pu mai īa no hoi i ka hahai pu o ke ola uiaemae ana me aa oiaio o kda hooiuaua hou, »e hooi aku ana hoi i ka oiauao ana i ko'hai p>mai*aī, a aule hoi i kou pmo pouoi iho, He mau mea pohihi maoli no ka hik» ke hv»oko ia

keia mau ao ana a ka mea h.»'..»ielo, akn nar, he hiki no n«ē ika mes noot # <»o uuku ke ho - wnopo'po koke nku 1 kēia mau ouūo nu>skaka to<* i kukak ia mai y ka M mea haioU 4 !v». ,>

Ua hooenaopopo pu iho ]a no hpi o Yinicia i keia ano hou o keīa ano ao ana. o ka hooaiana h'v u, 1 na e lanaki'a keia n;au olelo nialuna crta alai!a, loa e hiki iuia.ke aku i kona manao ahunu mulun« r ka wahiae opio una. « ini l houniano iie-i, oiai, ua kāui*ihv.!:i m>>.i ktia ta;\u h);sa e na oiaio auo

j nui i fio ia mai p feeia hoo.uoanii Lon... j U» ike pu iho ia ke Kaukau Alif Ru:ua, i ua ua pau iela ano whio -iloko o ka piwiwnl o Lngi;v, aiaila, aol« loa e hiki iai?i e lr.we mai iaia i wahine aa-aniiahi nan;% a.e hooko aku paha i kona ri'au Kiahemake. kuku. 'ino- oi!'lnn>t o kino oka wahine ou : o, olai, \x\i\ kaua .hoomnopopo. aku, e haawi a-'i.a kela wahine opio i ka make tt<anjua o kona ae ana niai e hco!:o ia kai mnkemake o ke kanaka Op:o Ron.i>! maluua o kona kinf). He tnau mfa keia e hifei pono ole ia \ r ini<;ia k<_' hoo r D<jnawanui, uka ime, uahiki ele ;io nae iaia e &!( ae mai rm oiaio pokeia i kukala ia mai e ba "uiea haio'elo" mai ko'ia awai kuDaianha| mai. Ua liīo keia muw ma'iae hou 1 ulu hou ae iloko o ke kan <ka Opio Ko.na i mea ho-'pihoihoi maoli i kona manao, i na lioomaopopo maoli iho la oia i kona luhi wale ma keia imi' hoomano ana i ka wahine opio o ka. ak<ui, aka nae p j tnarnuli no paha o.rta arv> iro iloko ona, ua hooholo iho la uo oia iloko iho ona, i.ole loa oia e haawi pio ana malalo o ke ao ana a kein LupaoMo elemakule. Aoie i pau.