Ka Hoku o Hawaii, Volume XIII, Number 52, 27 May 1920 — HE MOOLELO WALOHIA NO EUDORA KA HAPA INIA ILOKO O NA HOOMAINOINOIA HE NUI AME KE ALIIWAHINE PIKALINI ILOKO O KE KOLOKA O KA HOOKAMANI (Unuhiia e Hoolale Kauakanilehua) [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO EUDORA KA HAPA INIA ILOKO O NA HOOMAINOINOIA HE NUI AME KE ALIIWAHINE PIKALINI ILOKO O KE KOLOKA O KA HOOKAMANI (Unuhiia e Hoolale Kauakanilehua)

MOKUNA Yiir KA HOPUI'IO ĪA AKA O Et DOKA

1- ka'hula nna iv<* o kekalu '.manawa, ' aialioi.ua lioohikiU > lP la mai ka lele E(c\<-ti>n."i i ka hnea aiia mai o Noinniia M"iirkv la. kr kaikaina 'iu»» o . ■.>!»!a - koiaa i k;>iih Knki.ia, a i.uai in*. hoalolia piiipna i'>:i ki-ia no kana kuni' i ko lana t' i;i4;c ana m:i kc Kiuanakanlial»- <> .l A nri:-:i. a o keiH kanaka opio. n<> hm ke ka!u aink.ia R.Leiiie-o Pi'īekniie īloko oi a maii ia a >ia hoouna ?a na;-oia eke auynnu i inia. a na iiookuu īa mai oia i' ka o;Uaua koa a mamuh <> ka make ana o \ \ i a 1 ) \ v ' i k i 'I i t i ( k i i \ i' ii „M'a ki'ia i:nu ana o ka Lt-ih> t!evetona dic N'oinana Monekelo. ua }ioor>i!ia Io:i ia oia nie Ke kamnalia no kana kane i mali'uka inai iaii ak'i, āka, ua uuini waio r!i'i ia no om nn> ka lioonalonalo u N ni > M 3)1 lo ! i J!ok oih vva a lii!)-') o nanoa ana, oia lioj ko Noinaiui Moiu'ki la alo «• hnli j>on« ana iwiui'"» <J Ka i'Mika o K.I muu hoi,kijta 4 I e-l 1] X ii\ k1 i naiu a!<. aia hoi, lia liooiHkilol'* la ma oia i Ka )k<- ana aku i kekahi kiukamahini' ni lu.i «ile o iiololiolo ana maloKo o ua iualanurt ala, a oia kana i inill ae ai a -jia:ie. i k;> Loih- }*.i>'Vi"u>ua. ke IK<- 11''i «11 1 kekahi kaikamaliiiH' ' oj>:"i>i > niaioko o keia inalapua. Nau no k,aik:iUl»lt»iO: • I K< 1/. «a ua }>ii'i\a loh ka hJevo t t_a. « nana |> nom.ii la oia mahiua o \ i'n.ii.a Monokelo a huhu pane mai !a (> " u , 1 n i ) ib : T<i. !!'■ kaikamahmo'k>-la a'u >■ iki' nei, %vani Moii a N unana •• Ai', h«' <>jaio ik>. i», o kan .kaikamahme ponoi k<:l a ( waiii aka le<le EU-v<'toiia i paue mai ai. - I ka I al ki-'ka!ji mimawA o ko luia n<-u nain'a ana, ua ku-ae la o Konela Noniana .Monekelo a haawi aku la j koua lunnnaikai j ka Le<le Elevetona, a . Imii mai la. Il.oko uae oia wa ua noi mai la ka Le.lo I-:iev<torta iaia noi, .no ka hek* nian ana aku ik'* iaia otai oia n Tjoh<> an'a ma La<iana iloko oia mau 1». L'a knnon aku la no luu-keia a hemo mai !a iwaho. 11..- hookahi iiK-a <• hana pono ole ana iloko >, koiia nōonou oia no kona makemako !oa <• hui kmo pn m>' kela kaika- » mahiin* ana i ikē «f ii<>ko <> ka malapua. I kona nana ana mao a ma in> i o ua malapna ala, aole ona iko.iki i ua kaika"mahiiie «la, a no kona hoohoka ia ana, ua hooholo iho la koia e iule, hou ana oia'no keia Kakela ne kekahl wa hou ■akn', ;nfi:<!in o iialawai pu oia 'nio' koia 'kaikamāliine''na'ua i kaili aku i kona pimnai. laia e hoi pololoi ana ma na aiaoui kīk'" ki't* i'!ā kihapnipiu' :»la o Kd<-ii:t, aia li' i, ua lioopuiu-a loa ia oia' i ka 'ike a >;< aku i ua kaikamahiiie ala aine kekahi wahine aoo o hde liolo'holo aua ma. lalo o ka malumalu o iih iaau o na malaj>ua āla. L"a ku iho la oia a noonoo no kaiia mea o liana ai, a hooholo iho la ( ,ia e 'hol'.' polo'iei ana oia imua o kela kaikiīhiahine no ka hoola'nna ana Uia iho, iyjo ikike. oua ua hok' poloioi aka la oi-i ma kalii o kola mau ivaiu'ne o|holoho!o ana. I ke iajjei hookokoke a»a aku ua 2>uiwa loa kela mau wahine, a o ko ia nei wa no ia i kunou h'aahaa aku ai imua <>! laua. I'a naua r>ono m«i la o Pama iaia nei nii' ka minoaka ana iho, «mo he mea ala e l«.'u "k<>a mai ana i ko ia noi i\vj a-a i, a nona j>aha k'-ia wahi hooheno ana: Auhoa walo ana.<>e <' ke aloha wola, ī'a wela j>aha oo o nei. Iloko o k'.'la wa i hui w* ai lakou noi, a hooiauua «ku ia o"Xc>mana Moiiokelo iaia iho|,imua o Pania, a na koino koko akn iā no hoi ka lioohihi iloko o k<ia kaik&mahin*' im koia kauaka «>pio ui nui walo. ih.o o ko lakou launa ana iio kekahi nianawa u« noi mai la o Pama 0 hookuu aku ia laua. a o ko lakou Ava no ia i haawi ae ni i na «l> >!)» li«>jh' a huh | :.-i mai la o l'anm amo kona kahw w;H:ino ii» ke Kakola, a o Xo»nana Mon 'keio hoi na iioi poloU i aku la no ka h iiiii' o ka llaku Liakona. lh nn a oīam ka moa helnhohi m-\ keia hui mna loa ana o k<>ia .uau opio, <ii komo k.'k<* ih>k > o laua ka hooiiihi no ki'kahi amo kok«hL a ho hami ntu i«. in Ltua e kuko ai i kola ani' koia u;anaw." - Ho mao ia ni;»hoj>o n>ai ua holo hou v Lt o V .a".a . 1 < s i I Oik' Klovo- ? • , >! -ko *i < i i ikn ai »ka oi,;,'i s o ka 1 <■■!<• i.l< \< l«'ua o ao ia Pa II i<< t. <a pu .0 loi.'i. No k<«i« noi u k h , ik io: 'o ->a >•" »o n»»i la ka 1 t -,U> V !o\otonrt. a o ko?>,a ws no la i kauoUa sku ai v lawi Ut nuu o l'am < im» a oua. K hoomanao o ka nloa luh,l><'u 0 La !oa k< ia o ko I\mta

ana i kona ni;iV.ii*lhh»',- aolo mai kinohi tiiai'. Xku Pahui komtf uiai iloko o ka r\nni hookipa. nu lioopniwa loa ia -oin ka ik«.' ann iuai i kt kahi wuhiiK' vii i like lua iir' kona n):iu lu lehelena e noho aku ana hk v Nomana Moi ekelo, a oiai nae mv oho iho ka hina nialuiin o kt? poo <S kela J Ka ike ana mai o ka wiiliine iaiu īn-i, u» ani mai la kona liina.e n<">ho iho ma koua aoao^ Ua ku ae la no hoi o Nomana Moookolo ihma a Iwawi mai la i ke knno a iKHUiiaikai ana. Tl<.ko oia wa>i ka !><lp Etewtona wal e 110 ka mea kaiuailio, aose loa h" ekemn iki o Paiua. t) ko Nomana Monokelo mau m;tka aia w ale no ia ihma o kana xnea i li'a ai. 1 ka haia ana o kekahi mau hora loihi, ua noi mai la ka le<l2 Elcveīona i-ke Konela Noiwana Monokelo 0 hookuu aku ia laua, a o ko ianei \va no hoi ia i ku ae &i a haawi aku lai kona knnou haahaa ana inma o ka 1/hlc' Elovt'tona, a li:uwi aku ia hoi i kona i hma akan noka luiu lin.a pn :ma mt» 'iPama. . ' ■

j Iloko oia \va i imi hou ae ?ī ko laua. j uian kii oiiolii maka i kahi liookahi, a no | I laua ['ialia kein walii hooheno aiia: Aln wela mni m i loko, I ka hana a ke ah>ha, .Ke lala\v(* uoi i kmi nni kino, Konikoii hia i ka puuwai. Maho]*'vho o ka hala-ina aku o Koi nela Nomani Moiu'kelo, ua huli mai la ika waliiiu' nm:a na heleheloiia i likt- loa !me ko I'aii'a a pai,v mai la. E malaina | |>oi:o loa oo i kola kanaka, a i na kanaka j ik apau, a mai j>mti wale j na lioowale•I wale oiai aole i kupouo ka iiiare nou. 'Ua līlo koi;r niau 01010 aka wahine i mea i (.■ hoopaliaohan loa ia ai ko Pama noonoo ' a oi.a kana i nuiau mai ai innn o ka ' w;il/iii' l . Aolt-r ajit»i ooc ni' ko'n makua- ! liiiH.?'.' ! Iluko o kola wa i uana pono.inai ai ka | wahiiie a pano inai la iinua o Paina.Te. j li'.*a )a oo ī ninau inai 'ui'n i kela ni!nan 7 _ . ' K kuu niama, o !- r >n. heloln kjra : ua hoiko iuai o oe no ko'u mania, ■ alailn, e liuna ana anei ot- ia'u? He'hana | hewa nui anei ka'n i hawa akn ai nnua ou e kuu maina i liilahila ai oe no'u'/ O ' e kun mamn, oce no kuu maina!' Ke ike nei au o. oc no kuu inawa! Me ka lele iim'i o l'aina e iioni i kona inakuahino, aka, ua pale aku Ja kona Hina iaia nio ka pane aua aku. H kuu imii kapa mai oo ia'u he man'a nou ; a oiai o kou moolelo he aiook-lo i limw ia, ua oi akn ko make ana manma o kou !ohe ana i ke* ano o ; i'kou mook-10. O ka'ii wale. no ia oe el t nialaina loa ia oe iho mai kela kanakal ■ opio m&i, oia hoi o Konela Noniana iMonekelo. Nohula e oluolu e hoi aku uo ! koū walli. V | la Paiua i hoi aku.ai : kona wahj me !.ka naau luuluu no ka maopopo ole iaia ! o kona luoolelo ame kona mau inakua i nana mai oi«' : , na lilo ia he inea nui | hana e hoohoo āi i na wa apau. ('a hooholo iho la oia ina e hiu hou laua o Nomana Moiioki lu, aiaila, e ninau ana oia iaia ins palia ua inaonoj>o iaia kona nian inakua. I kekahi la oiai'o Pama e hele holo-1 holo aua iloko o ka malapua, aia lioi', ua ! halau ai aku la oia me Konela "N'omana j Monekelo, a oia iio ka wa a tia mmi uii lai lulumi iho ai i ka hana nfao ole a ke [ alolia inalalo o ka inalumalu o na laau o | uh kihapai pua ala, a iloko oia \Ca e like me ka uiea uiaa niau i na kanaka oj»o, ua noi aku ia o Nomana Monekolo ia Pama e lilo oia i wahine naua. Ua hiki ole īa Pama ke alo ae, a oiai aia iloko ou'a ka iini no keia kanaka opio, noiaila, ina'hope iho o ke noi {>akela ana a ke knnaka opio, ua ae aku la oia i kona manao, a hoopahui ilio la laua nei, lloko oia wa ī nmau aku ai 'o Pama ia Konela Nomana .Vonekelo no kona mau iiiakua, a oia hoi ka ke kanaka o|>io i pahaohao iho ai, a j>ane mai la aole i maopopo iaia, aka, o ka Lede Elevetoi:a im >toike mai oia iaiß <3 I\uua oia kuna. kaikamahine ponoi, a nolaila na iwlolei no ka Pama koho aiia o kona makuahine no ia. Ua koi ikaika auu la o Konela Nomana Monekelo ia I'ama e nialmka laua i Sekokia a malaiia laua e niare ia ai aka, ua hoole K.a inai la o Pama aole loa ona uiaktnuike e mare ia laua, a lūki i ka wa e maopoj>o ai iaia owai kona mau makua e ola nēī. Iloko oia wa i maalo ae ai ke akakn o kek«hi ? kanaka- imua o Paniīi a puiwa ae la oia, a o kona wa 110 ia i noi aku ai i kana ; po no ka houkuu ar>a mai uiia e hei oiai ua ahiahi ia manawa. Puili ae la laua nei a lioni ilio la, a o ka wa 110 ia <« un akaku ala i maalo hou ae ai mamua o Pama, a huli hoi mai la oia mo ke j>ahaohao no keia akaku ana i ike ai, laia e hol awiwi ana malalo t> ka maluinalu o na kumulaau. ua j>uiwaae la oia i kft nak»-ko o na lala laau muhope ōtw # 'a i kona Imii ana inai, ua ike mai ia oia i keia kanaka oiwi U>ihi i ka helo aku"māhoj«e ona. Ua lele «e la kona oili ame he aiea ;«!a e pau ae ana kona hanu, a o ka wa i;o ia o ua kauaka ala 1 pane tftai ai. ]•' loaa auei ka oluolu U m«\i 0 kamaiiio pu «1 me Miss Kie\ etona l'a liiki ole ia ke j>au'! aku, a "i»i ua piha k>a o\a me ka īuaka'n i kela «u. vle tke uei o Pama i keia kaiwka «'iwi hielue ēku.l ku ana inn;r o«a, nōu» p*ha im mak«htki mat»lu o kwimha, a o kona 100 ho haluln mv ka uanaho. Xo K* j»aue oie aku o faum uh kamailio hou uun la ua kanaka nei: K Inan «noi ia*T» ka hanohano 0 ke ka« u «ul i m Mi>>- h'e\etoua? Ae. walu H'Pauii» i aku «i. ,!■ M>ss K!e\etona oia, i»o av.oi kou makuahme ke ola nw, ««hi a ud kauaka «?a i lihiau nui au