Ka Hoku o Hawaii, Volume XIV, Number 1, 5 June 1920 — HE MOOLELO WALOHIA NO EUDORA KA HAPA INIA ILOKO O NA HOOMAINOINOIA HE NUI AME KE ALIIWAHINE PIKALINI ILOKO O KE KOLOKA O KA HOOKAMANI (Unuhiia e Hoolale Kauakanilehua) [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO EUDORA KA HAPA INIA ILOKO O NA HOOMAINOINOIA HE NUI AME KE ALIIWAHINE PIKALINI ILOKO O KE KOLOKA O KA HOOKAMANI (Unuhiia e Hoolale Kauakanilehua)

MOKI'NA VIIT KA Hul'l'i'lO I.\ AN;I O . un>oKA . ■

l\i hoop.ih.iohao !oa .ia' mai O: r.»tn ne k.i nina'i a kei.l kanaka, a hui ; a (U ; c maopeipo ..!c iaiA oj ko.\a hiki ok- iaia! •ke j 4 4U.u aku, o.ia mi. V 1 wa .o u a kan ka ala ī hou mai ai Ke j ula iu-i tio Hiiei kou makuahme? j K> -ula nes uo ko'u laakuahine I tQe ka niaopopo ole iuia ke ola m»i | paha oia aole pafaa, wahi a Panu.. V. ke-kaikauiahine .'iole loa ot;. i ik'e i-a'u niAmiKi, ak i, aole auei. e hiki ana īa oe ke iho i kō'u aiio? waiii a ke kanaka malinLLt: i tnu «r hou mai ai OeoaLani'O auwe kflu puuw.o. wahi a Pama i hwho ae ai. ■ j\ole anei vC ii" «io u .nuukua'kaiie. At-* ifV-.liooi tuai kou puuwai o.m no ;a k/ un a nai. a k .anntka i ike o!e ■ ai m& ni <a, wahi i ki" kauaka ma'i-| hini. ' S E kuu makuakani-, wahi a paina_ i hooho ae ai. L'a okj! l*a oki. M»i; hooj,uk.i oe ī kc!a hinoiwlo wahi a j ke kan ika ma'ihinii jv.p* uiai ni £u o Pam.i ke.ku kohaoa aku nej. mt ka uaka ha.i'uUi ana o kon» j wahi pauVi k;uo, a u i'aneane oh oia e' mau'.e ma.muli o na o!j.-h> a j keu .kar. .tka, aka. o ke a'oha ma-j kua i'.uko u'.ia na paumi iho ia ma- ■ miui ae o ;ia mea apau.. a henpuka . hou mai la oia me ka ko u«e. , Oi e.kuu makuakane, kuu ma* j kuakaue. e mai »ua auwi < e! u'u kau kaikmiahini' nei' ' t*a uaka haa'uiu at: la kt kine oiwi 'oihi o v.v ki.naka ala, a- !otj : ano e ae !a fi ■: • kona man h-.lehe lena. a haj»ai ae l-i i kom man lima me ke pale aua mai i? Pama ? hookaawak' aku m« M!a iku. iloko'oia wh i hookuu iho ai o puin.i i kona i«au lima ; h 1< ! , ne k a hi/ka amē ka hilahila pn no h'OiM hoohokii la arta e keia a t>ia kan-i i namunanui il o ai. ,\<-!e !ca iloko o ko'u o'a ana ;>a ap<- mai ko'u makuahim: u u ma kona jx>li, a \ ole ua hotn ra;ii paha oiu i kv*u mau papnlina. <> ka ma. .k'uak'Am* hi i a ko'ti pnuwai i kau ni:i akr .j ;!--k'> o kua i:mu m.»k?hiki liMhi a'u n»>; e !i.< m.n aua ; :ia Wa apau <" ko'i; i .a .4' a a ! ko maua hi:i niua los atu. u* mai la b;;v la'u mt- ka hr« f >kae mai ī ko*n ano, S uwe hort ae !ft om rre • ka leo nui R kuu makuakane Hf*aha ka'u hana hewa nui i hana ; aku -vi ioiii» o ohia a ol«a e hookae' loa *>«!■ ta'n> | ' AoU au hina hewa *i hana mai «i, a nnle no iioi maua i hoowaha waha akn ir» oe ! al' ha. waht a lTā Haku Klevetona i paiH- mai 81 mi' ka leo o ke ka«\aka t hoep'iha i<n me kr kanmaha !h > 1:» ko'n aro ? ktia «a. u n* m»kfta nona itias k.»*u ola nt'i ( na uanaVee la la«a "a'u me hv mrs .si V u* hnn» Aku wau \ kekahi hewi» koikoi loa o h**nvabawaha ia •at k-.-.'u o'n iiiia ma kt;ia ,=»0, wahi hou a Pams< 1 g knn keiki. t- -kun ke«ki t hoopap ī man i.m.-u port » l'' K ■ h<vomat>ao oe «ia hr ma; nie- hniu 'Uokoo kr ao nei v hiki t>le ke k ■ .ktM .♦ h-k. i k* f-o «1 mui «st's i<\ 0« ui k> v: 'ii a i k.p-i'i t iaie» u. w»hi a Elrvrtona. lō* he iūk* a kv'u u»aku<. V sH' 5 k i;u mai s« la'u. «k.v tn V<» k »<:k i 1 h«?a m* kila o P»m > NS ,i !v, »t PaUH t pa»e ak". - -Wua t> m*kns kaiu . A' ' *■■ ,%t * «*hi n. u w ! »fU*u »*} a«» Ae. nae 1 ko'u wa k »n*a*kl •ka 4 1 ko'u wi i nui ar *: a h»ki ia»« ke h«*uaaofKj*>> ■ t '« me* pau, »«b » P»ma A pWa *kou a>4ku*h:nt * ' w.*hj hm • As 'e '«A akrtkrt|

mai i.»* 11, w.ihi a Pama. £ kuu p.ipa ,m?ika'i e ae olueilu an<v anei .'v . e hu» kaua - i ka hale?-Anle Ina, %Vafci a Klevetona i pane uiai ai me ka leo oolea. Ina pela ao!e on makem.ike e'ike i ko'u makuahine. heaha ke kumu iiui fct>u huli ho» aua mai nei i, Pelvfeane*u i e Mr.' 11«»!' a Kleve- J I tona f wahi a Pama i sku -ii. | He elua mea ano mii loa .i'u i| ihuli -hoi uvai nei i. bojK. nei, o kej aloha i ka mea a'u i aloha at, a oj Ikeknhi o ka hoowahawaha i kaj | mea a'u 1 hoowahawaha ai a hiki ; ' ' kona make an.i. Maluna nae oj keia mai' mea elna 1 hoi mai nei au ekiai a e" hoopakele i ke kaikamahine mai kona haule .ma iloko o ka poino, a e uhai akxi hoi mahope 0 ka meh : eu o kela wahine' daimonio a hiki i kona hopena. Kf pahaohao nei au i kau nmi ko'u maknakane. wah? a paiua i pane akn ai. V | Awle'loa e hiki ia'u ke wehewehe.| ak'u u« mau mea ia oe ,i keia wa.. a :• 1 oiai eia au maanei me ke ano ma!u| loa. Nolaila 0 ko'u ike ana i.i oe |me ka malu'-wale no e pono ai, a ! ua makemake au ia ne,c haawi mai v | 6e i kau oleln ho.ipaa aple loa Oe e j ! hoike iki i kei.i halawai ana o kana' ■ aole hoi o ko'u hoi nna mal nei v! j Pelekane. iiei, vvahi a ka Haku' ! Kle\elona. Ahiila, aole. np-.i. kuu !Uiakuahme, wahi a Pam.i ! . AoieMoa i*ia, a i kekahi mea e S ae pilia, wahi a Ēlevetona, ■ Alīa! Ah • 1 E 'kuu makuakane ua | hoow/hawaha aiiei oe iaia? wahi a llt-,ihit? t T a hopwah.iwah;v anei au 1 kou makuahine? E kuu Pama aole loa ui i hoowahawaha iaiaj aka, he a'oha nu iai.i, wah' a R!eVetoaa M'i f wahi i hnuhan iho ai kona waha me ana mai o k.« waimaka ma kona mau ■ maka. Alia e kun makuakane! He mea ■ weliweli maoli keia o ka moku ana| o ke kanla gula o ke aloha mawa J ena o olua. E kii'i makuakane e pine mai oe ia'u. V, hoike mai oe aole 'oa no kou makuahine ka I hewa, aole loa nona ka hew.», wahi 'a paeui I - Iv wa i nana pouo r mai ai oi « ma-j •Uina J kana kaikamnhin*.' me ka| ! hek-li'eU-na makue. a pane. mai la !mc ka leo huhu Pehea !a oe i aa ' ai e niuau mai tsi»u i k<*fS uinau, iaole i hewa k-ou makuahine. j A, ; ole loa i inaopopo ia'u. Kej ! Ut i iui au i ko o!ua oluolu e hiii(ka!a mai ia'u,- 0 ko'u oīa aua aa Ilioopiha ia me ka hoopah t<>hao, 'alw», aole ia he mea n'a'n e ohumuj |iho ai, ua ike au o ke ol t |oko*u makuahine aia ia iloko o ke: jkautuaha nme ka !unlnti. » ke ike, jaku uei au ia haawiua. hooliabi.j juul;iii.i • kuu mau kuekuemaka, Sj , ua aiieaue ku au e Hlo 1 hehena i Jka uoouoo ae aole i ii'u - ka'u mea e kamailio akn nei, w. !)f u l'ama. I ' K pane ana «u 1 kau ninau u u e ke kaikamahiue i hoopiha ia ,ka ehaeha, .141 hoou aku imua ou. ■ a if;;ua ho; oka Makua L'ini, o ko ana ao!e ia no ka j . hemaheoia o kou makuahhie. Oj kou makuahlm, he .maemae, i kpv* i> me ko alnha, kaiu aole k>.. 01 a e ola, wahi a H<Jii&a ī p*uc iu*i ai. j ( O e kt ,\kna. ke ho#m&iki.i nei| au ia ot . Ke. hoomaikai nui loa nei an v« oe, wahi a Pama i hooho ae \ at me ka !tO k-tpa! ; .!i o ka niea i li.ha i ka ehaeha. Alai'.a u* lawa aiiei ia i kou noo- ■ uoo ana' w.vh;„a EKvvt- ■ : Nuna? Av. e kuu makuak.ine, o| kt:a kaaw »!t ana t oiua » oJe anuj :tuu ka hewa' uie ka puih ana de Uo uuu liiiii koiu uau- ; UUia, ' A v/.c loa no'u k* hewa e P*UM'm«ika!, ke hoohiki mi auj itn .a ou* * o nuu nauaoUoa. K{iau ke waiho iui au me iu 'l'a aloha m«tu.. ktk.ihi me Ju:k.«hie, hke me kv kaue ame ka iU>k<> o kt u #ka, «<a ka4vr«fe! ina<i* a hik> 1 k< h<x)koV kolo "iiope aaa o.keia n.' ;iei t u»aopojv ai be>. iha !a ke kumu 0 ko maua wehe 3v»s» 5 r*S> « mAkr>!n m«>; o mana wahi * Hol:Sfi £>•' UtH4 I OM.I ftU | s» iiia tne kou m« ra«rr t>e i*\« tmo« o k«! S*»h«lehn' nir r»a h. «nam*i a k.--t m*u > j?oha ua h n>* w |

'no kou liniiu' 1 | u\, \ iloko'o na mr\bīha pokole o ko J ohia noho'hiiuoli an«'|, mnki: ae< !a kc k;uil«n g«la,o kk nohn r.īnha | ana m'aW.aiiū o oUm |me fec k ui 'ana | 1a kti he'klli inai kA lani mrn. l?a | taawalr njua, o o ktiu makurrkane, |ua pono ahei ta? \v«in a I'ama . ■ poni| iho 1a no 'u i k<»'n ma-' nāA'ana, wāhi a EleVctona. i ! pono ;iku r !a o Paitia ma- i Jt»n;i o kofia maknakane m»> ka ht?-J j leheīena kahaha, a o|ai oia e he!n- -' helu ana vka manaō o kona maku'ak»nt-, na hooholo iho 1» oia e apo ! aku t kona a-i, a o k:!j wa no ia o 'kona makiMkane i phl* mai at iaia |me ka ptrie »rja mai Mai hookokoke daat ia'u e ke ' kaikaenahine nona ri,i ta i liauoti ote ia. ou'ame * , n aia he mmaha nut mawaeha o kaua. R Ihoolohe mai. ;Kia kekahi mea ke ! he?c tna! ne». E haalcte ana a« ia loe. Aioha ihiah? kauk, a ooa keia m.»nawa o'ke ahiuhi o ka !a apopo ' e h«i hon ai kana ma inei. l'a ma'uawa hookhhi mu hoikeike ae ua 'hoi mai aa i rotekan'e'nei, wnhi a ' Etevetona Aote loa. E m»tama ana '.niikau ft!f!o e ku« makuakane,

wahi :i Pama. a naiowale alea* kori«i tnaknak;<nc iio'kno ka mnlu-; malu o tia kumn I ka n«t!nwftlc ana ftkn o Ua Hak» j K'.evetona/ ua k« liialie iho la Pa'mi roe ka 011 i 010, .1 11 piha loa : oia me ke kahaha, fa ike ofl j! kona mak'uakane, m'e ka rnanpopo| ol«* iafa wahi i 'auwnna ai, aoJ ke kumn nui h< i o kona hunakele | lloa »na ia*u wai Va. enaka aku' .0 ' kona mau hoaToba. Oiai r»ae ua' j halawai oia he a!o a he »1o me i kon» maktiakanr, a na knmailio pu] Imeia.a ina aole bv mea nana j! 'houpuiwa i Wlaua launn ana īna ' aole !a»a e kaawale koke, ' Iloko o kela wa 1 nana pono mai' | ai,- oiai m-a kahi o ka nakeke ana i j lohe ai, a !ke mai la oia i ka he!e| |aku o kekahi mm, » manao ne !a » me ka hanoli o Nomani M«ne | |kelo paha keia, -ika, na ike m*op<'po mai ta oia i kn hil! ana akn o ' keia kanale.i no ke kanaka kiai !oua kihapai pna ata. V* kunou [hnahaa m»i 1a ua kanaka o!a imua |oia nei. me ka pane ana mai. R 1 yi«; c Klevetona nn ;thidii keia fwa, e 'olnoln oe e hoi, a e| lukali aknwan mahope on. 1 ! t'a hoole akn 1« o' I#.1 # . ma i kana Ikoi me k.t e.lelo aku ua hiki 110 !ke lio? mo ka ttkn!i'ole o !me 1 iāia'. a o k.i wa jio i» oua Rf J ( -aka ala X nn!ow.»le Aku al iloko ' 'k? malnmalu o na l !% au | ' Va ku »e la n--> ht i Pam.i a hf\! ■aku la M> kei* hni ima use an> ui' !hele pololei loa :ikti t:i fceu m» ke*| ' kahi alahele e hoea ;rku :t i ma j ■Ikekahi a\vaw {l o ua kihapai pua' !nnni"ala; h iala nei no e nanea ana | i ka hele ua oili m-n'U kekahi kalnakA m.iLīoko mai kli hihi'i'K'a o !na kunvu I«au a ike ivKu keia ia. I Holis:i £lcvetona. E ltuu pap< ua I hoi hoo m-ii nei >>e i 'hop.- nei, w»hVj ' a pama i pu*n« ae a5 ! Ae e pam«, u:» hoi hou mai nei 'au i hope nei flo ko knua hui hou Una t r a man'ao wau. e hoi pololen ' ana oe, ta&e, ! ko'n ile ana m*i j |nei ia oe e hele am ma keia a! & tuii,j u* polu hou mai nei i hope nei jno ke ki'ai u oe, wahi a E?°ve-j !tona i |>ane mai «i. | | 0 e kuu p<pa ua. h'oohauoli loa ia j ' iiu. t r a h uioli nuoli au i k<n hoi' ; poloKi o!c ann aku !U'i i k.v home, : |o io.i piha oe i m,iv>p >po peliē* U J ka h»uosi 0 ko'u innia a i i Vd* hui, ' ana a kau», i?v» r&hāj v alulu oe L jkau k*ikimahinc "ei, wal»i p " i " • ' ! • i ; E haiiuu ekr kajV u«*Vitvc, hī !m#u Aole loa w e K>opuVa h' u ( ' pe!a i kou nv* e mm t nu\ *i \ ko'n | Jei««i helehct«n«\i'a hoī »a i* no kurjM» Ē'■ ihv\ Ji!alo a * hoiy£*ku !«<tn i* <v f 'uoho ;ho imo oM u|» i8ato:!oe Jkou ku $n& p*?», w^p : & ■ f *n*i Vt. ;.U »« i ih > »ji o Pam> » Jmt fce iAuoh* a ko •» n>.»Jr}*V.*ue JU 5 ,*, «mw* uo l i n\s.i r <•> J V* *ke a'u-i .-e ik* «sra e *?•, »<,u ]l k>* !.»ii ♦"nk*- 1 iii.i A-l- -! woki A^e* | Ae, w*tii a P«a\n' nn- ke .)u ,*u* aka o k^wa j k* uui k|u m<A kt a»? j »aht hou « k* | A<«W(p|u