Ka Hoku o Hawaii, Volume XIII, Number 41, 11 March 1920 — HEMOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA HE MOOLELO NO KA HAKOKO NA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii [ARTICLE]

HEMOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA

HE MOOLELO NO KA HAKOKO NA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii

MOKUNA XX. KA HAIOLELO A KA LUNAOLELO Ua hoolohe aku la o keia eoau olelo me Ke ano pahaohao a oa komo mai la kekahi ano hou iloko oaa. Ua hoomaopopo aku la oia i Da mea i kamailio ia mai no keia Kanaka kamahao i make maluoa o ka laau kea. Ia manawa hookahi no nae, ua hiki ole ia!a ke hilinai aku i na o'.elo a kela Elemakule, a he mea paakiki maoli no ka hiiinai ana i na mea i kamailio ia mai e ka mea haiolelo, aka,*s kona heomaopopo aku nae ua hilinai nui maoli ia no na olelo a ka mea haiolelo e ke anaina e hoelohe ana iaia. I ka manawa ana i kama" ilio mei ai i Ke anaina hoolohe," 'JJu ike maka wau i keia mau olelo a'u e hoike aku nei ia oukou," ua hoomaopopo aku la no o Vinicia j ke ano oiaio oia naau olelo, oiai, m a ke ano o ke leo a me ke kamailio ana niai oka inea haielelo, ua hiki no ke hooenaopopo ia aku ka hīlinai oiaio o ka mea haiolēlo i kana mau olelo e huike ana. I kekahi manawa no nae, ua manao iho la no o Vinicia he ano moeuhane keia ana e ike nei, ao na olelo hoi ana e lohe nei he mau olelo ia e kamailio ia mai ana iaia ma ke ano moeuhane, aka, iaia naē i aiawa ae ai mao a mao o kahi e hui akoakoa nei keia anaina hoolohe ua, hoomaopopo loa iho la oia, he mau oleio no keia e kamailie ia inai nei e ke k<inaka e ola ana no. I k:a hoomau ana aku o ka M Mea Haioielo" i ke kacriai!io ana iio ka pii »na i ka lani o ka mea i alahou mai ka make mai, aiaia e wehewehe aoa 1 ke anaina hope loa mo kela Haku o lakou i ala eaai ka make mai, ai ka ana i ko lakou lehulehu ma ia wahi, a me ke kahakaha pu ana i ke kii oke apo ana mai- o na ao o ka lewa iaia, a hunaae la iai» mai 8a maka aku o ka poe e nana aku ana, ame ka hoea ana mai o na Anela a paipai ia lakou e huli ku.i no lerusalema, ae kali hoi no ka olelo hoopomp'ka mai keia mea i pil aku la i ka lani. I ua mea haiolelo nei i wehewehe pu uiai ai 1 na mea i ukali mai mahope o kela pii ana o ko iakou Haku iluna, ua hiki ole ia Vinicia ke a ua iho i kona mau maka ma ka nana ana aku iluna, a uie he alai e ike aku ana * kela "M»" e pii aua iluna, ae maaao aoa oia « ike houaku i kona iho oia! a leo iwaeua o keia poe. Ua hoike mai keia i k% mana m«oli n u* oleio a keia Kieuiakuie, a īua i !ito ia uiao olelo i aiea alakai i ka manao o Vmioia f aiaila, wah! ana i kamailio ih- , ai iaia iho "Pehea t« e hlki ole j ai i keia ooe hoolohe ane imupo ke hiliuai oie \ kēia rtiau oMo a keia j ElemakuU' hāiplelo. j

Hoko o k« © Vmim ua hoolswlt« M t« ci* » »no o kei* booai*n& hou aw n* *«o hoot»*n» « kn iw Rot»« « 1/hinA? n«i B?« ko kkou mm tTal« hooman» Hi k»

ka nei, a ua kukuīu ia mai na kii oi» mau akua o lakou, aua hoohanohano ia nei ia mau Heiau oia raa\i akua me na mea hoonani. O keia a»ao hoomana hou hoi, aole o lakou Hale hoomana ia manawa, aka, e holo malu ana lakou i na ia"ō~ha poe make, a malaila iho lu e mālaūīā - ai i ko lakou anaina hoomana, ae hai ai mai ai ka olelo pili i ko lakou ano heomana, aka, o ka mea nae i heo. maopopo loa ia e Vinicia, ua oi aku ka manao nui ia o keia mau olel® e ka poee hoolohe ana, mamua o ka alakai hoomana ana o ka poe o Roma. He nui a lehulehw kawale na akua e hoomani ia ana e poe o Roina, aka, o keia ano hoomana hou hoi, ke kuhikuhi wai t n&i no iakou i keia Kristo o lakou ai hoopiha ia na kai me na aiaa e kona ano hooaahi, si pahola aku ka kona mana hoomalu maluna p &a lani me ka honua akea.

I keia maoawa i hoopiha loa ia ai na noonoo ana o ke kanaka opio Eoma i keia maa manao, ua hoala hou ia koija manao e ke kani ana mai o ka moa, a me ka huki āna mai o ke Kilo Cilo i ke kihi o kona aahu, a kamailio mai la i keia maii olelo iaia. '*E kuu Haku, ke ike nei wau ia Urabana ma kekahi wahi kokoke loa 1 kahi o ka Elemakule e hai. olelo mai la, ama kahi kokoke e kona wahi e ku mai la, kē hoomaopopo loa nei wau i kekahi wahine opio."

I ka lohe ara o Viuicia i keia mau olelo, ua hoihoi hou mai la oia i kona nooneo no ka mea a lakou i hele mai ai, a huli' aku la oia a nana i kahi a ke Kilo Helene e kuhi kuhi ana, a ia manawa \ hoolēi hou ae ai feekahi 3 kekahi mea hoaa i ka pau ahi mauiua oka mea haielelo, a hoopiha hon ia ae !a i ka malamalama kahi o ka Mea haiolelo e ku ana, aia manawa i ike aku ai o Vinicia ia Lugia ka mea ana e imj hoomano nei.

MOKUNA XXI. KA UKALIANA MAHOPĒ O KA MEA lIMIIA.

I ka ooanawa no i haiawai aku aj kona mau maka me na nanaina o ka Lede Lug ; u, oiai, o Lugia i naha 8e ai i ka puuahi, a uhuwale mai la kona heleheiena i ka mea e nana aku ana, ua ke koko iloko o ke kino o Vinicia, a ua poina ae la oia ika mea haiolelo, ai ke anaina hoi e hoolohe ana i keia mau olelo, a ua poina pu iho la oia iaia iho, ana hekau aku la kona mau maka maluna o kela mea

ana i imi ai tDefea hoomanawanui. lioko o na la i hala ae, a he man la hoi o ka halawai mau We na kuia hoohoka ia, a 4 nae na akeakea !ehulehu hoi i halawai taai ina kona alaheie eia ka ke ike maka nei oi» i ka mea a kona manao i paulele nui ai. Ua aoo ku enalie ka hojo aha o ke koko » ke koko i kona puowai, a ua hoopiha ia kona kiōo i ke ano maeeie, a ua ano pilipu uo hoi kona hana ia maaawa ana e nana afeu ana ika Ltde opio e toho kokoke loa ala i kahi o ka meahainīele. Ia manawa pu ro hoi i'ik'o hku alo*a i ke ku ana ae o ka Le<3e opio iluna a lele piha aku Jh malaiwalama o ka piniahi hoaa iluna o kona mau helena me> ka übi maka 0a atio hanaama kona wahn, ae uaua ana me ka h?linai ntii kon« lōan maka iluna o ka Lnnaolelo Bl<?makule t T keia maimwa «na ē ike nei i na heleheiena o ka wahine opio, iia ike aku !a t> Vinicia i ka oi pakele loa aieu o ka ui nohea oka LēJe L ! 'g;», oUi, u > uiohala uiai U iuhluuh o ki<na bele s helena ke ano hiliuai {H>okeia t a tva leeia «uo hilinni Uoi paha i huomuhaia pookela ae i kona tk mē he a!a o keknhi oi» o ua a» ūi W ihine » ka poe Hauiii ē hi!h ti ana.

Ua hoopiha nui ia o Vinicfa e kekahī hauoli hou, a ua like oia me ke kanaka inakewai ma ka waoakua ai, ka ike ana aku i kekahi wahi puniwai mehameha, ua lilo imea hoopiha i kona puu makewai. Ua hoomauuu ia mai kona puu makowai, a ua T>oopihaTia kona kino hōToskoa me kekalilolā hou. Ō Sa mea wale no nana i hekau ae he ao 'eleele ma ka lani o ko Vinicia hauoli, oia'no kona hoomaopopo ana aku ma kahi kokoke loa i kahi a Lugia e ku ana, a !a no kela Kauwa nunui aua e ku kiai ana iaia, ae keakea ana paha i ka mta hoao e kaili ia Lugia mai kana malaroa ana. Mamuli nae o keia kiai ia ona e «ela Kauwa nunui o kona lahui ponoi, t»a lilo ia i mea hoala mai i ka manao ano koa iloko o \&frk:ia. e hoao ma na aao apau e kaili mai t *a liede opio ma| ka malama makaala aua a Kela Nunui. hoi la o Vinicia ia manawa hookahi no, e hoao ana ōia ma ua alahele apan e kaili i keia wahine opio*a lilo iaia. a ina no paha ia he mea e lilo ai koaa ola. He mea ole iaiaka haoohano o Koma, he mea oie iaia ka waiwai aui a kona ohaoa i hooili ia mai iluna ona, aole loa e loaa hou ana iaia ka 'hauoli a hiki i ka oaahawa e lilo ai o Lugia iai&. £

mohai ana eia 5 kona ano Ronaa ma na wawae o Keia Lede o ka Akau. Ua pololei no hoi paha keia mau manao o ua Kaukau Aiii Roma nei, i na ia hoi oia e hoohana ia makemake oua ma ke alahele o ka, aaaikaī, uka, e ike aku ana no kaiia e ba mea heluhelu i ka hana i hoao ai e hooko i kona makemake, a lilo

hoi i mea e hahai mai ai na poino maluna iho ona. Mai ike ia no kon» ano i keia maaawa ana e ku ana a naua i ka wahine opig ana e imi hooman > ōei, i na aoL e uwalo koke ma! ke Kiln Helene iaia, oiai, i ka «iieane no ua K?ukau Alii Huma nei e nee &ku no kahi oka wahine opio e ku mai ana, a hoao paba īmua o anina lawe lioaiapu| i aa wahine opio. Mamuli wale no .. ka makaala o ke Kilo Ci!o i hoopakele ia ai lakou ia manawa.

I keia manawa i hoopau ae ai ka Luuaoleio i kaūa mau oleio, a haomaka ae ia ua KriBbiano e hiuowi i kekahi himeui punahsle o lakou, a haawi pn ia ae la hoi he leo pule. I k< »au aoa o kbia mauhana, alaila, kamailio ikaika eaai la ka Lunaolelo i ka poino o ke mea hoao e kuaaako-ia i kooa hilinai i ke Keikihipa, ai ka pau ana nia mau olelo a ka Lnnaolelo, na lawe ia mai kekahi ipuwai nui, a lawelawe iho la u* Luuaoielo nei i ka "Oihana £abetizo uaaluua o kekahi mau Haumapa hou i hoomakaukuu la kāukau u>ua ia e ua Kiai o ka poe Kri'stiano ma Eoma, ae hoohaaa ana hoi i keia oihaha maluoa o keia poe ma ka pipi ana i ka wai maluoa o ku iakou mau 000.

(I oa paha iiaiia kekahi poe hilinai luuwai, i oa paha ua akeakea ia akn ka hana i ka Luuaalelo Petero.")

Aol« i pau