Ka Hoku o Hawaii, Volume XIV, Number 1, 5 June 1920 — HE MOOLELO KAAO NO Kepakailiula KE AHIKANANA A O KE KOA WIWOOLE O HILO HANAKAHI A I KA MOKUPUNI KAULANA O MOKUOLA AU I KE KAI [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Kepakailiula KE AHIKANANA A O KE KOA WIWOOLE O HILO HANAKAHI A I KA MOKUPUNI KAULANA O MOKUOLA AU I KE KAI

(Ht- Moolelo Kaliiko o Hawaii Nni) Kiumli) / KA UELK MAKA'IKAI ANA 0 KKPAK AILIULA *'E kalan) e, iomo i»āi hoi īwh« itoko n®i, * nole hoi o kon hoi wal« m*i * .hopepe'wale rnal tiJß#abo o ka bale- K houmaneo oe e kuu Alii nui miii Hawaii mai, nou keia ha!e, a ina c« i kekahl *uea ano e tna «o k*kou noho ana, e ka!a mai oo oe ia makou no i& noea " I ka lobe ana no hni o Kepakaili-; ula i keia mau "lelo in*i k«na ■ maaina eoaikai .*»»), ua ano iho la uo hoi oia ; kona hopepe j wale oiawaho, ao kona ku ae !a no ia a nia!ff!oe, «Ih'ila, ko.ino aku 1« :l ko e hoho ai. I ku hoēa ana i ka mnnawa e (nak*tukau ai no ko I«k«U bia no9 i kela pn, ua ia «ku la ko KepakailinU wa.hi e mof ai ma kekahi kihi o ka hale, ai liuonunnuH i« hoi i na kapa aal» !ikr ole. 0 ko Pele hoi ene llii«ka wahi e eioe *i, & ia h» i qoā kekahi kihi mamao |oa n u» hulē uei 0 ko Kahooalii wahi h.oi .e oi<»e ai, ©» k*-ki«hi kihi oki»a aku no hui o ka hale uui. Haale fho ia lakou a hiauioe i kel» po tue ka maik»}, a i k» wehe ana mai lio .vke aNul« o ke'a'o, ua pU«K aku !a no fi Kejj»fcHt! ; ulit iwaho o ka hnle, t» liele a'iu !« i i ka iiiaks-ha o ka loko n»»iiiU* hale o lakou e nuhu »Ijh I.ke nku ln keia i ka nui maoli o k» i'a «• ho » | kuī msi an« i k*t maka-ha, eia K6i| ka ia awa ame ka ii ao\£, a ono iho la keia > ka ia- Ia maoawa hoi i ike a»ai ai .keia 1 k uia ui»u kaniaaina māikf)i, o ke kaikunane no r»e na kallunhiiie, ā o ko ia nej peāhi īnai la oo ii ia lakou. Helt aku la no hoi o Pe!e ma a hoea i kahi o Kepakailiula e nana b"a i ka »a. "Nawai hoi kela ia aoie keia loko ia nui wale? walu a Kepakailiula i kamailio mui ai uie ka leu hauhao i p« kainaain*. 1« manawa no i pane koke aku at ō Pele i ka ninau a KepakaHiula we ke ano h«« hao <>o uae t.,k* «iea a ke Alii kaiuka u' o HhWaii e h&ha aku ai. "O k*w |« au e ike nei, aaie k* mea nonn keia lokoia nul, m» ktAIH nui kfi» o keta ama, a uonn hoi ta utoa o e he aln hoi nona keii uiau mokopun? a makou e nt»ho nei. Oia wa'e n'> la intn ko!e.*na i knn U, » he'hiki h«<i i» n)»r(i>u ke !*«f rue kupa at olēōMi," "K kii aku hoi ha kekahi . u. kau i kekahi upeiia, a e kim ae !>. t wju i mau la»*#»} iia kakow, oiiii, ! ia t».Oa ia i k« l ' mea aha? IC«i no hm i eup iL 11« ah« «<• īi«« ka « UluU v. h«x*|*pc i «t. miilo n keia a!H « oukou e kapa j «»i eei «oi»a keia mau aiī>a, a hf! k«Mītt|iiki ttkii l» ouk« u i»a | )a)o oii». 1 nt* hlki ia»i oi* i* »ev ai make«i«tr* uia uo ka HakaM*! aiaila. mt »u «i» li<4 |«iha uit f ha- j • kika mmi ii,ī* k*iahi mea ha-hao, Ru ijt4 o'u i* i»ttki»«, he eiua Su»i onkou ero, He kluo kauak» a hr klno ano a|ua i>e h *tu« ia aa©' pt|Nilua B0 n oukou li, a makaiā 4 »»W ifto la r»o o«kv»u s k* i» a

|n Kahiki'. Auhea ka hoi k<> oukou aao mana aku», >tme na lehukhu b»i o oukou? ' ; .l.ka lohe una • Pele me kona knikaina Hiiaka i keia tn»u o!et ) h ' Kepakaiiii>!.'«, ua kuiuu .ko p< o iiMio, a o Kkho »atii iioi ub hiki o!e iaia e p »ne m«i no keia ms» olelo, a KepaieailiulH. No ko lakou pane; ole mai i ka ia nei uasu olelo, ua kena aku 1» keia is Pele e kii hoi i ka upena, k na ia nei no hoi e .iawai'a i ia na Ukou me ka naua ole aku he'ia kapu ia na Kealii-o-i Kahiki? Ua hwko 1 > aku 1a t;o o Pete i keia hauoha a ka lakou uj?U- | hini. a o kona kii koke no ia iloko oka h»te nni u lakou, a Ihw maij ta i kekahi upena olena paa loa. l| ka loaaana no » na lima o Kepaka*. iliulo, o kona iho koae iku la uo iaj itoko o ua lukn nei, a hoopuni ae la mawahoo ka maka ha, a o ka heii ibo ta no ia o na W be nu» loa, a ] oh: tu»ii U kein ika upena m<-' ka i 1 k i heie a ke<>keu iluko u ka upena. Ua maheiehele ibo ia keia i ka ia iloko o ua puu *ba, oia hu» ia Hūaka, Pele, a i« Kahoulai' uo hoi ao kekaUi puu ia uo hoi i ka }ara.i aaua i hoohei ua ia.-kiipu o.'ka. loko jia kapo a ''K^lii-o-Kahiki.'' I keia mai;awa a Kepakailiula i , hota ai i k«ia aina o Kahik), a ia ma k«ka l xi aoao e keia aina kahi. uoho o keia alii aui o keia aina, ae uoho aua hu' me «ona pue kauaka iehuiehu. Mamuii Q ka hoouua ia ana mai *i kekahi kapaka i keia ua ike iho ia uj». i ka ab)l mo«*ki mai o «a auae kaulai, ai heie uo «oi a momona. O koua hoi ao ih a iioikt t kona alii, ua kou ia ka ia kapu u i* luau kapu . ona, a iiio iiu» ia keia me« i kuouu huhu uo ua alii «ei, a o kona hele mai ia no ia me' kuua mau kt>a lehuiehu, a i heiu ia ma na maao kaoaka lehulahu.' ana ia Kepakailiula e haka*a a«a uia me keu aiii u Kaīuki, 0« iioi aku Ut oia i kona mau ka maaiu^ t oia haokahi no ke j me keta p*> 'ehuiehu, aka, i U'» hooie mai ia o Pt-ie i aeta mauaoo ka lakou maiihiu}. £ hakaka uo oia a e iua>ia mai uo hoi iakou »» ka m«« hiki ia iakou, oiai, o kkv»u pu oo hoi kekahi i iawehaia i ka ia oka loko kapu u "Keaih-u-Kahiki.'' Ui paa ku l'ele manao e hoike .i kuua maua hoopo*uo i keia aiii o IL»w*ii, a i ike mai. hoi u KepakaUiuia i ka ikaiaa kapaiauaiia u keia w*htne, a mea p«ha g iiio hoi ia i m*a e hoakn ia at koua makemake ma)uniTo Kepakti!iula. I ka hoea aoa u>& kekahi wahi i kapa ia o iiaio, » puu <»iuina hoi ia ma* waena u keia auau me neia a' ao a KapakaiiHile ma « noho aua- Ua hui .ae. U o Kepakaiiiuia me ke Alii .oih u*ti a Kahiki, a u ka hooiii nw m o kekahi kaU4 w»sii«tii ioa. i lut hakak» aua u Kepakaihui* me kaia aliiioa ikaika u Kahiki, q« ĪUo ka laaika uua Aīii uui i mea ok i ka «utu «kamai kaua u ka uka iuiu o Hiiu liau«kahi, a u ka hup* o ka lii oiii kaua ana 3iaw>*«roa u |k«ia *Ui me Kepakaiimia. ue make |U« ahi t.ct, « ua iuku j» kaua btj luna knuhkn. * ke ahi at huuiui a | r»le ke akua »ahtne o Kahiki, u« | kx*»tnaopopo maoti nu •; KepakaiUI <*i« tke mr> Wcitikrii u ua ttaua a |ket» *«'jiue houaaia Luuua j K*j iuki, a a<>le nu ho> t iiio tu i a*** i hot»mak«ukau t»at ta j o*»j.u» ike lo ui» |ta keia jkv4ua uui ■ kuua Kuuuna | l»aw |U.*i mu j ika iawīkiU *o« o k* Kfpalē | iiiuia ma a«Mio» * iii" keb u»t»ku* Ipunl hv»l0oko* u nUUi a l»kou nri. |ua hoi kuka iho ta l*k> u n<*i i ka |»«« kuifiiua i **)« Mukupti.i nu: v> Kahiki. la oianawa tu> u Kepaka uiuia i kama ti aku ai ; k >n* tua u kamaattta ui*tka: i ke.a u.au vUio ano malkai . | *"ICa, h# t»!e r»tt! .« k v i;k.;w hokwmaik*;. a • -ia i i,-c Uv»< ht ahi q*<

hot WnU n<» kn aU(H ft*u i mni. n«*i, a l»** no Jjol ku*u e wiiho rna; !a m« ka Uuu o kuu Aikane t a i ko'u hui aua aku uo i !I»wuii e waiLi) tn»i auu mj kuu A\ipuiii. O ke Aiii kupoau lou no. keia ain;t i iuaa ia kakuu tud k& ikn'ka, oia r >u kt £&ikuuane Il.iku 0 o!ua, h e :juh*> aku i<u Loi \'!uu nfiti e l;ke »»»> h'>i ,me k» oiua «loha i lo ulua Kaikunativ llaku i na wa i'hala ac «ei. M t T a lilo keia euau ol«lo 'Paika» loa a Kep.*kailiuU i t"ea maikiu uiaoli \ ka manao o Pele ait.!lii»k» kona pnkii alohn» a lit imia «'ii.'o no* boi ua noho ftloba wale !a uo e. iakou n» manawai ha!a aku, a uia pahh ta «'a kupono l»a e nuhoalii io a 1 ko laoa kaikunane uiaikai i Alii nui no kehi ainaOiaikal o Kahiki. Ua hoio io ae la uo ia mauai» o KfcpakailioU a ua lilo ae !a ka <u«na ho<>rra!u aupuni ana o Kuhiki u.alnlo o kt Alii Kal ooal'i, a be alii tuaikai b<<i e hilaliila ole :*na i ka h «na e pono'&i koua noho ana. i Mamoli nn nne o ka roanao tnai *ai o k«ia «lii, ua kamailio tnai la ne oia m» ka ai%uap maikai i* Kepakaiiiuia i keia mau eleio: "Auhea uaat oe e ke Alii loksJ- ( o.aikai o llaw«ii t Nou uo ka a'ua aj m» kau kaua ana no i 1 iaa u);ii ui s«ia uina Eia nn puha ka uiea pono' !«• tn*,**«na o kakou. S noho booiu»iu uo aka, nou no uat ka aina e po«o ai, ,:.j At>le l»»a' i ae aku o f 1 keia manaj maikai o Kaliouolii, a la n»> kona manao i Ilawaii, a ua m*<iao n<»oia a pau ro sana makuikaiauaiaKahiki, &i kekahi mau wahi e ae paha o Kahiki, aiaila, e h »i ar a no oia i ka nani o Hawai), a i ka ui pookela hoi o ka aina', a ia. ika makaok* npua ka wai '* Aol« i pau.