Ka Hoku o Hawaii, Volume XIII, Number 41, 11 March 1920 — HE MOOLELO WALOHIA NO EUDORA KA HAPA INIA ILOKO O NA HOOMAINOINOIA HE NUI AME KE ALIIWAHINE PIKALINI ILOKO O KE KOLOKA O KA HOOKAMANI (Unuhiia e Hoolale Kauakanilehua) [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO EUDORA KA HAPA INIA ILOKO O NA HOOMAINOINOIA HE NUI AME KE ALIIWAHINE PIKALINI ILOKO O KE KOLOKA O KA HOOKAMANI (Unuhiia e Hoolale Kauakanilehua)

MOKUNA VI. KA 'HULI ĪA ANA 0 KA >ItHEU.

iloko nae o keia \va a Malakoma i koinn aku j*i, ua ike aku !a oia i kekahi ] mau kane ehia ra* 5 Lionkahi wahiiuv o : nolio ana ma)iopo o Ki](lora. a e kamailio ana lakon no na mea o pili ana i kela"pepehi 1-anaka manaonao i liana ia maluna o ka ohaua Liakona, a oia ka ka wahinoi pano ae ai. Ma ka lakou 01010. na kela kaikamaliuie hapa-Inia En<lora Liakona i haawi i ka laau mako, no kona makemaKe e pan loa iaia ka Maiwai o keia mau ,rui'a. Aole loa o'u manao io iki i keia mea. Peiuia la kekahi kaikamaiiim. 1 opiopio loa v inanao aī c iiana i keia hana. O ka hana iiopehi kanaka aole o ka poe kanalea makua wale 110 ke hiki e hana ia htna, aka, ua pāu pu na mea apau. wahi a ke kanaka aoo i pane mai ai i ka wahin* l . Oiai no lioi o kn'a kaikamahiin' Malo no ka moa o noho pu ana me kola .'haii -nākua i ko laua wa-i mako ai.

E hoomaikai ia na Lani! wahi a kekahi Konimana i pa«e mai ai. Mehemeue ole no hoi keia kaikamahine opiopio ni i ka hana ana i keia mau hana maluna o kona mau makua. M-Anao an-i olua ina e hookolokolo ia ana keja kaikamahine e li ia ana anoi oia?

E 'li ia oia? Ae: ke daimonio opiopio! He mea oiaio Joa ia e li ia ana keia kaikamaliine pūuwai eloeīe. Aole loa e kanalua na Kiuro ika lakou olelo iiooliola o keia kaikamahine, a oiai no hoi oia kokahi o na koko kieki« ioa o Pelekane nei nana i hana keia hana pepehi.'kanaka maliina o kona mau iuakua. Aka, auhea oe, walii a ka wahino. i pauo !tia: ai, he'mea }>aakjki loa ku idv naoio ana na keia . kaika-maliine opiopio loa i iiana koia man hana mahuia 'o koha mau makui. Aole anoi ou manao pela.

O, ho lalaa loa kou noonoo ana j>ola, wahi a ke kanaka aoo i pano HVai ai. Ē hoomanao <wi na'wahine Kaukaualii 'o Pelekane noi, iloko no o ko lakou iiolip ihma 6 ka hanohano, u a hoao no l*kou o lawe i k<* ola o k.*k <iii o ko lakou ohaua ponoi. No ke aha mai? No ko ako i ka hanohano, a h<j inea 'uiaa mau no ia' iwaena ona poe koikoi apau o ka aina, Aole loa keia kaikamahine e pakele mai ka amāna li kanaka inai.

I ko Eudora lohe ana i na olelo a kua por, aia ka ha inaeolo iloko ona i kela wa no ka hooko ia i» na olelo apau a keia poe e kamailio nei. Aole nae lakou i hoomaopooo o Eudora no keia e nuho nei mahope o lakou a e hoolehe ana i na mea aoau a lakou e kamailio api. Iloko no hoi oia wa i kani mai ai ke oeos o ke kaahi no ka holo ana, a oia

Iko Malakoma wa i ku ao hī, a hele aku Ila i ka mea olii kikiki no ka hoolimaj hooli)jra ana i kek&hi keona o ua kaahi' I ala i wahi'no lana e hoaiimoo ai . I Ika loaa ana, ua hoi naai la o Mala-

konaa a lawe aku Ja ia hudora no vko Mana keena mehameha a pani mai la i'ka | puka, a oia ka *va a Eu<lora i pane mai <ū ia Malakema. E Malakoma kuu aloha, ho mea wehweli maoli ka hāna hewa ana o mea ame kona hoino ia, o na hoaloha o ka ohana i hoopoino ia. Aoīe anei oe i iohe akn nei i na ololoa kola kahaka aoo no'u? O kela kmaka oia no o Akimarala Barutona o Peiekane nei, a he lioaloha pih'paa loa hoi no ka Hakn Liakoua, [ Ae, e kuu Eudora maikai, wahi a Ma- | lakoma, ua lohe aku nei au i kana olelo ! nou, a oia ko'u mea i ake nui loa ai ia ! oe e mahuka i keia po, a hala ae na wa o | ka ino e popoi ana maluna ou. i Aka, o ka hana hewa ana ame ka I hoino ia e kekahi o na hoaleha ponoi o i ko'u makuakane, aole anei ou manao ua l ili mai _ka manewanewa. .maluna. ou? wahi a Eu<iora. K hoolana i kou manao e kmi aloha. E hoea mai ana ka manawa e hooiaio ia ai kou hewa ole, a o na poe ala e ahewa ; ) wale nei ia 00, e mihi ana lakou no ka ' ! lakou mau olelo hoab«wa ia oe, a- e oi | aku ana kou aloha ia ame kou mahalo iaj I mamua ae o na wa i hala aku nei, wahi 1 ! a Malakoma i pane mai ai. I Iloko o kela wa, ua hoopau ae la laua | nei i ka laua k'amailio ana, a haule afcu I la o Eu<lora hooluolu, a no Malakoma' I hoi ke hoolalanei oia i ko lauh wahi e | pakele ai mai na lima aku o ke aupnni. 1 Ua maopooo loa ia Malakoma e uhai I ia mai ana ko laua meheu e na makaikiu, a o kana wale no i nianao ai e mahuka laua no kekah? «o»o o Pelekane, a ke kulanakauhalo mua loa a laua e hoeaai, ma ia Kulanakauhale laua e m«re ai, nlaila, kau iluna o kekahi moku no ka holo ana no Amerika, a n>alaila huia e uoho ai no ka wa i maopopo ole, ! akr nae, iloko oia wa ua halialia wale Imai la no iaia, aolo loa e taoe ana ka I maka o ke wpuni no keia mahuka ana o i lana, a ua maopopo loa o na kaikuono ! apau o Pelekane, e pili iaana e na moku I ua hoea ka lohe ilaila, no ka hopu ana i 1 kekahi kane ame ka wahine i ko laua wa e ike ia ai. Nolaila na hooholo iho la o Malakoma e holo loa laua no kokahi wahi o ke kulanakauhale o l,adana i J noho nui ia e na poe ilihune, a malaila ! laua e pe< 4 ai. Ina no ko laua holo loa no Lii'«puhi f pai. ana laua 5 na makah a o ko laua noho ana iwaena o keia poe ili hune lehulehu, ua.hiki ele ia lakou ke Loomāopopo mai ia laua nei. Nolaila ua hoala aku la o Malakoma ia Ku<lora me ka ninau ana aku; Ē Eudora. kuu alolia. aolo anei ou inoa waena? Ae, o ko'u inoa papakon i oia o Meleana, akn" aolo o,u kal p a n a ! kela inoa, wahi a Rudora i pane mai ai . Alaila, lia maikai maoli, a oiai aole [ o'u maki-make o kapa :a oe o Kudora l'Liakona, aka, e k;ipaia aku oe o Meleana, a mai poina oe i keia mea. O kou mau lole tpau i maka ia nn kela inoa moa ou e pono oe e oki ae ia wahi o kōu lole, a e kuni iho i "M" a e manao ia auanei o Makalika a j ole o Mele paha kou inoa ponoi, wahi a Mnlakoma. I ka puka «na o ke alaula o ko kakahiaka nui, ua hoea pono aku la ke kaahi m% kahi i kapa ia o kahi hoolulu Ka'a Alii, a malaila i manao ai o Malakouia e hoomahuka ia Eudora. U i liuliu koke ae la laua nei, a ia wa no hpi i hemo mai

ai ka puka a kahea ana ke kiai o ke kaahi 110 ka lele ana ona ohua. Ia wa i ninaa akn ai o Malākoma i ke ktal: I ka Ava hoa e haalele iho ai kekaiii kaahi no Livapuhj? I ka hapalua hora elima o keia kakahiaka nul, wahi ake kiai.

Alaila, e ka]iea aku hoi ha oe i kaa no maua, wahi a Malakoma.

Ia wa i hea aku ai ke' kiai i na kaa i hoolimalima e kali ana i ua ohua, a o j ka wa no ia i eleu mai ai o ke kaa a kau na laua uei iluna. Ninau ke kalaiwa | kaa, i hea ka olua wahī i naakemake ai? j.E kaif*iwa pololei ia>maua i Eukona l h'uea, wahi a.Malakoma. .

1 keia wa a ko laua kaa e holo noi, ua noonoo iho la o Malakoma aole e pono ia lana e noho ma keia wahi, a oiai ua ike ke kiai o ke kaahi i ko laua nei lele anaame ke kalaiwa nana laua i lawe, noiaila .ua hooholo iho la oia, aia laua a hoea i Eukona Kuea, alaila hoololi laua iku laua man anhu, a kau hou laua ma ke kaalii o kela kakaliiaka .110 ko laua wah» i mekennike ai. „

' He uiauawa, ole lioēa""ana^^Taū"a _ rieT T Eukona Kuea, a ■■ujcw koke aku la o Haiakoma i ke kakīwa kaa, a o ko laua koiuo no.ia tloko o kekahi halekuai, a kuai i mau p=>a Jole no laua. I kela wa e piha aua kc alanui ina kanaka hana, a ua piha pu hoi nie ka halekuai a laua i komo aku ai, a nolaila ua Jjiki ole i na; poe apau ke lioomaopopo mai ia laua j nei, a mai hea mai la ko laua wahi 1 helemaiai. : Ua komo koke aku la laua nei ma kekekahi komo lole o ua halekuai n«ii a aahu iho la i ko laua raau paa loie hou . I kela wa a laua i mahuka mai ei.hemau aahu kanikau kolaua anlua, a,i ke*a wa hoi, he mau paikini hou ko laua. Kuai ka paiki lole o ko laua nei puka mui la no ia a kau ana ilnna o kekahi kaa a no kahi hooluiu kaahi ka pahu hopu, s - - I ko laua nei hoea ana mai i kalii hooiulu kaahi no LivapuJa, ua ike koke mai la o Malakoma i. kekahi mau paa *iare jloko o na aahu kanikau e kuai ana i man kikiki no laua e holo ai i Livapulu, a oia Ha Malakoma i akaaka iho ai iloko ona, e manao loa ia ana o laua na paa lav;a i ka hopuia e na makai o ke aupuni. lioko o ke]a wa noonoo iho la o Malakoma aole pono laua ke holo pololei no LivaDule, aka, e hoi hou laua i hope i ke kulanakauhale o Ladana, a ma ke kulanakauliale i hookaawale ia no na poe iopa haaiele ioa o LaUana malaiia I laua e pee aī. | Eka mea heluhelu o keia moolelo, o i kahi a Maiakom» e mauao nei e kwe ia | Eu<lora, he wahi ia no na ldhui kanaka i like ole o Ladana e noho ai. He wahi i keia, ahe nui no hoi na hana : ulala e ike mau ia aua ma keia walu' I iwaena o iia lahui e, e kipa niai ana. | .Nolaiia, ke ike nei o Eudora i keia i mau hana apau a Malakoma, aole nae ona ekemu iki. Ika loaa ana o ko laua nei kikiki ua kau mai Ia laua nei ma ke kaahi no Laelana, a ma kahi i hoike ia ae nei, malaila laua nei i lioomaha iho ai, a akahi no o Eudora a pane aku iunia o Malakoma. Ke kuhi u*i au e lawe loa aea oe ia'u no J«ivapulu, n mai laila aku kaua e

uaaliuka ai no Europa, eia ka ē lawe ana oe ia'u i keia wahi pelaoela Ipa , i Aole loa e hiki ia kaua ke hana pela i i keia manawk, a e hoike aku wau ia oe i ua kumu peuei: ! I ko kaua wa i mahuka mai ai, e hoo- ' koloia ana ko kaua meheu, a e ninani-

nau ia ana ni kaahi apau i holo ma kela po, a e hoike ana ke kiai ua Ike oia i ko kana kan ena īluh» oke kaahi ame ko kaua lele ana, a e hoike pu ana oia i ke ,-ano o ke kalaiwa kaa nana kaua i lawe. i E ninau ia ana kela kalaiwa kaa e hoike

ana oia i ko kaua I, lele ai. E ninau hele fa ana na wahī hoohilu kaahi aj>au ina paha ua ike lakoa i kekahi wahine ame ke kane i aahu ia i ka lole kanikau, a e hoike anaka mea kuai kikiki o kahi ( hopo a kaua } haalele aku nei, ua ike oia ! i kekahi mau pna mare i aahu ia me ka lole kanikau e ku«i ana i nian kikiki no laua e holo ai i Livapuln, a nolaila e hookolo ana na paakai mahope o ko laua meheu, aoie aae he poe i ike i ko kaua hoi ana i hope nei maniuli o ko kaua lio" ano e ana ia kana iho. v Aole i pau.