Ka Hoku o Hawaii, Volume XIV, Number 8, 22 July 1920 — HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA HE MOOLELO NO KA HAKOKO ANA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA

HE MOOLELO NO KA HAKOKO ANA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii

MOKIiKAXXVI NA KAMAILIO HW AKA MAWaKNA O VINICIA MK LUGIA 1 ka lohe ana *o $nati ok'lo ano hoahew® a keii,' '..ka'iwlea baf>*rum o k?» Akan, na ano pih.i »e la oia i ka ukiuki, jka* mamuli o konn m.mao e !oti«' k«-kahi inan mia i.i T,ngi<, ia kona moolHo hoi m:4i kona \vr) i i ha«a« ia v, u;« houo iho ia eia e unmi in miu.man.'to ukii ki oua,.a->! kekahi no hoi na iiie pn ih<> 3t no| oiu, a ia eia iloko o na iima o kei«' kanqka u'.inui,. a he hana kupouol ok- paha ma ' oiia :»oao k« hoo-! naukiuk'! wak* ek'.i i k'ii mmiao o k<.-ta' kanaka ahiuokaakao. He poe lo.i" ua Roma.. a ao!e j loa lakon e at- u*r !e aku v k.iniaiho J ii mrii «» kekih: kanak* knhina! haahaa me na olelo .* keia rru«a i! kannilio mai ia laia. No kekahi' tsiuiaw« konn n®ho hamau ara me' ka uuni; ana t kona mitt ar.tmo' hoiiu i!:>ko ima no kela m*vi ul> !oj ahewa a keia kauwa a ka ī.ede o> k;- a'iati. I 1 ka ha! > an.i ae okela mr.tiawa o noho h-irrao «tta oj iaui, nv ho->tnaka hon akn !a <m \'u»id i e kf}tnarijo i kvia k n *k.* | nhiu o kn akau rvo ka nie"» p:'i i k.o| iakou a»na, ai t»a km«n ho< <> kotia| hoea aoa i Rom», .< uu- ka tnoolelo hoi o k« kumu i n lu» ai lsi«a enalalo u k« m Uu o ke Kctier:ila la mānawa i lvo«k't'tke mal ai na kanaka Kunni nei oka akau i na mea pih t k» Ukou aina, ai ka ha:kaka hoi i ala ae mawai na o ko lakon lahut me kekahi lahui okoa 'aku no o ka akan, ai k»pa la ho; ka'poe Suevt ame ka poeA r ā?egi, a; ka hele ana o ko lakou Moi i ke kaua me kela mau lahui okoa ae 0 k« Akau. ua hoonoho ia iho 1ā om e k!a* pu mt ka miknihine o: L«gia. * niamnlī h*n o k« mana.»* hc«p«a maikai o kett Mdt o kt poe Lugiana. ita waiho ia md la o! l,«gm a tne kona M»ku#hiōe a!H ■ maialo o.kā hoomaln'a.n* a Kene- ■ r*l» Alnsa, oiai - kial «»a < ' i ka maiuhia oka poe K<>m« 'ma' kah kokoke loa i kn aiuliWai I>enuba ! ka hele »na me o k» ®akuakane Moi o Lugia i ke kaua toe keU mau lahui i hnike u *v ta. ua : haule out ttta ke k«h.»a k* m. \ta ku ota » kek;xht p'* kea o ko 'nkon eoeai, a u* htki inai !t ka lono \ ka Muiwahin* k* poo »>o ka make an;t o kana k nu\ u» 'hio kct« bna k*u»ah < i oka h<*oniailo mai i k« oia o kt j.i m >njahiue m he, m»na\va jK>ko?e «.ite t o uih. hoj>e mai o kv)a manawa, ua tn*ki iho Uua uvnwi*l»t»e ne: o k 4 i\*e 1 *na a uiiho ii*o I» i.* 1.UK 16 maU o ka m »Uma #»» a l'n?*a I k u«* laatkrtc wahine l'* uo p IV-m ( holwo |»«.t k» !. .k !.»£*■"» v |t« aina okx j<oe t.ngiAs a .ik*. no k* aei rit« j>thfeu f ke *l«hytc ■: n* h'hut »>•>«• n■• ? tiihb pu a «*h;

i ko lako » «iua, ua liooku ole ia waoao o ke Kiai Uru.sa no kona Ila K.u«vahiiie opio, Mahope iho o keU mho ana r, ke Keoerala Roma ma keīa w.ihi, ua kabea ia o»ai la oU e hoi aku no R(ima., ao koua lawe pu no ia ia Lugia a wniho malalo t ka walu c ka Lv«ie Pomopoma kaua wahhie, a ua noho iho ia ka LeUe Lugia m»laio o kst malu o kela wah ne naaikai, e like no hoi me ka mea i hotke mua ia aku i ka poe heli h'.lu o keia m-jok'lo i na ntdt>awa ,iuua joa i bu -a uku ai keia mooU-l'> imua o ka poe heiu*jelu. Ua lohe uo o Vin:ch i kei.i m.tu mea pil! ika moolelo o ka LeJe Opio, aka, i ka manawa n.ie a ka Nunui Vrusa e hoike mai atia i kela muulelo iaia, na lilo ia i mea hoohauoli mai i kona ma»«o, a tn« he ala akahi no oia«a lohe hou i i:a uioolelo o keia wahine epio, a koe w«te uo n;»e koua lohe mui ole he "kailuaiahine o/a na ka Moi oka Lugiana, a, m* ia ano no paha i knpa ih ui kou« iuua o ka LeUe L«gi». oiai nae o koua ino4 pouoi imuA o koua mau ui#ku;i, ,yiu »kv, ke Kamaali* wahiue Cjiiua. U» liio pu \*io hui keia uao'.lelo i mea luaheo na ua 3vaukau Alii RotEa uei, <txl ii, Ue kuiauw. kivki c maoli uo kr tulaii i -j keij wahiuii opio e.i.i t: aloha koonhuno uei, he wah:uc lioi £ hilahila ole ai kek.ihi iik-a ke !ilj oia i \rahtue

| njn.i. O kekahi in-.'ii no h •' i luhe : ii 11« keia poe J,uj}iaua, I;t poe keuiika k>>?, lo» lakou ma kc;kabu* j kau.i, A b . poc iauk;tU ule i ka ,hakftV.i aua.UK'ko lakuu in.iu eue īti!, ;« yn lc i.o hoi o &ottia i l)0»c iki t- i keia L<'uu-' Jo kn A<att i poe kauwa eualalo o 'ka uiana <i Kom, a ui uoho.no |kcia lahui saa ke ano bc "hoiluha uo Rotua," ai uiakaukau uiau hj 4 e haawi uu i i m kokua ia Rocua |ke uo) i;i iku lakou. oeiaila, aole |foa e hiki ke a iu. kekahi o keii :poe.Lugiaiu he poe kauw,» .kuauaa i aaalalo o ka uiana h<>okaumaha o : Ru ua. I k« :iin.tu uua aku o eia ii Utus& i ke auo uk<i m Lo . iij o ko lekon Lahui kauaka, u.i U< ike |.tna-t li ua Xuuui Crusa i*i ī kda | uiau. nua ju!t i koua laliui auie | kona ain i liauiiu iua keia aiau olelo IpakoU'. "t'Li iKMi i uiakou uialiīo iho o ku m i'uiu «Iu o n.i ululaau* jka, lit lahui iak > uae i ka aina, a he aiua tuu 104 ko tuakou uia ku akau, a A p-.ha pono hv: i aa kauaka wiw.o oie al ui.ikaukau mau lioi t* paie aku i tia eneiui e hoau aua e koeuo. hewa waie tnai iiuko o ko uuko i ai::a, līe uiiiu kauhale uo iwaeu* o tia ululaiiu, ai hoopuni ia e ua ulul.uu uia ke auu pa.ekaua uo iakuu. a he haiia paakiki loa uo ka |cnciu. o ko makou aiua k.i hoopio jau.i i ki-Ia mau ku,Uiukau|ia!e i I huvjpui'i i.i e na u'.ulaau hihiu, 0 j ke alahele wale uo e Uoao ai ko |uaakou uiau eueoii e hoopoiuo U |uiakoU{ a ia i ka uiau-wa e tuo. ai |ii» u»akaui iknka i ko euakeu aiau i kulaiiikauhale. aiaiUi. hookokoke jtoai 1* Ukou i 'kela tu«u ulul.iau 4 a jpuUi i k- ahi, ai iiio ke aht i eueuii v ,tu,t uiakou, aka, u* htkt ok »ue i kei« mau lihui hihtu hiawaho iku o ko aakeu Inhui e ho<*pto īa makou, «iai, he hhui «*tno kap>e LugikUā, haka ka aua I»kuu tuc ka hlhiu a luki '! k« Ulan.'iw a e auhe ai ko i kou, m«u enenu, a «ole loa m*ko'i i ike, U me* "he h».t*i n>> mii m.iUIo o, ko II»: k«>»> 01»U clHrWi.*' j So krk*ht BiBt.a\\a h,iO)avi | iki »h« I* Nunin l'm** nc\ «e hoe* an* hoi i kan.i kuke ke kapiuhi. ae tuiu anu h- i \ kv'a ai-* ana e h<. vt{Ut.ta «it k* tj u fc?io I k< r.i kn Ik»« at"« !nn* a <■ «!« »\*p* m.ii I* t>u '.!k n*k* v ke K»•. k»r, A*^

Rrtmn, a'laiU, mt Ica len ann haaheo tio ho! oo kon.i ainn me kn Jhhni, oa boop|tka nni la' oU \ k?fn mau ole!o auo k?et\m v "An!e loa be mea ;i k.v Labiii L«giana «? makau .il\ * i»6te hm hoi i komo !ki il>ko o 'hkou kr» niaknu i .* J i ka poe* o Romi Nn ke'ia o!e!o & Urusi k;t Xmuii Ltigian<v, ua uaua i»ttu U o Viuici.a me ke aho ukiuki a p,ne akv» ia i leeia m?iu oleio auo kaena no ko Roma kuiina. "Mai roina naV w e T T rusa, ua hoonoho niai nJ aleua īh Romai mea hoomaiu i ka iionua iiolookoa." **Oia mau akm nie au kaena mat iK*i no ka hiawi i ka matui ia Rotnn, aole lakou he mau akua oiaio, aka, he mau uhaue iti<) hokai:, i ka honua. ae hoomanao oe e k ;u Haku Vinicia i olelo .kaulaiu ma ko makou uj.ua. "Ma k>ilu aole i hoea k.i loa i :k<: 11 ka. mana hooka«maha o Rutaa." I ka pnti atia o kth m*u o!c!u a ua Unt« nei, ua kulou hou aku oia - kawii< ana i ke!* mea ani €j kuk« aoa, ai ka hala iki ana e kefcahi tji«rasva, ua ke li au k oit iluna a uiii Ia i keia mau olele iik-m cuakt aukau i* Viniek. "T ka nianaw» i k'ū ia aiai a. o Ca!im e Kiwe ia •; Kl:*.u,: i a hoiiiL a mamuM o ko'u mamio e kau niH'! aua iub;; :il p.euo o ke k»',!kam.ii;i;ij u ku :.Ukuu a li 'i uKik'4 u;i Uiat:ao,tu wau i Uoto vsvtAi i kahi . ululaau a. .ko • m:*ko-; *i.jat ae keiie aku i ieeU . han.i ii • ko makou i.iiwahiue, ae !aivt mai pah-i t le^oiia T.ugi<.tu t hwWe aku > ka poe o Rom», aole lo,i I.ikou eaei kt aoo kau it o kekahi La» i hoomattti.. l \.i uaīu'ii o ke a ko hkou alii unike, #ka, ua kaoli; ia mai .ia.tt):iuuo u«u ,t keia oiaio Looauu.i hou iao i. f aiai ia'u u; ika hou.c oka Lcdc Ffcmopouia, a ua kap-ie ,ie la Waa ■ kela mauao a hiEr,ii aku la i kt\£jisio a makou e hilinai uei, a. koooaan-ao at la 4 jkoaii ui?u «.haeha mauiuli u ka | haua iuo a koua ldhai pouoi. Ka, i. -e k-tU Kmio i .Imnuu ia,uv*v.-ua 0 ko Uiakou L*hui a kooko uukut,i Uhui. kau..ka i koua auo pookua #l «<iU ioa makou e Ik e hook<«u ia ua haua hoomae. >vacwa uialuua ojm, e kiu aua «a.j ( kou ka mikiiia.ioa i kona haa^. | l:auu, ae i i kekuLi. • r.au plo <j i,iukou uo kotia & hoi m,ak>'a i: Uookaii |aku o kela .i keU iuaLc walw | o>a) iij uae h«. Lalui um» |kou,, ua ik*.iio ua« makou.i |kc «Uha uieueuieue, i ka mea *.* ,haiu iuo wak la me ke kumu ult," .. ~ . 1 ka .piu aua ,o kela kamailit>| •m». o kā Nuuui ua kulou ■ iiouako U e kv'«J.it hou .itw ;i j kwU uita au. e aua liuko w, keU a ūa m«; U 1 kt Kaukau AU» tyOQi. e u<uu *kU| a*u iai.* aie ua uuka paaaoUao uo kauA uiAU okio. , , i'a ,UvU «ku U ka Uiu;uo o un Nouui uei l kou* aiua \vaQ. Ak koua tahui vvn\o uk U oa juhala ae U , maLua o kou|i |«an m*k< ke «hi a«o heu, * ufi 'Mo hoi m ano e ua Nnnu» ne: i aida ikahiio lua tku Vintci«, I kk att« u UU wei iloio 1» [k* ipubao, n» k«i*S mai !• rit \kt %h\ mii a w»!hU 4v U ma kae u Ikel* k«|>u«ht, ae bi'ou»**lih ik\ «.>! ipahA i kd« iuva a:u e kuke aua. , ] i Aosr \ |mu. I ! , ~—~t — • i' h\V a» ta M- lii•! t- «* * »J*.' IVas >ki*aVa, •'* V>* th > t»V 1* * Ui'a jr: i na $1 ktj.-h\« #*Mat r»U««. oU; p»Ka . be «.<• • puika'Ai, .nn ko Uva kuUn« jii.. V ia.u * t 11 \ lehulehu lvh '♦lou .> Aua-Ika , \ | n