Ka Hoku o Hawaii, Volume XIV, Number 5, 1 July 1920 — HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA HE MOOLELO NO KA HAKOKO NA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA

HE MOOLELO NO KA HAKOKO NA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii

& . '■ MOKI'NA XXV. NA KAMAKAMAIUO ana mawakna O VINHCA me LUOIA. I ka hoopuki ia ana o keU man ole!o e ke?a L«n lolelo Elemakule. Uu hoopohe va a" i;i ka milamnī una I hiiuoli ma na hek-heleua o Kiiteu." t, a I" manawa pu no hoi i ike |>u akti ai o Vitncia i ka paho!fl t>« ann ;<c oia au<) ni;t atn«i!«itna rn*t na hek-hclen:t o '-:ekahi poe eae ilokn okt!.i rrmi * «a ike jhī aku !a nō hoi o n!iuo «Tti:t ae oi < auu hauoŪ like ma na he!ehe!rna a pka Tyede I*«gla. me; ' kamahao mSio!i no keu\ i ka Manao oko K inkau Alii RonJ" ( oiai, aole loa oia i ike ia ma« ano iwaena o ka lulinai hoomma o kon;> lahi'i ponoi. l|c»ha keia ano o k«i.r hoo mana hon? O kekahi mea haohao loa i kona manao, oia no koua ike ana akn i ka !,ede r,ugia e heU* ae ana a honi i na !ima o keia Kaīn* cu»a. rje he ala he Moi oia iwaena o: a kaaaka. He honi tir.e n r - ke ano hoomanA kana i hoomaopopu aku ai, a e haawi aua i k» mmao maha!o hoohanoh ino i kela han» huika!» a keia Kri<t»ano i kt- kanaka n;Mia J hana na han» hoopoino loa i kana man m<?a nloha. l'a hlo u»e keia i ano hoo. wahawaha i ka' manao o lu miinao ō Vinsd;t, olai, «a nmnao iho !a oia ho wahi kupono Ole fa na kfrla ma« leheleh# meli e honi at, H? hiki iaia ehaawii kona tnatt mea apau, i na ē hpni hoo, manu akii oia i kMa ma« leht*!ehe meual o; ka wahhie opio ui d ka; akau. !a tinti»wj no h.".i i l. jmo mai ai o Trusa a hoike tn-»i la i kan.i \ 'hana akn ai no kela kanaka ae, ;* tne ka hoike pti Aku «."> h.-' i ka iKniikuli r<~- !;.>m noi a«« akn i ka hi:tka!a «1 keīi kauaka H«rlem t-o iu i lia ■ !'i»ol:ao 1 ia ak« ijtuu kw:i.i kiu<- «na ka; boao mia o l'mw e {«« i i k> mai kona lni« aki. Mamiili oia j , Oiau h'-lke a ke kainka mri«t o fcii' akan, ua nui !.i ka !,««« j oiel« i ka hoouiīiik.! '.uaUm,* oj X?rti«i la manaw.i pu nn h< •; fK.h e ; f« ak« »i o Vt»KMa t kv ka»«.»i!ji> | anā m*i o k»- Kahur.t i. 1 itipus.» j, keia a»a« oh!» ,t«o h'H'l.niH. ile U keia « ka t.uiak ' i *n.i koJ kakou iHi. o a « » hoike «iku k s kot!! t'kc kak«>u hah o .»;i« nuhe<i>L n ke' ao ko kak^'i 1 KriMo ohtltn.r uei. I '' oi- 4 «jit« ki'n \ Kahuu. Kr:*tu ' ■ ua uh; t«i. ma!««a o Vi«u;u» ke aoo uh o ka| mH>iuv,>, « ho~ttJAn.i h u .'!*.■ .ic !»! os« t na mea e h*«A an\ «sa ke!t. keeiu an* t mo an,» ,\t !u«itu) ! h>u ta «nai kona ?«*u 4«a mt U k . !iut vA « *v* i hoo «f k,; »n.t o }.;ig?a ? >i.i l>e ». 1 h«i v hwm*«« i k' n s -< mil'o % s i.t sm nu o 1

Vinicia a i kimailio mai ai i kein mau o!elo ika wahlne ka akau. "Ka, o oe anei kekahi i hnikala ptt mai i ka'u mau hana hoo. ia "He poe Kritiano makou, a ua ao u mai makoii aole.e waiho i na mauao hoomauhaia iioko oko m.v ( kou naaii." \VaSi a Lugia I kama. ilio aku al me ka leo malie loa. "E Lugia t owaf la ia Akoa au e hilinai nei, aka, ke wahalo nei wau i karu mea t hilmaiuei, maiuuli nae o ko'u hilinai mahalo ih oe." . **K mahalo ana no Oe iaia ke kome mai kt» aloha hiliaai iloko o kou naau ooua." kamailio ia aku keia mau oleio a Lugia me ka teo oluolu aaoli no, a ia mauawa, pu no hoi i kauiailio hou mai ai o Vinicia me ka leo ano uawaliwali i keia mau oielo. •'Oke kumu a'u e hoohanohano nei i kela Akna ou, uo ka mea, nou ia akua e hiliuai uei." Mc ia mau olelo ua upoi iho la ua maka o Vitiicia, oiai, ua auo nawliwalj maoli no oia mamuli o na haua ia h«!i iho m'amu* o kela mauawa. Ai upoi aoa iho o kona xru'-u maka iuhi. ua hele malie aku ta o Lugia iwaho o keia rumi a Vi:iicia e waiho an-i. I ka Imla ana ae o kekahi ma[nawa, ua komo uialie oui ht o !l,ugit a kiei iho la maluu-» o N'iuieia, ae hooui-iopopo aua paha i)0 kona liio i ka hiamo?. I ila nae'e kiei aua niahm.i o Viuici:i,.ua ka.ik.ia ae la na maka o V:nicia, a ia innuwM uo o Lugia i kau iho ui i kou;t !tuu lima maluna o koua mau m,ika, ae hookau aua paha i ka hi iH!<K- inaikai m uunii on.i. lu aiu tiawa.no -hoi i hekau iho ai kekahi anu hauoli maluna ona, aii lua* naw'a hookahi no nae i hoo.maopopo pu iho <«i oi* i ka ho«>un«ka aua ui;u o ke auo welu li\it Pinluko o koua mau aa koko, a hekau uiai li kc-j ano mai fiva u»a!unA oo», Ua uuii)j aku !a ka himaoe mai kou«, mauj maka aku, ae hia a aua oia iloku o, ka Uaua ikaika o ka m?'i ūva, ae ■ h&hai mau aua uo hoi koua mau maka weia ia Lugia. j l kekahi ihanawa no o kela po, , ua lvj.ia iki uo paha uiahewah* , ujH)i. uua iho o koua4uaU maka, iaka. uo ku mauawa »a!e ua ia I upoi ana iho, a hekau o»ai la maluiu o Vin.cia ke auo uhewahewa oka mai Xiva, a m;t koua mauao iho, ua ike aku Ja ka hoi oia ma keīa wnhi & Cilo i alaka: ai la laua me C»rauato, e ku aua kekahj I.uakini nui, ae noho aua o Lugii 1 Kahtfna wshii:e:io u.i Luakiui a nei, Ua ifc? aku la ka hoi pia ma ka !pnoa o kela Heiau kamahao, e ku |an«, ae ukali i* tnai ana iofta pii «ana e Cih' ue !< >be au.i hoi uia i ua 'oklo m Ci o e kaiuailiu utai aua o i kfi* tt)?wt oWn, l ' K kuo lf»ku matk:tt, mai huao !nku k*»K * pii i wahi e ku iis« k* Ka*iuna*ahit;e t aiauiuli how!kau ia mai kft i»oop?ii wi-Ihn li ioa I maiuna >> khtia. 1 kei* matta«ra ka I bo* e I he oei i kei* mau oU?o i,-Cj!o io*i. »ia hooti.MO|>(.jKi jh,> |!a no halia «ns ka ht>i i f kf*»shi h«t:a artn «.«ikaī o!«-, a« kut> lana hoi i ic» m,\t n Lugi* e hilina» 'aiu- l ko»»a ia** niia *iae i keU j <> Ka īi«*iau aua t* pu aku nei 'u* tk<* a*U I» oia i ka Luuaoldo : K.emakui*- v au *n* u<« ka avao ' L<'£!*, kohikuhi aiia i«i koi.a ', u<aa S'ir* ? kekftis? tuta Uvi,a ' M.. ko \ iiiioia mmao «ku n~* -kt>f:»ko.hi :»ait >i ki ī.uimoUio kaiua. • ha«\ i»<koi aku ana . \.t i>. L\»i;ia p 1 h*l# laoa i keia wahi .., a !lttna, h<H»StaawaU« h< • -»; u ;K- -' «ai na hana hooma*tt a ka l;. a.., |opio-*»+« I.»: l - > »1 { h kria titfi «a i l-u» 'niai n* s !,atta >!rt « K s *'ft.aVi „«■* *> ' • w*' U V>*t a»*\ v t ! miM? •»*.'« '"% ■ ■>. | k: ;ītva »y ! i o *»att tts 'opi , ** s ,\\„u «a ana aa !«.tt**ka ■-■■■■ \ "■'■■■

hlt« ariaw«u *at» i e hiKi olf a i leh'u <oaa fee ha'na' Rf'.* _ fca h >i i 1»nhol« aku »1 ko.ia «iaau 1»<b« i |ka LuonoWo t»« b<* !eo uwalo .e lawe pn 11 akn 01 a 1 itU wahi a !dua p. hM* akn nei. ' """■ ■ ■■'• t T a nU a<* la nia ma ? kt-'rf h. o* polulahi sna a ka mai fiva, a iaia ! nana akn ai un ike Aku In oia i kela poe e r»nho fc<>opur,i ana ma ke kapuahi hoiipu.'pehana, oiai, he lth) hoihui maoli no kela ahiahi. Iwaena n kela poft ufi ike akn !a no oia i ka L»jnat)lcio Petero t- noho ana, a tna kahi nuku k\ai waWdt.' e'noho ana o Lugia a hof)lohe i na"oieb ma! ka" waha t nal o ka Lunaolelo luulann • E noho ho<»iH;ni mai ana no hoi kekalii poe e iho n keU home. O ka wahine kanemakē nona ka home tne mai ia poai, 8P ku ana niahone <; kona kua ki»tia keiki opK). K nini nna no hoi ra* kekahi ao;u; aku ke Kahuna Ka!akui<;i ka īuea !ii>i nana e iapaau ana o Vi*j!da. O K«ripuaa hoi ke Kahuuapu!»» o-keiu poe» a ia nō uia e noho hoolohe n<ai hh;v i na olelo a kona poo m» ka hau.i. Ota Nunui Uru&a hoi e nohp an<* uo boi uia nia kekahi «oao aoai'v liuii pono uiai ana i kahi a ka Luua. alelu e noiio aiia. K nana ann o Lugia i k'.i Lunaolelo h'hoo!otie i n? olelo «; k»maiiio ia ala <; ka Lunaelelo &tu:ana, a ua ht.oU»h« pu mai !a no ! oi &a poe apau e hoopuni hph i keia kapuahi ika Lunaoielo kiiulnua. a uiti tiv «U J»e iui»u olel'> uiiu uui muoli uu kii U- Luu«oleio . e kaiu'ailiu i» !ak"*.s- ī kt* kau unu aku 0 na ihaka o Vi'ijcia rnatun.a o kft heltht-len» o ka LuuaMeh», ua kou>»«uai U iU»ko onn ke ano eehia, oiai, tna kona hoooiu«»popu aku he *»n<j aauī iani kt- otk4u hiu uiHiunao ua Kl«iLaku!e nt?i, 'a ua h«>a ia pj:a kona (ki*u heleheīena e kek'-hi maiamalauia i«»nmb o na ri>ea ana * kamailio an» i ke!a «naina e nuoiuhe ana i kana aiau olelo. la Viuu-4« e naim aiu i keia hiohioua ano t iinuii 0 fcon;t in;ui īnaka». uu hoala hmi ia inai la kon 1 » ho :ISrtnao uo na liiea Pili i k<* moeb!iane «um i hoAdeutopopo iho ai, ai ike :a hoi e i* m*ttiua ikj ih<! u keia ho» ana o kona noon<K) uiaikai. Maimo kobo «ai« iho 'u » Viuicta e kauu«UioauM paha Klemukule Luuaoielo i keKnhi inea pili iaii) t a»' huike eku ara paha I ke kupono ole o ka iaunu mn». o Lugia me ia, a utt ia oaanao koho waiwilkiiiho ona» ut> hooiuiie aku i na oi,eio t kaiuailio ia au>v t| ktrĪA L'Xk>oicW i kela poe u ho«jlohe u;ai au.<' 1 kiu.a m»u oieio. 1 kuua lohe pooo aua aku i ua ulnio u ka Luī*tttiU*lo i kuo.ailio aua iuiua o ka pov- v hoo!-<he mai 4 aluiU, houu»*opiipo iho 1» oia ! kuua ku!ii!n'Wh, oisu, (- k»n ai!;.» -ti\a ua B!e<ua!kule iu*i tu> ka mea piii ike Kmlo 'a hko\t e hilīuai ■ua- la innnawH o Vmi »i» > k»uialUo iho. «i Uuko una s kuia tu&u uielO* . : . **Ke oia iK'i l'akou ilokv o ktlu inoa, *«a !r foa he mea <* ae a !.tk »o e aamaiho ai mp'k<f k->mo pn <»!«' m*i o k«* mua o fceia fak-ju e hiiinai piulei* nfri " £ ka&uaiiio ua Lunaolc!o iiti iio aa uiea p4ii i ko Kri<t * hopu la au», *i houpuk* ;« h<i keu ua«u oleW a Vii.;<)'ta i ioiie <Uu »i' ia maiMwa. ! ; h ea mai 1 U kekah! pa i'i m K«uw« • dt« Kni onauui, ai uk>tti pu ia h<ot e iu koa» ai *a uiaa«»a i tekfvhi o ua kauss * a ke ivsi«uu**HUi \ ae I a.i Ā> ka a \ i,īua« ak" ai ; ;t ka lakou ♦ i»! nei kiu imiie tu: i !.i ue no Ih« taki«t *' H» uui ana l*k«'s h 4cmi o >'aMirl. ' I sona *?uu{iwi im i kaiiiaiMv> «ku »>, O t * uv- ia., v « Uina aku !a U%v\? \l\iU i<n - -**!i m*u ' < * kt Kr«»lo mi t»kou. Mahopa »h » uio ko l ,kou r!« aua u»ai t*» *a «um \ i^nw *i ui-», «, u*%.uas. h 1 kau* tuau : u* i>! *t* n\ .. ;;»* jlc!v kau!««ia nei 1,0 keii,%»u u.--.; » kak'ia &lu : « * u». ;» l},»* &*aMo* v *tui •) L 1 .i u iu(t h e 4%i.* v .| k«** mtft olei • , | .Wvji |»«u. ] 1 „ 1