Ka Hoku o Hawaii, Volume XIII, Number 39, 26 February 1920 — HE MOOLELO WALOHIA NO EUDORA KA HAPA INIA ILOKO O NA HOOMAINOINOIA HE NUI AME KE ALIIWAHINE PIKALINI ILOKO O KE KOLOKA O KA HOOKAMANI (Unuhiia e Hoolale Kauakanilehua) [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO EUDORA KA HAPA INIA ILOKO O NA HOOMAINOINOIA HE NUI AME KE ALIIWAHINE PIKALINI ILOKO O KE KOLOKA O KA HOOKAMANI (Unuhiia e Hoolale Kauakanilehua)

I k*'U \va it« hoī i haatete akn ai o Malakmna iu Evi'fora wie ka pane malie aua i'ku i keia mau hnaolelo: "E n|.iiicL_kaiitt_i.'-Eiiiiiira. llilniii dku_ ; k' l Akua, a fmna "e hooi>akele iaoe "la wa oia 1 kulon iho ai a hawaiuiwana ilio ta nin ka jK'|wiao <v Eu<lora. ' H maiiaolana, Ia \va oia i leu ae ai a liana i)iai !a inaluna o Tabita a paiu* mai U. "K imlama pon.o i ko Iniku wahhie .1 koia po." U-hiki ia oo ke hilinai iiia' mn}uii%o'iv, walii a Ta}iita. IJoko ola \va i haalole akn ai o Maln■koiua ia Ku<k»r.i a-hoi mai la no kona ruil) luoe. lai» iH'i no a hiki mi kona mmi 1 , aia lini kani ana ka hele-kahea, a a i> ki» \va «<o la o ke.kamva°i hoiko ma i ai, ua liwa uiuk o Mr . Kaaka, ka loio' ohana o ka llakn Liakona, a o ka. \va 110 ia.a Malakoma i help akn ai e hui pu me a O koia loio ua kauoha ia akn oia e Malakoma no ka hele ana mai o loio ma | ka ao.'ui o Kii(lora, a oi«i he loio kaulana ikeiaina L'olekane holookoa no ka }>iha I ifcf nia kr "kanawai, h ua inanao o j konia, ira īiiki ioa iaia ke pale i na kumu lawipii <t ka a<ia« oke Aujmni, ! T a hoike ; aku 1h iki hai <♦ Mal<koiua i ka in<»olt'lo o I Kuiloia mai ka intia a ka hopV, a oia i ka kft loio i pane wai ,ai : . Uoko o k.-la wa i. hoike mai a.i ka loio i koua ui'-iiiao, oia hoi, niai ka* mna o kona hoolohe ana i keia hihia a hiki i ka hope, na maopopo loa iaia aole wahi [ Eu<i<ir-i *' n ikele ai iinua oke kana- ; 'wai. I a hoopaakiki aku la no o Malakoma a<jl< loa i hewa iki .0 Eudora, a ■oia ka. ka loio i ninau mai ai : . "Aka, ina aole maua i hajia i kda hniia, nawai i lia?ia? : "A nawai' oia ka ninau nui, wahi a Malakoma j pane mai ai, m.e ka holei ana ae i ka hou o kona Aok- anei hi- mea okoa ae kek*hi i hoohuoi ia? wahi aka loio i ninau mai ai ,"Aole loa'. a Malakoma. '"Aole anei he paonioni o ka ohana i make me k' kahi ni<*a, a i ok* ua lioopoino aku paha i kekahi hoakanaka, a 1 dte ua hoenemi wal<! aku i kekahi niea? wahi a ka loio, 'V\ol.', aole, aole loan< x ; aole lakon i hana hewa wale -kni leekahi hoakauaka, a 1 ole iu) lieeiieiiii W,ili- akn paha i kekahi inēā, a aole uo p:iha iloko o ke."ao nei, wāhi a Malakoma. v "Ao!e anei he poe hoomikaulii kekahi 1 ka waiwai am>.' ka hale o ka Haku Lia.tona? wahi hoūa ka !oio. : "Aoli- loa nia ka honua nei! 0 k<i I Haku Liakona aue konn ohana lie piha ; lokomaikai lakou, a ua nui ko l*kon aloha ia e namea aj>au, wahi a Malakoma i pane mai ai. >"Alaii t, ua inaopopo l<»a na keia kaikauirfliine hapa. InU i anai keia oliana apau l.ia, a oiai oia ho<»kahi no ka liopilma o keia mau waiwai apau, a oia wale iu. ka pilikoko i koe e oJ;i nei, iiia ka mooWo o kria hihia oin oo ka mea l'iwelawe na keia poe, a ma ka ike a na kmka, o ka laau make i lioohaihu ia ai keia poe, aiawale no nia ka aina, hikiua o ioaa ai ia ano laau, e like paha tne Inia ma, a aole e loia ia ano laai) make ina Pelekane ni'i. X )faila e Malakoma na moakaka loa keia luhia aia maluna o keia kaikamahine liapa Inia ke koikoi apau, vvalū a ka l<>io i pnne mai ai me kaluliluli aoa o kona poo.

I ka luiie ana o Malakoma i keia inau olelo a ka loio, ua'loli atio e ao la koiiā mau helehi'k'ua, ame kie «110 pilioihoi nui. ua pane inui la oia mo ka 100 haalulu o ka oiea i loohia i kekaln ma'f ano 'o.~"Aluikt ua manao oe, ina o l.ookolo koloia ana keia hihia, ali'iln e poiuo atit o Kn«l <ra? ' ,f Ko hoiko āku i«»i au ivk* ka oiaio loa, iiia no ka hookolokoli) in o keia , hilnu, īUaiia, o i)oopaiia an* o Kn«iora, aoie loa oiae pakok' ana, walii a kn loio. I kHit wa i ku ao ai o Muhikoma iluiui me k* pv;ili ana o koim niau luna i k« poo, a knn«-\\aiu-wa akn h me ho ii«m turora, a oi*i ka hou o kiki ana nia kona lao. Okn w*a iu aka ioio i ninau ukn ai. •'l'a l->-a ia anei oo o Malakonni i k t nin'i. -'Aolo, na Hko koia nio kokalii pmipnn ntu i kui ia līiāi hi'u, wahi a Malakom». " \laila, o Nfal«koma, o kn no hoi *a maliH'l'K» •» Iwiko ana i kott ano kanaka\ \\ahi a ka loio i mai «i, * ' 'O. t- knn K«tlora! Ka wahhio v>pu>* p : o aui ka uioh i pumuu !«• oto .« i i'ioli» mu ia, a o kan aaa ka .m .t i k.l m »i kou hkk» nmoniao iiai ! n ahi a Malakom» i pnana no ai mo ka pa'.ipauaho. l'. >k » k 'la «a i hina *kn ai o Maiak .• I UM O k. |>akttnkauj a nwt- iho Ih n.o ka \\v'oiu« . '■i>, *oU> i haalolo < K "* < "M 1 a- a \a <vp, «a.'.i a <i;«k <.1 * o'olo' u<< ilok< oua.. 'M a an i kuu ku\o, kwu ' <a» . > m g| i !»«x\ a , * ; koia

vva o hīiawi ana . |yi i kuu ikaika apau e makean nou." l'a uoi koke aku la no hoi o Male - kouia'i ka loio g hooku» mai iaia, a o hoi oia lua kona nimi, .» no ka ioiu hoi e ! paina pu oia ine na.luuakanawai i kela po. Va ae aku la uo hoi kd loio i keia noi, a h.ialeie iho la hi Malakoma houkahi. Mo 9 kda wu i koe liookahi iliu ai o Malukouia, ua hoomaka iho la o*tt e hool'al.i i ua nu a e pakele ai o Eudora. I ka maopopo ana jaki -kana uiea e haua aī, ua hemo aku la oia iwalio, a lak-t mai la i ka puka. Ua hele pololei loa aku la keia no ka hik'lio, a loaa . kekahi lio holo loa, haua iho la keia a paa i ka uoho,, ii o kona kau ae la uo ia a kamoe pololei iio kekahi uluiaau ma ka akau. o ua Kaki !e nei, a ;»ia ma keia wahi kekalii halepohaku kahiko m pau i ka a iie wahiihoi keia no na wilikmi e noho ai mamua.

— I k «--Muiaie oma In.ieainnpina' kt*ia ■miin na h'l« ibo la oin )nai īiina ilio o ka lio a llooj):»a aku la i koiia lio i k< kalii knumlaa\:( a'hoomaka aku la oia .<• iho i ka lua olalo o ua halopohaku uoi. laia e i'm ajia, ua puana malie ae la oia: ''Oa liaawi au i kuu nla no» e Eu«lora, i irtan mea apau no kuu iīewa ok', a . au ke? hookoiiLO nei ia'u iho iloko o ka poino 110 kou kuu Fn,lor'."

E ka iilea lieluhelu o moolelo, . ' ke»a \vahi a Malakoma e hele nei, lw l»«a liH.ua keia, a aia ina keia • loa« e Liki ai ka liele a lioea i ka rmni a Fiu<h ra\n • e iioho ana> a ua ia keia lnahw£» i wahi no na Wiiikini e liele ai a k'»tno iloko o ka nimi o.ka wahine a ,me k» ike «>le ia. Aia ma keia rum ā [Eu(lijra uia e noho ana he Imna, a o Maīak'nn* wdje.no kai ik , i keia inea Nolaila, e waiho malie ka . >u kakoii ia Malakoina, a e huli a<.vk-akou a naua ia Eu<iora ma'e noho a;ia iioke o kela mini -

: N<> K»<loni iioSi j i ia iki koita. poo i 'luua a aia inau-kona poo ilalo ina... wa. apau me ka mve ana u'> ka hopoua -o hueu iuai an» īnaluna nn«, a jiO kona mahi3nluhi loa.i hui pu īh m« ke k«umaha, vn liaule aku la oia iiia.moe. lu \va ana e hiamoo ana ua puiwa -»e •[a oia, a lele aku- la oia a puiiki i ka a-i--o Tal>ita'i))t i ke kahoa ana. : "ii3 Tabita! E T«l>ita, v puliki mai. oo ia'u !, Ke makemake iH'i im makii e lawe ia'u e hoopaa iloko oka lua pouli. O, e, iia Lani <• alol)a «vai ia'u!" : . j I kt?ia wa i puliki aku ai o Tabita i | kona Haku wahiiK* nie ka paue ana aku" me ka leo' mālie: ■'E kuu ljaku mai olohewa oe, ■e noonoo maikai a mai Jioukaunjahn ia

hoe ilio.*. t* ija,LHiii.! K<j ike nei au i ka. ho- , weliweii 4,- k.ui niai aiia maliiii;] o'a! -wahi a Ku«loru i puann ae iii, ine ka helekii ana o kona inau waimaka. ''Anwe ka weliwoh! Ua ike aku nei a» i kuu lioalianaii arne kuu inakualiiuo ua innki: laua, ua.lmoinu ia e a'u i. ka k'au uiake, Q, t: lilo ana au i lieliena! Iv lilo au& au i hehena!" A liehee ilio U kuila pauku kiuo iluna o k:i papahele. Xo kekahi manawa ko Tabita ku nana ana i kona haku wahine nie ka maupopo ole iaia o kaua inea e hana ai a iiuliu ua paiie lualie iho la oia: "E kuu haku wahine, e hoao oe e hoopau i kou noonoo uluahewa ana pela. R malama i kou kulana, e houmanao of aole loa oo i h na hewa, a m.iwaho ae e keia e hilinai aku i ke Akua.'' Ia \va. i knkuli iho ai o TabilH llaL> ini ka pane hōu aua aku imua o-kon* liaku w-t l iinr: "lvkuu Eudora, e hiUnai i ke Akua, ka mea nana e lawe «ku na luuhu apau, nolaila e wehewohw aku au i koi, mau aahu i hoi oe e moe." "E lioi anei au ma kela hela e moe ni' Maluna o kela hela kahi i waiho ai ke k-ino make u kuu houhamni a o ka law< kok-i ia aku nei no ia! <.>, aoie loa «u t ae e moe m:i kela bela. līoi ihv> 110 ho ao!e o'u makemake e moe i keia po* oia au e noonou nui aiia no ko'u lawe ii : s aki • hoopua maloko <V ka haiepaa.:ao. Puhei e hiki ai ia'u ke hiiunoo i ka hoonianai ana ae i kein nnm mea? Aole loa e, hik ia'u ke hiamoe. E. kuu kauwa wahim maikai e waiiio malie oe n'u e noon<u ana i-ela. wahi a EuJora i pane inai ai i kana kauwa waliiiie, me ka naka Inhi ana o wyhi [>auki) kino. ' 3lamuli o keia īukne a Eud ira ua pai; toa ko Tabita walaau hou ana, a ujohc mulie lo;v īho la oia in.i r.a >\awae o k;oim haku wahmo. ! He i'niiīiawa loiiii lo i keia o ko }jtuui m»h<» ekemu ole ana, ame bo aiea u<_> hoi ke Kilo * IoM aku uei ua l.oni o kela p<", a io)ie <#ku lu o i ue kauikoele mai o k» wali o ka hora H ia o ' ku po. | :. I kela manawa ua, lohe aku ia o TatyiUi ? ka iiak;tkc o keka'ii uum mUi ko m«|i o ka paia n-ka rumi me lie \*awae ohi k;i nehe, « iuia i n&na pono aku: ai ma kahi UM i Iol»e ni i ka nakeke, i»itt lioi, ho tnen e kou.i puiwa aioe ka plha makau i k.>na ike na aku e we!;e ia uiai :vi»u kekalu p;tp;i <> ua paUi * nli mai la he kino kauaka me k;i i'ui m-»i iaiīi m-i : «.»W e uwa. K»< nao ]na Uki o Xabitu i kti mak ui, a ua h|vokokv> ae la oi!> e uwa, a pmjwiv koua haku wahine, hook&hi ko lajua muui like ana i ktia kiūiaka i ku oili iiiailoko mai o ka mi;\ o . koia mmii a lana e n >ho iUin, a vi,ka wa koke uo a ke kino k i h.e\ !\i ksn ok k lo ■; ! ! l'a oki e Tsii<i<u* Mini m,\kAn o, ' On[ili t»o k ia/ 1 i j 1« \v« kob< i?o ku nn» ua k.iuAkn *l|i i »»Uu ia nio kekahi koloka loiln jmus o I»uj> uei, a pam> hou fnas !a: "li uvho uuUio ohia inu »o ko iai

mauao c pakA , L'iai kt ut- \vahi ak« f waii no Ueia o Mahikema. K i,ulvu nialk' olui- iua iio ko okm mauao e ]>:iki'l(Muai u :<hi uku, owau no kela o \lalakoii\i\. i . Jh- nu'a oiaiojj ka uHM.helulieiū o keia. tuj>trlolo,'uu huni. o_ MaUikoma i kona uiai; he.k'heloua nu ; kela koloka loih'i", a oia ke kuuiu i makau lumua ai o Tabita auiu iīuiloni, aka, i ka maopi-po aiia ia laua, ua lioopau koke ae la laua nei i ka īuakau aua. liv w i i .paiio hou mai ai o. , .Malakoma: "'K pmio k >kuti e kaiuailio | hiiwauawana i oU: e lolu: ia uuū kakou e )ua makai kiai. £ hooloiie mai olua» ho ■ mau laka kilou aia maluko nei o koia | uiau paka, \ia,-laka ia auei e olua? . Aol«, wahi a Tabita i paiK' aku ai. ! . A-ole i pan .