Ka Hoku o Hawaii, Volume XIV, Number 5, 1 July 1920 — HAIOLELO A KA ELELE ALII KALANIANAOLE ILOKO O KA HALE O NA LUNAMAKAAINANA [ARTICLE]

HAIOLELO A KA ELELE ALII KALANIANAOLE ILOKO O KA HALE O NA LUNAMAKAAINANA

i • -1 ■ • • . i i MAl*C3{a 0 Ka iUr.\ HKI.U 1 io,ōuu!xo KA HOOKAWALK I ANA:I KKKAHI MaC /INA ! aoppni no S;a k anaka [ hawaii j I o kria m»u aiea i hoomaka |i« i» h* inakahiki i |bsla aku. u« io»* 4 ia tn« »*a *iooilal» «t,« o k<> t»8« lu!h o Ikeia »o, » Sii>ohsliHe k uie li A'kuU rpookel» r. Amt»r : ki|. ,-el e ar.D «nd i In« fto oieii) ann, a n hi.nn lir!;a, m;i»; ««< i>u ktiU kitrk'if, n i p«{p»hi m ino i)«n *j ke Kui» N m a H I Ua ot asis »* nn o na pakmeka i o na jh»sd u i h»»oli!o ia iio { kit hw.ma'iii.".» ana'ffii»TtiUu «■ t.?J Mn \ Ov'ti&fl\aitriku M pau i ■ ! ueia' makem .k»' t' P .hM;. \\v;:_ , i-iii .1 iiu Hitt.'«i : iL > ki h'i .» .'imuii i.i, a inwu.uli i> k'l i.i;:īa ». K ) c, a•4(xu umu wahi v, <>jiuanuaf' i.m !' na i , iia poe 'A .iiW «1 ,*. k.l P' *• I:' iMII » ■kn irn»C»«' . 1 V *-"' »• 1* <> kt» u iki- i>h- i iia I <■] ko «ihkou pi e U«w!iii iiui- na, o'e iiikf a, 'u !ua t.n ia.,(!'ai;>:»J i>Ui ia-) lioko !> »m nmkiihik; !"ihi o *u I n>>ho Moi-.an:», u* b -lr iuuft T s» (uhiiim oka nina a o 1 i.ak-u titati)uu o na i i.ke wun. i». I L'« ioiiii k«) paa i.-i iina (» na aiiiH e, |u«t alii ame ko luk u hoohana ia | h uuuiuii oīh (i.e.'i 'oa u:»i e |he tp«nao e nwh<> hookuleanu iiiii- | iuna o na aint», a i>irt inau manao I u«i uiu itf a h«mm;iopopt) in e Ki«- | iufbauitha 1 iHau«ua o kona iuake I A*»»4, a u» h»ki t* iiee u o ua invniO ! U o kukahi huopi».s po*io tiju:i i ulu i*e ma ia wope m«i, ! Mahope u k<; <urike ana oka M' i I K.iiiii'haa »*h.i 1, u,i nol, j m kara ikiiLi o ioaiun.i i> s» noh» - j«i:i ui» ke an<> <» KaWeha:nt'ha H* U mauawa ao<e oi« i u l\t n' ho { n oenalu »a ke HLpui.i uuiialoo ka' ojhlu o ka Moi Kaahuwaen. Ou< ke uie ka ma.tr. vito i na j haiii* a ka Mui, o ka ■wahme ke':a a Kaujehao>e.ii« 1, h«- * ku'ana. Ma keia w>i,i uj hiki pshaj ia'u e tiix maik( ia* a«u i na hila o keui Hale, u« pin<jj iue ka noho.aua 0 u» wahiue Iliwaii, i hanau kiekku; he eom» i ka uinnawa lum-| kahi, iiuko o ka r«ah: .» u.i A'iij U»ke me ka Seuale) a k,>nuu i ka imi au* »me Wa limHolo aun i n* mea e pom ai k,v»ina a i k*> kukuiu aua ia «lawa'ii o kvi.< U. Ikei(t lt ua kono uiau ia a»ai wakou e noi.oi kxi i ua wahiue Hawaii uu ua in«,ke nal.t* uiak<>u e liOliMUU* nt» «w hana Kaiaiaiu», oiai no nae aole i haawiia aku i* iaiou tea kuiean* koho t>aloia. ] f k* ho#a «t.a o Kameham >ha !I j 1 n». makahiki o k'ona kahak* makua ana a !ilo i Mloi, ua oiakeiua.kfc a»a «t UMthel*>h: ie ho ī i ua aina j ko<M aopuni e like me ka Ul aa ma». ] *fcti ua kue o K»rthūui«ttw i keia, a ] ia i !i oka oi aua ae o k't ikiiika o! lu»ia ĀOiwahine luaiuua o koui,; n>awHh>) 'i kekahi iuau haAwiua! «akaieahi waie no, ua hoopau oip i kela manao ona, MamuH o kei* *\n* ana a Kameha* me-ha I tta oni paa na i. wku!i*ana ama ana o ke Aupan: Mo;, * i h ■>• j lf»h iki ia mai hi4 no ka pooo o uatr,ak]iain*o». no n»? ; Ljk; j « k«M K>a ia. :* IV hiki n«> paha e h i*t maiauii oko k« , Moi iitu nul uii**] iuna ona t»«a au|> h«>o ai:a i !«ih«] f i e hanaia «t.a "jpt T*hik;. v ,ka Ak*hui Miaiooa o L«tiana, ua hgchoh» iho l» ola e 1010 i a Uoko o Noem* it lS2o» ua hploi •*u I* Moi.. Mo>w«htiH" t m»u e!r!e |koskJ. \ uo k* hovMia»u*- » u a <• Ukvu |h ) *<M k» »kc «»>» e ik« j u « |*ha h< luau kuaiU *.) e a!ku k t liahi i lik« fc» naauao » i .. <j. | ?«S»J «tne na hciu*s\* , i oi »ktt k* «aluk, ,a t hiki e feooUj«» pon<> »*> \na ..hl»n<> r * u;atuua] *# **k« ti*e« i »tj*ti» uai iloku a] » i ka U o kort« h»l,U,r n ua u..!rt« m*i \ iahll' »| h ik? kv. #lr.a oka g>« | i " -

ua.iio h..u'a hilei \ fen»i» LuH hol| aua uiui i «ii l'aemok'u. Aka ka! Mi! ame M tiwi»hih»' ua maīc^| 1..U4 Ko&<> 1 li 1 .) o '.ko ].«k u | hiVi ju»n ii u a" «a h«.»h«»l] i» n» u, ko :.iu:i «ib ! i kiii" iiii'k' l e k:t TT īkn I\v 1" > «' k«» Mokule.uiai !.{•nnuiia I l!oko o 1#33« Uii pii ae |» o fCa'* | mehameha !If, i kamaaina i na Hawaii rtia k» inoa o K»roehamehtt ! |k«M«ik«t, m» k» liOhoalii, i ka liwakaloa o kona mau n ii» m»n«wa koke-ro n» kou)»' hohon« »kru !« kho» iini iloko o na }hao» pilT «opuot Ma na aito apa\i | ua liio i mea noono<> nui iii eia ka ) holopono oh on« tn»bek ain.v. 0 j k*? »ke nu: e hookuhanaia ni aina e |paa i» ana ia inanawa, kekahi nm |i utu oui ae. K» nele.anae k»» noho ; p*4ek«n»ol« o na makaaimna ainI luna »» ki» iiikuu niau aina keknhi : mau mea i h. onioni afeu i ko:ia nia- < f*«»> aoie ke koikoi i , hekau īh »luahiui» « nii mn ke «iin ioia ki» iaiou M.»i. Pela pu no hoi ka i i»)> i ole e hoouiaopop') ia ke kup a ]o fc»m» kuie.ina «i.aluna <» n i ai-.a j«pau ti ke Aupuu uit ka 'uiki iiu.» e | noouee m«a aku i na ale •» ka po.««. ;«? ppi mai a.-ia, e ike ia aiui* me ka , c»K;tip(ip.i i..A i leelu amekfeia la, » ••■ ktia kek.wii'mau »»»a naua e h<">j iiiuu u»ai :«na i .<,» v*i»i»» joiii mau manao. ] l T a kuka pu ka M«ii me na Alii j kiekie o ke Aupuni, ka poe i make | make e ho.ikuleanai» n» »ina, a i | ka makahiki 1£»39, ī ka la T o lune f |u» hoi puka mai la eia he kuahan-a fh<»okuleai;it ain», »a uuea hoi nana i ■ hookaulnna ae i kona inoa a o ua |lala i kukalaia ai ua kuahaua !a va j iilo iia lioomaun** toau }» e na ;kau»ka Hawaii. Ile tuau me» ano l«uia iu opoin» ole ia ka Palapala j iiookul»#ua Ain» ona Hawaii, k» i m«a »oJ« i loa» to<»i tnau>uU o ka ih ioweliweliia o ka Moi on' ka ikafikao ua uuea kaua, aka he ha«wi • kat»kt»a «na mai i k» mana ho »Vau* | mahn i oui paano kekahi mau ke- ) nukulia loihi, eka Moi naauao a j pttuwai haiuauia, i koi mai uuuuuli | o ka Oiii «>ua ;iiia o k» manawa. ka I neie •> kona lahui ame na haewina |h* u u k« pono i o uiai kun». mau | kukuua o ka malamalMma maluna >o k»»ua ailia. , I O kei* ihu k» oī.eio hiwahiwa a i hoomaiamaUma e hooko nna, i k» | ttiak4|4.t KIU, | "Ua haua iu*i te Akua i ua la* | uui kaiaka apiiu i hookahi keko e |uoht< uiaiun» o ka h uiua me ka lo- | kahi au»e ka uieluhia, Ua ha»wi pu 1 1»«) iio hoi ke Akua i kekahi mau I |Kiu«) iik« iua'u:ta o n» kanakaapau |» maiona o na «tii npau »me &» j uiakaaiuaua apau o ua aiua «pau, "U *uia kekahi u nn pouo aoa i haawi m»i »j no ua.k»n»k» ame ua «lu apau oia ka uoho pouo »n»; ka uoho auokoa ana i»«i u» hoopiiikia i« an* o ke ola o ni i«i« ame ke kuoko'i, na hoa i ioa» mamuii o ikoua u»au iiui» ame ua io»» o kOu» \ n*au«o, aott: ».ae i ha poe e kue aua > i it« kanawai. | "Ua |tykuiu ouua m&i k« Aku» |i Aupu»»i «ou* ka heopouopono au» | i wm « ioa» mi »e kuilahi. ak» i k& jb«u» aua i iMu kii)»fii no fee Aa ||M>ui,aoi« i>e mea pot:o e haua i i tt»u k»o»wai uo k» hoomalu w«!e iana nv i na ahi, me ka hoolaw» pu oi» »n» i na mea e hoop«ke!e »i i n» , iuak«am»na, a aole pu n»» h.>» he | «m» |W«o k« hoohoio »u« i tti»u jk*tt«»ai e lioow«lwiti «ua i ua aia I ««, uie ka oie i oa e h<v»watwai pu ai i k.t koo oiau m»k«a!u«ua, » n« kei» hoiw»ku aole e hooaoio i# kek»Ui • ku« «ua I U» me« i hoike ji» »«« »tol« uo tct i««ō»« e uei«t» % a iok hookanwa » | Uoohana »u» UMih» i kekahi k»uak«. k»« ana i n» m«u«o i hoikn» ttt& »« «««. I ' 'ki* IhMklM i« »ku u«i k*U <&» u [•»*«*» «MliUU* «r u«» Uo k« «t»« i &« u»ftk*«in*"a »q* r«toioku. ui»i, |«*kuu a «»»i««« »t,t me ka hwko |«puuoatM i« »au \ hik? ole «i j« k«4*6t «iti « &M>tA!im»&t «»U |»k«k i k«4»tt« makMiunua. »k» e |«wl»o i u» «itt «m« ti» tu»k» I•*«►*»« o ka. tioom«lu v . i.n» » jiw t«u»wf t )tguk«ht | "iU »«i« k» Uoouulu;» aku uei I» »P*tt *-V,»U *^»U | oae * .\la*ra »ta« po» i ; [p* »»e , »ko , .i mm *• nr,st 1

■K«rtiiiVi>i .» fee nupunl, a «nle kekahl u.pa © iaw* nale ia mai kek.ihi ineu ti.af. kne wale n » a o kf ( kuhikuhi a k»> kA.nnwai 0 ke ahi e ■Imna' k»* l ana 1 kf!« kuahaua, «olē' oia e iioho hou m» k* >ulam ulii ik., keīa nmu Paemoku TT«\vkm, a e hanaia an» tm hoi pele* nu na UirioHUputtl anu l na ak«-tia ainn ftp.it). Aka ina e hnnMi &v an * kekAhi m** i 'iipakuia \ kana mna hana a e ho >ko i iiu kouuh» «V k? kanawai, a'aila ua luaa, k« ihaini i na a!ii e honn h<> hou ae iaia lua kt. kif!ana i»īnt i paa niua ai 4 nmmuu Kona kipaku iii ana. M ! Ua hiki e ike ia ma k«?ia k.ialwmn i ka nui o na tnca i koe aku uple i hno/niop'.poiH, "» kuleaiii* aipiH ; pnawiia >»a om la. l'a hiki e ikeii |ma ke kuuiukwaw ii i bs.uhelvU « ( ka Moi, ke Kuliih&nui »1« ali ■ia inak>.h?ki rnai, t> iuhu *.ana īi^ • kei:i m:uM« t)'>oJilu i> ka. Moi Io na aln» apiiu m;-» k«*in o'.elO ' mMlalo ?ho? I Q ika uaea |i#nf , V ki'.Aupuiii, a, ,uouU op un ;-n .i»pau tyai Ma kiūi u uu paiii.'iiki! t ot.fU n&e H;)le nona puuui ia jw vai. N-.i.un Alii »uit j La , »i"stia !a, is Kaun*ha»oe}>a I kt- poi: 1 -i ■■ *u ka ho'iu »*ua u u.i - ■■•i... ;vi K' īuana ia unui.t>sij u : kp|» wa i lo*a i kek-ihi t htw»blo i kekahi ii ii aioa iki tue k;i &t> ole ti K \ Mea ,li*ia ku iiui pono pnno ke Aupuui/' Iloko o keia mau liwikaUiki i.ikt TB iop(.p,i f m p o ij u , ua'uiaka, | aiinnn IH huopakulLUi no mu ,-ikoi ( ūoa kekahl uiau_ai|ia tkt kauanai. jO ka tJ au luuhek' o k« M»i, u* , Alii aqie ua makaaiuaua ilqku o m |oin;i .. k- t kekahi u*eu pohi hih' leu. Ua Lojojaupopv, U kei«i kuieana iik«i u ke kuiuukanawai o !SiO, a&n uinoiui; u u« i ku!t'aua ujaa luau g ua, mwaii u>ai kin«»hi iuai ua.lo;\'i uie iu uiuUm.t--|M ,Ufl maluna o ktiu ianau j Ile uk*;v anu hv>u ka ae aua uku b« ! k"leaua paa uau kekahi o uu ui&t kaainara ilpku o ka & ; f-ā i keu U4aiaw M e iiooko ia e kui uua. tiu la *i apo | »ku im u . tvip*»iiu i.ui» aaa i I mallhiui i ua pīii i kiaiua ? oiJawaii. j ik>£Q o feei* umu luhkaiiiki nuho j kulaunlam o ka ua i*e b k« , kupon» u ke kukulu aua ī aupuui e jky Kaawaie aua iiiai ke kiiu* iu4i o jka Mui. tt ua aiii. « U4 a.K»ko ia keu uiea aia a k«ka£u u»au ki.uawai j uiaop j>g iea ioa iloko o io-iū I a 4ie 1 s 17• Kaiuua» "4« kUiiui'i |auu i papa kuliiiiii Ihk.4u e |iii r«»e.uoku H maā." K* iv*. "ke | kukuiu ike ke«na uiauahooko na Paeaaoku A o k« jkoiu, "'ke kukulu j ho' k.i>lukulu u u* Ta«uioku liaj waii./ > I ka uo i ku «u k«i | aupuui kuua uiau kuic*ua. iku < kaaw*k uiai ke kiuu ui«i o ka Mui. i*i k& ia aua «m ūi iLua k«ia [Uoopouui>ouo Ulaiaiua 4ua» ua ike jpu ia ao h,-i uiA *vi A o *ku. jhe m«« poao i k« »upuū 4 e I©^ I ***» *iua uu i* auUi«i« i uiea | e h ***i *ku 4Ī.uu ka Uookuieaua'ia j aua uia uiau iiu». I oke kAU4«4i e kuiulu aua i k« |kt<tu uuu*bv»uko« « $4* s kanawiii e kukuiu aua i i'ap* Ko» I iuiiuua A;u i>o 4* luu«i aua i ua. , Uvukui«aua aiua aaa. N* keia r*pa f i uouuou u* koi lua ho»a;ua *cta--1 UiiU a o k«ua oUu> kui;*oia ua ūeo- < p** auklw* ok* AuiHiui. 1 C* UOOWO k«ia Paimi Ue «kwiu 1 uu |Mf i ua kuieAe* kuaia I iiukw v ua aU»*, «4a uu ka Mui * l *upuui, ua aai t «m« ;\a ua*k». } *.u*i»*. a« W* 9« ii4« a ak« jk.< m%u kukaua. , U*i*up« UMki Uuko a isis v» U^j- ♦ »aU«k, « Aua i *4A 4iU* ik**< 0 &4 404U4 «kvuu, 0 tfoi, »% 4Hi 4HM lU4 **M4 *» ««kuu. iw OUU i.k.4, |0 U 4UIMU4 f 4ik3 «ta. O fc« t ksm**k ii»4i 44u i k* eU. |4ik 4 4 &444t 14 i lUI tttak44ĪO«U«» |4*4, iM 4v,«v «k.U i« l 4« k444UUU< | ▲«*«» I P4«l, f ~# - I ■ I K« «U «»41 Sa h« TU4U b opU Va t«tW4'n «4 pv* Hv.'Ui« Ho^>!tu«n«otio > 4 v4 I KtekU a i«4 T«fO»*u Ilt |ItVrf 1,.: Wi4 l ut%» Utl ?J 0«4» Ha.S*.. «4«hl! fi- OIU, tvH>Uv\ ' ! |