Ka Hoku o Hawaii, Volume XIV, Number 4, 24 June 1920 — HE MOOLELO WALOHIA NO EUDORA KA HAPA INIA ILOKO O NA HOOMAINOINOIA HE NUI AME KE ALIIWAHINE PIKALINI ILOKO O KE KOLOKA O KA HOOKAMANI (Unuhiia e Hoolale Kauakanilehua) [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO EUDORA KA HAPA INIA ILOKO O NA HOOMAINOINOIA HE NUI AME KE ALIIWAHINE PIKALINI ILOKO O KE KOLOKA O KA HOOKAMANI (Unuhiia e Hoolale Kauakanilehua)

MOKUNA VIII KA HOl'ī'l'lO I A ANA O EUDORA

Ma k«*i« k-ikahlaka nni n» als ia o Kmlitra m*i kuu« wulii iiioe* m.*, a !»<»:<• inwiniU' iho la k<'ii; inia ih", « aaLiu ili<> a i kt.uH loU' knnikui! a i k<>na inakaukau ara na k<«iu<» m <i ia ke kiai >\»3iin< , kaim iiuiu niea ai. a ai ili< la ki'ia ī ka |miu an» " k» ia itci hi ana tia k<>in<> lioii niai la ua kiai wai.ine a oi« I > niaiU iaia nt'i, ua utt»kt*inakt' ka luuaj.jiii}ia<> <■ ik«- wiia. a <■ Imliai'aku <>ia m»li<>i»' <>(»«. I'a ku ae-la n« h"i k<ua u ln'h' aku la. 1« Ea>ltjri» i koino «ku ai ilnko <> ko kwuut( ka lnnaijaal)a", in ku k<>kiipka luiiapaiihai' ilunn a ha.i\vi maila i koii* aloha kakahiaka. t*i» ium, m<' ka ana >nai * iiuho ili<) iluna << ka noiiu. Ja *A i huli mai ai oia a pain' iiuua o fiu<lura. E Mi>~ Liakona uno ua nmi k» I* i' li<x>ki>tokolu ia a kou hilii.i, a ini'u |tonoi an* tx' v la\v«* aku iiuua <> kū aha 8<»l« H* ka uiakai. N<>Uila <• hoolana i j k<»u u<K)H<iX> n u hilii ai h.oi i ko Akua ka j i'H'» imiiii f h<K>j>ak<"l<' i k<.>u lihaiu', ] l'a kulii ilio la k<> Ku.lora.maii Mai-| inaka a <iwi* hnlo'nlo'n iho U oia n<> k* < nuouoo a»t ua mai ka la nona > | Wikoiuko3(> ia ai. a u» li!< k< ia iiaa'l ' *ina n>t' ht' aia t*. lto» iiv aiiu k<>mi i>uu-| uai'.iiu'kokahi iialu.ol lua. ] l'a pa/K-liōu snai la ka hmapiahao ia Ki).|ora, |,i«k>>na i,- ohiolu r] iiahai uai majt<>p<o'u, a <• heh* kaua i! k ka »a kaa <• kali m ti la n<> ku kaua ' b lt* aku i ka hah- h<xik<>lok<>lo. L : a.i 1 k akti la no hui" h.U'lora >• liki' i«t" k k «h», ' la h iKiom aiM<' ka hinaj>aah;io i liiki aku ai i ka hale ho"kolyk"I>. »i:i hoi ua l>iha ua « alu A|«au <• hk<- mi- ka kakou i | •tk«.* t««a *«* i«*i, a i ka a a o kekahi jkk* i r ikt mai ai ia <b'u.i >/«. ua aiiho- koke aku| «a itm«iih<> inakona iloko <> iakun a u« i

n<> k» |K>it>o mauwaie i hm» i* Eu<lor* | uiHOiuli oitsi. h u» heohiki piia oi« iloke «n« o hoopaki U' ia Ku<l'>r« ma na *ik> m» no i« h«vtiu , a o inuki' tti oi« J M««muti o ki-ia man*»-> iloko oua u* ! tH»i« oia «« hoohihe i keia hihiu*o Eu«lora, oi* h<K>k&hi iwai'na <> k« ia ah» kannka mii«» olt*)<> tu i a<>l«> lo« i hewa o Eu<lor*, 11' ftiM'w« in» hoi i krt loi<» kuhinp no k<>na !io*\nuinni wah' sh<> n >. O ft» «]>an ma ka «oa<> o k«-. aupnni he likt w*tē no ma n* »ti» «|>*n Y Hk» iw n>o kn kakon i iko mn* ae nei«»l k« n»e* h<>tutH>hi. O k<>k«lti iioike nni iu« ka *o«o o ke »u|»nni oia no k» lāiu tn«ke i !«*» »ku lloko o ka ume >> Ru<lora »u>e kona Inh' o w«iho ana ikko o k« rumī i k* w« 1 m*k<> «i kfi« M* n» *no «pwt *"»hi 0 \,lki »i ii Eu<!or« k« p»l« ««> i keia m*n (Mi ike m* ka *imu «* I» *upuoi. " 1 k* h«»olrt *na o k* l<«i > kuliin* j k«->» n»«n oWo mnm on« ki>.r<, ol* no kft mtHM«rft t ku m«| ■! k* laio gftfc tu* ko Ktxlort oi« hoi o FVA»tou* * tn»i ta imn* o n» kiurr. K r>» kwniman* o ke kiure, a« lohv oukou Ik* loio m* ' *o«o okt ftupuui t ■ in* *o1*» *n t* ktl kuhih< w« u* !nxv t»rto ko oekou nrtm<..< m»tkai «■ »ht>w» »n* i k» m»t h>»of{i i» tn»}»}o oi* tn»u «Mo ik<*. B? inM oi*io }«>» n» noe*ti! mftoli k« hftkn i* *n» ■> n* <<]vla īkr e[ Wt »<*»«o. « i l«*v!«wi' u**u« ' i« lu>! 11 kft mf» hanHmne, k* t< iokuli'ii* o TV | Mt«M l»*i. Ai4ir ikf p<x>krs* hou •« iik« u» k«4* o kft MkieAki ftu* i kft| hihl* ft |iftft. 9 n* kmn». • k«'n «? k«MMt i* oukou. * n*n* »ku tu«tu(i» o| ! ltu<ior» nolio mfti 1* mft k» iv.»h<> o nft; |hr»Jk» n» h*lr fti* * hit.hut u» kt> kft.t- * |!»•!)• no ki rw»»* *tt* i h«u» «k fti, • «f • hnoi*io *kn »n* «;) ;:nu* << oukou « n*| tk»u»» i k» ow» *V ī «t v.* ?i»«*; loi* | ! Rn* k#*wstm*n« ok* kuiw» e n»t>» t| 1 k»n* n*n h*U'l>#trii* «n.< k»>««-1 t|««. i immm ftn*i oukvMi i'.ft )«** '"*>* \»| I ftf*t# k« k* !•*;>•''; *:sft , Ii k* t*<M» m«k«» ■ >f><Ni f t<"i*k? • k<*--*' !«ft»n n»»ku* h»»»*sn?** !"* htk? *o« ■« m>, ) llon I* ki'S *l ■ »' -!■ >* k* u!i»n« ■ k*'*! I t !•;■< iHH'W»rlr .ī». * * i)k* n,» h* <ūft>o k«*n * n#i J lft«*» tM»xsnm»lv *<m» : !»• i f thft)ft ol« «ktMift «•*>' !*.»ftk»ft o k* fift..* 'I '»"• <" %• W<" »v "• ' • *»• » ;«. * f I*l I**.• *! a «.e.* *..« . ~**i>»* 1 ki. vu«ft|

! »!)H i HH leanale». īh i pUta ta» a* lui», a us hiki loa }> l«kou k<paMim'i a hwhuiliui i »* l**u ma%<' e hiki oli' ai i ka ikt* u uu k*uka ke kob<> i kekalii nianawa. ne uu'a kainalu» "1r ka Ikioī* an« aku inma o na kltm* am-* ka tth», oin man atio Jn'> apnn aiii ia Hok'» o ke koko k* m«>a i iiuopii ii|. Waln īj«hj a ka I>>io kiiliiua, Mh ka mak« anH aku U o koiia iiwu wak 1 ;» liftmi, h« i k.-iki mukoaoh' «ia i kei* wr, n oia h«x>kHhi hni ka h<«>iliii!i o n« waiwa* u ka ilaku Liak'ou» f <>1> nei il"k«> f, !<«•}» wa Noluila oliinhi m«i kt. aha amo.na k«omtnaim <> k«- kiun», w> keahn m kutitu o keia liaua i>uunH» i h»tta ia akti niuluna «* ki-ia ohiina' 1 Aolr anei- no ka niakii» »ija i ka waiwai? K naiiH i koiui ma<i hvk'li« l<.Mu» -kauiH«}ifl tl<»k<K> keia i.i, k.- hoikf nuu nej ia i ka ahewa ana a koua luuaikehnla iaia, a«>}«' ona kauuiaha no koua liaua ana i kela karaiuia uihluii;» <j koui uiuu nkakna, aka, ke weliwvJi m-i oia uu ka tnakr- m«u l«>n <■. koua u!>Rtte uia ka !uh uhi t> R niak«* m.iiu<'i}to ana kott« kiti<' maluua o ka auuinn U kanaka, a o ko»»a uhan»' «■ uiak» 1 an:i iu no mar hm. A ke h«>oinaikai nei au i ! ko Akna a<>}<- keiu knikiinahiue malloko inal o ka lnhui tift»un<> o Huropa uei. aka, m#i l«<ko mai «>ia o kekahi nn! lahui (M'kiiu:t loa o k«' «o n«'i. \ohiila ua lawa k<»na l»oi>iHio aua aku,imua o na kwiiiu«atm -> kv ki m' uo ka hihia o ka n»*a i hoopii ia; a «• law<» uiai 'a'ia oia i ! na hoiki* m» k< i»o:i" ■> k«' «upuui no ka ! hooiaio ana akn i na kuuiu apau ' | m« knua a<>a«. I I ! ka liooki aua iho «t ka 'oio kuhiua, i aia h..i na kuht h<»u ma ko Kn<tora h< 10-' | h»»l«*na «' hiol<> mak.i>* < ht aua, me ki- ku-1 I kiu m« o koua jkh> ilalo nia» ua hoopiha |l<va iamai k<>ua )>uu\\ai tne ka eha«.'ha | no na oK'lo a ka k.k. kuhiun «' j>iti ana ! Inona. I'a kalokalo ao la k<>ia'imua o ka IMakuaLani . j K ko makou Makua iloko o ka I-ani, I nan i haua i n* m?a apau, a o <v wal«> lm» kai ikt» ia |ok<> o kc knnaka, ji ua ike I n»i ot* i Aa moa <>iaio a|vau iloko o'n. O o»' ka nt«>a i hati« i na uiea ti«ii, a««U* aui'i «* I»iki-in ♦>!" kr h<H>|>aki lt- uo Ih'u mai ka j i nt«k«« tuai ".' Aia k* inaka o na nu>a H}rau nmluua o Kutlora, «' lohe i« «ku iim kfk:iht «■ oK'lo »tm, a<»h' foa h«- wahi «• pakele aj k«'lH kaikHmahine, a <• kek-iiii hui <• olc]o an», Im' kvti aku k« v la «> ka loio kuhina. hoopouiiimu, a <■ kak<K» aun iuaho]«i*o! Bn«iora. 1 E k« nw*ft ln'luh.'hi o k«*ia mt«>1«lo aole | h«* nn*a «* ae t' olelo nt*i j.H*la iwaeliu <>j kt>ia a!»u kanaka, aka, «> Am*l» ik> ia. r« h<«« mai !a <>ia «> ike ja E»ulor». a «»iai■ mai' ka la ona i Jtoik«' «i i k«< Ku«!ora n»ool« l«> a hiki i k«>ia la. na mihi loa oia

kuiao kyk« ka inaimu «i'i!»;» Jl'>k•> Ijik iii, n »■ U «ku uua k'* !ak"U niau k»«» i ka h<«ilio m*l. AtsWf uo !v<»l kf k «- k,Mtiit>hun> iu! Aoii' o umkou uiHi\ao u.» hi-wa aiu! H īohe m aku aua I;-i ka l<"o okeknhi. K luM>iJ)aika] i* n» L<*ni, t» h(*>jvakeli' tiu« i k,v uh«nv uiKi'uia' ! NoUnla « ka mo* Ih-Uilklu i ka itc niUH S«>n tuia nō <> k< ia p<*' 'ia Kmk'ra, im lv »>(imkA koke uy lakou e «iolui iiua, a u» uui im Httim«ka i Uook«lic i& no' koī,» Laikanialiine •Wlia, l a kii nuu U h* m*kai \a Ri'.it'.»rik a Uvr<- !-m ia aku la ki ia iiuui o ria luāakaunwāi. 1 kfc nmk*uk«u alia o k» «li.it, ua k«uuaa cn»i 1« kv k&kauoklo ia Eudyrs e k\i UttD*« * o k* ff.ft. dv> ii u kt* k»k»uuMo i heīiilielu m*i «i i k» j\iiaftj l >«!» Lwalu:**; I» K«dorae ku koh*(i« »u« ini'i* o kd* »h* kan«k« nui. ai* ltOi ka ni«k» <> me« »p*u «o«, ft e Mt«f i& aKu' •n» ko tftkou uuau |<X' k*iiiuhu i k* puMft uiai, mftoli ki*ift kaikauinhun «|>io|»kt, 1 k» pau *n> o kn lnelu?n k lu ftiid a kv k»k«uol«'l<> I ke hoahen* uuua o Ku>!<»ra, o kou» •« Qt) ia i paue Uiai ai; i kvia «ft uu lo\« ot i p.a kuuiu aj«au i i« ak >< mun ou. t*a l»**ft ft»»i »« v ft>lf ji*hft" AoU' loft au i lu'*a « e i<%u< au 4 k«tft ato« unu* o kf ftlo " ke Aku* tuft k« i« huokoiokok? hi'pe l' «, »*lii * Euāura i i*auf «kn • i »r k« k-v aluaiu e komt4u* *i *UAi* ;i-.k • «■ i;« «jr» »i»*u Ik»ko o keU #» t kn (M fti kk Ssji" ku ()».» nui o IVlfk<n«. a i k« *i«» s ka hi'a* t. • k» * i ke *-,:|toin. I a h>w>ui*ka iu ii .»: Uift kft (>W<i ftn« h*' uifft •;;.!•(» !>.-*, tt»u» k* ift*ifUwf auJt i k'. ;a .. !..* -.iii k* fto*v> o k* ftuptWJt «H* 1 , k* Uif» , 1, > ! |>i» i» t«" kft?kftUtfthl'J« I-M , ;,»* j •*>>!*(>• <>!e r« *k r !,*.«« *:.» k «.*!.. kftnūu)ft ) *'• 'lt * iu* I\ - k*W t « U* hlk! ■:*'* k« h - . UV. *k.;j « k« tiit. 'k • k«*ia la r k»Ria l ■ r > - k* -:.v* n*o* t fftw? 1% < v l* kui* ;:>*.. r.i*k ,a! ft»»k»Uftvi «ftkt J o k* f ki, !.<• <«:\a* k* *. »,. h* !>»p* i«, Wft* h •«,*.*, «•th«Ut īhi k* k>»k 'Uft.kfti k nft u»* | ku»k*ti\ * k> kt4u k» i«k* . l«-i» * .•I'.i # 1«! .« \« '» « k«! lel» i k» «!'kr ! vtu*.. 1 v»i*j

hoopii I.Hj <it« <» ua <»1«*1«> hauiiu? wa1«» a|u in>i|u o I<> otik'.>u hauahanotf«' tt»*u kn "lilo at i ua rn]k-m o nu kiujv •• ahvwu ana i ka uiea i s»'K>j>n U uia.ki'lu LLUia, ulaila 4 un hoo]>ati«'l«' o'ikou t ka UH'a iu 2.v.',.a. i<> inaoli, a uii :u<>!ta ifi ukuk'' >U uuumai»n* o k«'ia kaikuui.|ihme i<<> Li pa,auuid[t o ka h- h.'« ;i kfka!ij, tuva i.haua a', iliku nie ke ji»u. aua uka !T;iku uia ku Ixau k« ,J ;\ i kuta ia na hiila.o kw *io :u:. Nolnilii o ka'u u>jtu kuunt|>alc i hook«;w- Ma ka wli 1-; hu.,ik a na hoik»- ! oUlo ih'., mi, u-« ike hUiou i ka ma»\lo o k< k «hi jiikalvu AahiuL- iluky o ku rttml a Ru<t«i>a vj kini.una i kouu uuiku;«!tīfK*. 0 ka uinau uui owai 1; ia skaku |uaulo?0 k«,,i# ke*ahi u n» ike i.ua kiv is,us|y..v> ke i ,v hooia uiai aua, nli hf uahiue hoti ;iku maln\-w o kois» luuui, ia v\u hookahi, u na kola waliin«M keīa laau iloko o'ka piknwai/ A >lc anoi o keia ka m«ui «vlaio? Man>uli ;> k« ia 114 hookali'.ia tho au ? ko'll man»'» Hp l'«a «ole na kēia kaikatnahin«' i ]>«-i>«'!»t kouu inau inikua, o no!f lon' 1 Aka owai lieīa lhuakoko? A"lc o Ku«iora UakoiiA «• like uie ka ...lelo ike rt Akak» k<>u < lioHlianau i i>aa iu« ka

mooMu o ktia hīhia,. Owai ki ia uliaiu j.iiM nka iiiMl'i am i r n;i liura ■■ ki- kuluHuinoe- a Saistt «tku I' ka liuun lukuinu i |kft nliaiia Linkoiia. 0 ke Ak-ia uule au I k i ike i« meii. I N'okHa <• ria k< <»uiinuna " ke kiurr. < | ki-la niaoli ki- kaliuu nui a'n e pank le ' m*i aolt> i ln>«a ka iu*a i aku, t Ika uun 'nana i hana i keiu hana, a nupa h"i k<'!a iik;ikn ninulo i ki> uuuii«' uwai | la ua kiii'» uahiiu- lu. 0 he 1110:1 vvdiw< ii ke kau ftn;imai <> ka nauki- maluna <> ke kin<i op|ojiso ok« i » kaikumahini; u»r ka hahi i>liv An\vi> hoi ku j"*- nana i lu. ma'i akn i ka u!i»h« oj»i!>pio. o keia kuikamnhin* ilek - o ku hiluhila ;uu»- ka houmaewai-na ia. a i,nal i* paue aua lakuu in moa iuiuu o kv a!i> o kn Akua Mauu l;>a i ka hi U;i h-. »!;i ihu la k\» I loio pal ' i k.im «ala iuaua iuiiia o ua kiutv. Iloko o kvla \va u ku lolu l"caatoru v haioli lo ana iinua o uu kinn-, u oiai aolo j h»* lwn>k*hi hoiki- iiia koua aoao. ua i,ke |ia akn k» muī ■ na iu\*a apuu \ nuhn aaa luialoko. <i kela ruuu liookoluka'.o a e Jlohf ia akn a.ua hoi iia leo lmuwalaau v j 01010 aiu ua polok i ua ktuuu|>akr u ka I»»io pal>>. AUahi no tlok.> oia wa a ik«- iu i«ltn ka mnhalu inaikui inu'. o oa heh heIkinn oka pop v maliaikai mai aua, :nv hi- alk i- !!..om niai anu »oh- i.< iiu i h< na 0 Ku>lor<» Il<>ko o> k* la wu i k,u mai ui ku luuukanawai ihuīu a svclil»"»u:.c mui. lu i ua fth-l<i ik" aua a"a<'.;» i vliu t ;»v a'o t»u aua i ke kiui\' iua ua koiu.. Uok.» n lakou ko k«ualua uo ka lu wa oie u Ku«l.-ra. ulail », liua »i lukou iku lakou ok'lo lKM)hoh> iiialuua <>taila, a ina hoi ma l o lakou li' ol.ihw aua i uu oh io ike a | ua uiuuaoio maoh lal:->u ui ht*wa ku īuea 1 hoopii ta, ahiila, e lawv iuui lakou i ka 01010 lnH>hohi lio«.ni«i lualuua u ka lawe hal t. I ka hooki atui iho o ka luuakana*»; i kan » kaumilio aua, ok* wt uu iu i oha uiai ai ke kakauolelo o ka aha i ka maiini kiim-uo ktt l*vn'aua i ua kiunma ko lakou kA:ua. | Ala ka iiui ona po*r apau e u.-ho aua |il<>ko o ka rumi u ka |>uka • mal o ka uli'lo Ik'olīollo a ua kiua* aole i |t»owa o Ru<lura Hc Wa .jiilioiliui sa o ke 'analna Him-ua loi >6 k> kali aua ;ka f hoj* na o h< va iuai au* o ka uaa I I !a. No kfkahi tnau hofa loihi keia noho |ana« kiurv, aia iii>i, ua Ivl«: m aku |la kokiki'ke uia ka j>'uka, » >. ka *i uo |la a ka tu«k& 1 HcUc,Uida ai i k& puka & |l»oftio niai la tis. kiim.! »jiau a hi.»i me la. t mako l»kou oiau aoho oakahi. j Tlok<» o kela aai ku uiai al ke kak*S»ol* lo <> ka «Ua a niuau l"*U>*a I olot«> horthok> a ua kui«" | Ae, *a!u « ka ji.u*h,>ouialu u ke| jkhwi|ianp :na; «i, me ia U*twi ' aua akn ! kA !aWu ..!cl,> liukv, <>!a »a 5 !»•!.;! iualV. L- k<k*u<.lclv«, i t*a howa ka ;;.ca 1. lm mm k«- ' okaUL ; |[»au. v i * • "P | Hf pala|vai t 'ka ko loiikoa bv«loh* J . X. k«*xaot i (koouaa aku U »a Senau>a fo<>hK», kt mohe Pelekikena u k* Repub»!ikā i #tc U uja jAmerlka Huipui*. V. oiahalo aKu |*ua uo kuu* Uiv» aua s euea hae k» kahiko \t» ka o'.e'.o j kf ! » : kakau |aku I» t*a iiookvjl«ac uo ikMk« Maiia oka ho.>Unca īa an* Ukw fa o ke'a Vki mr k? a ka-.-*k!» |koikot ai jnika aoai ke'.a . |mi Ameuka Hut|nita o ka Iwo mai l««>taf)T V ; kU*h-t <1, : >