Ka Hoku o Hawaii, Volume XIII, Number 40, 4 March 1920 — HE MOOLELO WALOHIA NO EUDORA KA HAPA INIA ILOKO O NA HOOMAINOINOIA HE NUI AME KE ALIIWAHINE PIKALINI ILOKO O KE KOLOKA O KA HOOKAMANI (Unuhiia e Hoolale Kauakanilehua) [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO EUDORA KA HAPA INIA ILOKO O NA HOOMAINOINOIA HE NUI AME KE ALIIWAHINE PIKALINI ILOKO O KE KOLOKA O KA HOOKAMANI (Unuhiia e Hoolale Kauakanilehua)

I kt'la wa me ka l'iamau lua ua wehe inalu aku lao Malakonja no kahi o na ■»mkai a hika ia tna kilou ii paa, a h'.u uiai lu <>ia uia kaln a Eudora ma e uolio ana a liōolohe nku la ina palia e lohe aku ana oia ī ka nakeke ruai o ua wahi makai A liuhn ka ia nei kali ana, aoU; oia nt>i lohe ī ka nakeke, a oia kana i nnnmnainn iho ai: "l"a laki inaoli kakou mamulr o ka hana ia ana o'keia niuii lioopnha'oha'o, aok loa he loh«-o na walii makai kiai i ko ohn uwa. " \«)laila ua hou mai la o Mala. konia Ut Tahita, e lahita, kim kaikamai hmiMnaikai, ke inhnai nei au maluna I ju, nau i* hooj>akele i ko Haku waliine i ken }io." Aol<> ou kanalua no i* mea, na makaukau uiau wau i na wa apau wahi a Tabita i paii<> mai ai. "Ina ixla na pono e Tahita, a eia ka'u ia oe, e hoomakaukau koke oe i ko Haku wahiiu' i k.'ia mni.' wa, a oiai he loiiii ke "lahele a maila e 1 i«>le aku ai . Kc honmaikai nei au i ka poe na lakon i liana

keia lua lunia mai kahi rruu 0 na wi.likini a hoea j koia nmiL Kia ka'n ia <h; o Tahila. (■ pani an;t o; ma kahi o k<> H?.ku wahine i koia jio, a ka la apopo e ninan ia inai ana o<; no kahi i mahuka ai ko llaku wahinf j , a <'ia ka'u ia oe, e ho<>la!au oe ia lakou ma na auo apau, a mai hoike iki ye i keia lua huua. E lik« me kou hoapaapa ann ia lakon, pela ka manāo a iiiaua e hele ai E hiki io ana anei iaoe e Tah»ta kt' hana i keia hana? wahi a Malakoma. 4< la lakou aku paha ia Mahi o ka n:nau mai, a ina aok- « u oane aku aua i ka lakou ninau, heaha ilio la ka lakou ia'u? Aole o'u makau k<> lawe ia an e hoopaa i ka lialepaahao, aole no ia Jie mea no'u e liaawipio ai ia lakou, walii a Tabita.

"Aole loa e liiki ia lakou ke hoopoino ia oe e Tabita, »ka, o ka liooweliweli wale mai no i mea nou < makau ilio ai, oia walē ae la no, wahi a Malakoma. ''Heaha ho ka'u tnea e makau akn ai ia lakou? Aole paha oe i ike i ko'u ano, iie waliine hopo ole au, a ua liiki loa ia'u ke pakike ia lakon ma na ano apau. Eia paha e ninau mai ana lakou, aU i hea kela liiahnna i hoomahnka ia ai o Eudera, walii a Tahita.

"Aole loa he p<>e i ike ia uiea, a koe wale no paha he man .nakahiki aē nei līe. lehnlehu/ua hele ihololiolo au ma kela hale pohaku o na poe wilikini, a ia'u e inakaikai ana i keia hale i pau i ka hioio, ua ike iho la au i kekahi lua inaialo pono o ua hale nei, a i ko'u komo ana ua hookolo mai la au i kela lua a hoea wale i keia hale, a pii he aiapii ilūna maloko o nā paia o keia hale i kupono no i ke kanaka liookalii a hoea au ma keia nnni no, a pela wau i ike mua ai, walu' a Malakoma.

| Iloko o kela'wa i huli ae ai o Maiakoma a pane ia Eiulora: - "E hooma'ma e kuu alolia; e hoomakaukau ia<>e iho, a no ka miīa, e mahuka ! aku ana kaua 'mai keia wahi aka. " ! I keia wa i nana pono mai ai o Eutlora malnna o Malakoma a liuliu pane tnai la: "O, e Malakoma, he pōno anei keia mau hana. Aole au i maa i ka hana hewa mai ko'u wa uuku mai, eia nae, ke liookonokono mai nel 6e ia'u e ma inika wan mai ko'u noho {Mo una na ke kanawai. E noonoo pono oei keia uiea, a e hoomanao pu i kou kulana hanohano a iioopono, wahi a Euclora.

"E Eu«iora, aole au e alakai īiewa ana ia oe. aka, e lioomanto oe aole oe i hana hewa, ame ia hewa ole no ou ke makeinake ia nei oe e li maluna o ka amana li kanaka. Ina ua ike «u na hkna oe i keka ū lihi o ka hewa uialuna o kela poe i make, aole loa au e ae e hoopakeie ia <><•, aka, ko hana nei 'aū i keia hāna i ole e kau mal na hoomaewaewa āua a ke kaiiawai maluna o kou kino opiopio, wahi a Malakoma i pane aku ai me ka leo j piha i ke aloha.

"Alasl«, ko manaoio nei no aolo loa wau i h<n\ H. Aolo auei no kou howa ole, ua aa wau o hoK' imua o ko kaimwai, a e hiliiiai aku hoi uwlmm o ka ke Akua !iocvpoiiojVHno ana «o ' ko'u i>alokana? waiii a Ku>l<)ra.

| "Ma na «no apau o lu!inai aku 1 ko | Akua, kai no hoi o ka hana pu kokahi o ponoui. l a liOiinuikauka,: ko!a i uahi non o p*\koK> ai niainua o kou noho iho maanei, a !»«lawai pu oo tno ku hopena woli«A'!i, wahi a Malakoma. 'Mka, o lHK)mHuao w < Malakom i o ko u maluika ātia uiai koia walii aku, aoK <■ 'niinao ia mai ua haua liewa iow-u «alu a Ku<lora. »<' atu'i ' .Maila, h<\on.<tutat.» aku a i m - i kt kaiū pauku Hat!mla i vCahi non o iko mai ai. 1 ka w« ,t Hon>lo ko ai» 1 (<>»,• t ,ū > k:tīī» snan olelo o J ki ,\ ■ a koiW' aptu s ;u* KniiUU, ua| i »1 o ai v ī na ak<. : t >» m« |ioteloi.» 'nA ont '»*• koik'; Honu'loK» x»ia, ho ko m ' 1 na ka M. K>ok#tAu" 'Aoie, -* k « k& Auola, a lu»K» Uko« i

Aīkupika. He mmi makaink; niKhope niai ua liele o lesn i lerusaloina e hui-ole-ln ai, a ua makomako na P:\risaio -e pepehi iaia a uiake, ua noho an«'i oia uia ia iiiilimakauhale no ka mt>a aole ona, liewa. h« hemokle oia a he keiki na ka Mt-a Kiokīe L«mi? Aoir, ua hele oia ma ka maunp o 01iveka, a. no ka mea »o!e i hot'S mai koua uianawa. O e kuu Kupora, aole" no kou manaolo aole oe. i lu'wa oia kou mea e hoolololie Uu> ai i i wahi non o poino ai 1 w«|n a Malakomu.

llpko o kela wa aole he piine leo iki e Eudora, :a noho inmuule loa iho la oia.

*'0 ©na Lani, e Emlora, heaha kou niea e kali nei? Aole anei au I hoike aku nei ika oiaio imna ou? E pono nu e hooko koke i kau hana, ke hele aku nei i ke ao i keia manawa, a, ua imopopo loa ka poino e lioea mai ana maluna ou. j E iaoolohe mai e kun aU>ha maikai ! I i k«ia manawH he pio oe; na ke kauawai Ma keia pule ae.e heokolokolu ia ai Oe, a he nui loa na hoike e olelo ana nau i pepelii a uiake keia poe, aole au lioike. i O ka olelo hooholo a ka Aha e li ia oe ma ka amaua. Auwe ka mea ku 1 ka manaouao! walū a Malakoma i p;tne aku ai, me ke kiki o ka hou no ke ake loa eae koke mai o Eudora i kana leo noi. . ■■■■■.■]■

Me ka leo o ka mea i poino, aia hoi, na manle iho'la o Eudora iluna o kona uoiio e noho ana, a o ka w.i. ia a Malakoma i hea iho ai:

"E mahnka e Eudora! E mahuka koke kaua a 110, a na' u oe e halihali ma kahi e palekana ai, a hiki i ka wa a ka Mea Mana Loa e iioike mai ai i ka oiaio i ko ke ae nei, o ka niea 1 lewa e «ku ia 110 ia, ao ka niea pono e lanakila no oia. £ maliuka ano! K mi'.huka a no! O kou uolio ibo ua iepejii no oe ia oe i];o!

"Ae, e mahuka ana au! wahi a Eu dora 1 puana malie ae ai.

I kela wa i lalau aku ai o Tabita i ka papale eleele anie ke koloka maliana i lawe ia■m»i uia kela ahiahi, nie ka manao ia e lawe ia ana o Eudora i kela po, a hoaahu iho la a hoopulou mai la hoi i ki uhimaka eleele ma kona heleheleim, a pane mai -la imua o Malakoma ua inakaukau kona haku wahine no ka mle aku ine ia, ma keia huakai i maopopo oie kona hopena.

Ika ike ana o Malakoma ua makaukau na mea apaiij o kOna wa no ia i pane mai ai ia Tabita :

'■I keia maaawa e kuii kaikamahino inaikai Tabita, v haalele iho ana maua ia oe iloko o keia wa a no. E hoomauao ua« o« i keia, aoie ioa kekahi poino e kau mai ana malnua o kou kino. Nolaila e l«upaa oe, a mai hoike iki oe i kahi i pakele a: wahine, a liaawi aku ia oia i kona lnlu lima hope ia. Aplē loa oe e kanalua no ia mea, wahi a Tabita i pane uiai ai, ua hiki no ia l.akōu ke uhae iiilii i ko'u pauku kino mc ko'u hoike oie no ia mea."

lloke o kela wa i pane aku ai o Eudora ia Tabita me ka halo'iio'i ana o kona mau waimaka:

"E Tabita. e ktm kaikamahiue maikai, .ke.raanaolana.nei f»u a liilinai hoi maluna ou t a ke pule nei an aole loa ē hpea mai kekahi poino naaluna ou mahope o kou kupaa ana nialiope ou."

Mai hopohopooe e Endora, ua hoohiki au a-pau inahoi>e ou e kuu haku waiiine, a ina e make o Tabi-ta mahope 011 aole no ia he mea <> kunalua ai, wahi a Tabit:..

I kela wa i lele aku ai o Eudora a honi ilio la i kana kauwa wahine, a hoonnika aku la laua nei e mahuk l » maloko o kela luahuna. M((KUNA VI. KA HULI IA ANA O KA MEHKU.

Mahope iho o ko Malakoma pani aaa I kela apana papa ma ka paia o ka 1 ale ua hopu maj la oia i ka lima o Euil ra a alakai aku la rna ke a]a polal īhi o keia ]uahuna. Me Ue mea ala iloko j k Eodora hoomaopopo ihoj he hanen paha aoi anuu alapii a ]au» i iho ai a hoea aua laua nei i ka p«»paku o lalo o ua luaiiuna ala eiiele ai malalo o ka honua. Hoomaka aku la laua m|i i ka liele ana mo ka hapapa ona lima ma na paia o keia luahuna, a oiai hg poulinli wale uo, a i ka liope loa ua hoea maal'ahi aku la laua nei malalo pono o ka halepohaku a nu wilikini i noho ai, a o ka uianawn no |ia a Malakoma i pani aku ai i ka waha o ua luahuna ala mo na pohaku unihapa

i oau i ka l'a pii mai la laua nei iluna, a loaa ua 4 lio, a oia ka <vu « Malakoma i paue aku *i ia Eudora: "E kau oe keia lio, a o 1 hele kaua nie ka'awiwi loa, oiai, hc siapah« hora wale no, alaih, holo ke kaah) mai keia wahi i aku.

O ko laua iu?i oU'U ao 1& no iu a kau aaa iluna o na lio, « iloko o uwi miuuko walo uo ua hoo« pono aku la laua noi i kahi hoolulu kaahi, a oia ka \vu a Malakonu» i pano hou tu ū i*\ ia Kiu!ora: K wehe «k; i kou uhimaka, iv niai hooohoiw oe/' Tu hooko koke aku 1»* hoi o Hudor» nu» kn pauo 100 010.

Ua lielo iiko aku lu lau,d uo kalii kuai kikiki o ko k^iahi; iuakvuiako au i oiiu kikiki hoiu ekahi, walū u Makkoiua i pauo aku wi i ka moa kuaii kikiki. Ia \va r.u hoi ne. haawī i» uiai ia i« Uua uei.

"l ka wa hea e Imlele iho ai ke kaahi i« ueiV wahi a Malakouni,

"Aole e haalele koke aua ke kaalii iloko o hapalua hora mai keia wa aku, e k*U ana i koeke leka a hoe« mai» uo nae. o ka N\a holo mau keia, wahi «, ka nh v a kuai kikiki i ikmk 1 mai au. "Akila ua hiki» w ahi a Malakoiua. I Iwia \va »4* \ |>niti aku ai ia Knvlor* t • lax*v aku Ui*ia a luHMioho ma ka nmu o ka vrah?ne, lakua iu i i kotuo *ku ai «ole i<M ho poo oloko. "K noho v*e us*atK'i v v kuu aWi* Kii

dora a hiki i ko'u wa e hoi mai ai, wahi a Malakonia. Iloko o iwakalua minuke c hoi.mai aī au . Aole au. manao e mii ana na wahine e komo mii ana iloko o keia runii hookipa, a o ka' u wale no ia oe e pulo'u 1 kou ulumaka. I kela wa ua hele pololei aku Ia o Malakoma no kāhi a laua i ai i na lio,. a i ka loau ana ua hoilioi pololei aku Ia oia uo ka liome o ka. Haku' Liakona. Mai laila mai u» l>oi awiwi mai Ia oia no ka liui anu.ine Eūdora, a he elinoa no I hoi minuke i koe, alaila holo ke kaahi, hoea ana keia a noho ina ka aoao o Eudora. . . ..■■■■'■ Aole i pau.