Ka Hoku o Hawaii, Volume XIV, Number 29, 16 December 1920 — HE MOOLELO KAULANA NO KAPITOLA KE KAEAEA A HI'APAIOLE O NA ULULAAU O VEREGINIA A O KA HANU MEHEU POHIHI O NA HANA KARAIMA PUUWAI ELEKLE KA MEA NANA I HOPUPIO KA POWA ELEELE O NA KAIAULU O AMERIKA (Unuhiia e Hoolale Kauakanilehua) [ARTICLE]

HE MOOLELO KAULANA NO KAPITOLA KE KAEAEA A HI'APAIOLE O NA ULULAAU O VEREGINIA A O KA HANU MEHEU POHIHI O NA HANA KARAIMA PUUWAI ELEKLE KA MEA NANA I HOPUPIO KA POWA ELEELE O NA KAIAULU O AMERIKA (Unuhiia e Hoolale Kauakanilehua)

MOKI'NA i. KA INONI'I. .. * UUil! U'ill" <,»!«■. "■» „ • k!iUKs»'k'MiUal" « W«kKi«»k<.iu JTI'U<M l -\ii= nh* K.'īk >i -■ .ni H * lA" k uiiAHA H A> a .m.i lak. '! : * 'iikki* • ri;,uia*»H iii» kt*i.i Ku!j»?iakav * i|iii »4» nii a!»iuri* !i..wlmui»» a hu.!*h.til« t. a u-'k" .. ki'ii» A.-t ! hiu * ■ laiwii» i-n 1 t-'li» l'i. koKa'l. Mllk".l >'pl »*>." . su t'ia Hnl'aka Kali-kon;»^ Ir, a» .v, a *i k'. i.i Usr <»kt» • i ik'- :it ■ !"i •. \ l'fl«'r\a iii <■ Kap!- ■ ii k"ii"■ k"*. iiokn"ii« ka i|..ih,tu Kai>it. i" -i ina ia 111,111»«'.» niai na 1K ; Ui»il itK 11 Ki'H» k iliakH .)}►!.' l;i i.ila t 1 s-. i '.ulahnla i»n me <» k»- k«» hi.-t.lc li" i.ul " kt'iil kālirtk«» ..pi" 'am. koiii» m |.'H naiia 1 kiiimlaku aku i k.i K«|'>:ioi.i manaa. Uuna f»tJ nio ia i v\a .t] a(l. Ik' na kaiiAka -»pm «' »»• kt»ia K'i>V(,ilr:»«»..,j.' ) !.'•: pu nrai ;a Kai»it*'lrt . hulal'.uU j'u 111'• ta, :t iwat-rr» ». kfiß jH>i* kaiiak.i opi.i.-h»* p»)»* kt*iki kt-kuh. )>a Ka [««> waiwai li'a «• wa ama. n usi anu .a* I. U'a . U '* Aaiwai -i aka. ■■> k»'ia a»>. lii'' h*' t»koii itiarni"!-»!ia i k.i Ijl 11 .111 a < Kapil. 11 wa* Hi n. ■ ria k.-kahi . ■ -iaKOii. t-ia na«, •{».• «k»'.;.'»aHt- i«a»rt'iuk'i" n." <a -a !.»k>-u 'ia; k.-i K.i|nT"la rnwm»'.» mhi ;i>-» - 1 .Kkl> :,, K 1 1 :. 1-i »' .: .t .iī 1■« rv* i.. i■' * k' " < :• fc.A »i'H 'i.i «iu»:r.a- .> ,a ■> , > •>* x \ rt >• t ' ak i «.i 1 i» na iii».i. .ipau'»»;* »>.<• k«* k»Uih •• k<» Akau .»iu.-. k>« H«-roa. ina »• .h"»'i»«u '!<' ka H*»».a 'i .h.»«ka!!K it kuapaa :»na i na l'a: ic. h liooiiila p'i 1» nna iv> h"i tia , »i al..i .» i! » ak" .īii <•*. ■ I k wk. a i i'i' «r;» » Mi 1 m» , 1 » :. ;. S,:"'!lo.i.> HV,t h . iA ksi A -.A.'l.'!" v h 4 t i t»t i. i k< , \Ui 1 .Uin- k.l H<" 4 :;». ;» Ik* »lrt 1» •> k » »;••>!.•.'• <> « i«,4 . » k k «ht iimi i KtJ*i 1 k » ,»11! k \ !f> vt a >j!t' »n i a \? a «li'ī'., n..h'" (>aa ana u n »tj». j; r >.i an«- i.a I. iiiaUiaKa«mana ina-k.-:a Ki.Uanak»'.th!»i". U Mak:«Lik'>r>a «.;a :»Irkwi init nia k» a .a.> <• h"..prt i Jni-» i ka Ki;i»pa:t v< n* !'*♦•)»•. a "'Ui n.'i kf ala. *. A 4 t t"lrr >,ā 4 ! a \-»iajia .v«ari;i ?u.»'i hn.a apan >■ han* » aLiAI a» \ »»u •» īinai »m» i apau '.uamna "i;a. f H. ui a kanak» pi- «/M .jßt.ui.» \a k> k".i k'' k ul.uUik*.>".»!• ■ \\Ak,.c k."':a -'k.'i'i* man'la. a•' Kap>?>tla pti k« •>« l» '« ik' 11 1i « i K 1!I'M 1 i k >■» •kt i » •< 1« l I» .i »' »'| < I, ik. k»\ki,a \ 4«* h . » .. l« a ki ka .! ii j i «, i ni t 1 I 'i k 1 'Im a' # •»»! »' .. ki ■. .-. na Ihki.ui. ua ! ik' ;ai4 k<ti"tk ' t H'ain.a o kt>na iii»ir i-iirnii 1 ;t

• t!uha i"i iit ka >> »i* K»in> | - -it. k ':t o fet* •K'iUiih'k*nh*l»» <> Wakim»*- J k a f, k> ii' i a kfh\ kaikaii'.*!,nwl ~p i IHA TS> 1 iuneii.l " | ' ,t •!' HJ'f»>' < » ' S < ' U.» niH <« K % sJufmka , ifift}«* » »»•>»• iuhi t *<>«? ! tc iau.>. { N • K- k« &!<.H \,\ i*"*ii'* n.i K a i ki ' 'i > i Unan.» 1 !i>', i> ' 'k<* k ,»k:> J k< « • ' » M.ikai k i h t U MokA'i ■ k'i-"* J ■■ »''■■«'"•;<■»» ut«t HH'i* •• k«' K»tnu*iua f .i « ii M ■* ' > k <.k.4iu«tl' r • ><t »■ . ' Hv"> . K#ni* JCHlk!»ni»:i.»V »•> kf(rt. ! M-.iiil». it» k'i«' ■■* u* rne k« % iki«iK.a. | i;« ->:»n-i w.ui' ii'. ti>> ii* ! K «•!< •-"•1 Uf<i-T)Mil l!" »»a l'Hi.il'iili» U-"» ! U K< ..• >.;n kn>!.:v! U'>- : M i k< in ;••■ ■> Kni' S< ia < 'm- j ru-ft « i '• i K ' ■> ».>■« •» 'i '• k*l»H IV*.' _ , v. SrtV*> , * t • ■ k. -1 *a» A ■• ' s * i *. H 1 I -• ' 5! "5 t , i»:< ! ,« 'U ■* K4S ? 'a ' \ K«**n» » k »t> • l * »* * v fc. • , k" k' .'X k.k '» - : H't n t,B ' U ( .(• I "iA !l i' .> *• *' '• * *> •• K k • *»• \ » .« 1 •'» ,i lIH ■» < »< i*K<* k * - « ♦ I t » ». « rsA . ,» ? 'ii V i\" •» > K*p » K» !• .» i k » » ■ p. »i *k«nr, .i* * >* • , . -in k » »' «at* « I'» '• ■»-* , t V )*■ ' '■ x s, '' l, \. ! * i } " * •* ' *- 1 ' A * * -■«• - i' «' «' <vftK » " V K • »* . k W< 4 •»! * , *'H.** • ' * "> 4 p. K l ' *» ' * ' * 4 1 * ' * ( ' & l ' A < .<,** 1 Ik * 1 . + 1< A II» . »<l ks*i*!'V > < > fc« v 1» & kH A* | i i»* • ' * •> k* »■ >4 » ■» ".*' *|V si< {-.!'* V ** "*»'' « fc < ,* •* , * ?; * 1-' * u ' * • s , ilk ,, k ,', i»r> k* ' »«" ka ?*• u A»'.irk4 n .* * * "» •'»♦• ! ' S

! k.t !«'};<• aim .. Makanik. •(.;»! ka p#n<* \Mww»>lr m 'k»ia .k«ikai:)u}iiTi«>. na kuloii ;.rlit> la kouii jk»o t!aU> a liulni, ua ai'a »<• !a •••-» a pane niai Ja i»Hia >> Kapiiola. Ii» uita uiaiu kau f ».<it.*lo mai uoi ia'u e ku>i kaikaiualiiia-. '>ta* i" n > j»ha ka tie!\i i k.Uii, it:ji kv k'ip'iii' ii" ka aliai ('•k« ana iw'.'ii» ~> na k»lii:a kaua, akn, ua iii»!.a.> wau *. i» fu» liaua kujK.»n»> na kvka l n wuliiiw opiopiu v hana ai. a !...laila *t.|i (iii v *f ii w' ;..» keia nwa, ■M" ki=ia :naii h !a"l«*!.. ua ku. ati !;t o 'Makaiiik'.mu.» hoi aku lano kona ke im. " la Makanik<..na t h»»fo aku ui. ua ala uiAi ia i;a moou.k'iloko Kaj>it"hv no ■kaua ip" i aloii* a». a (»iai m* na hī.ūkt' kana "ia niau !a f l»>aa niai mia i ke Kir iauakaui.ai. -. \Vakmi»k"U9. »• «>k'fo aua ia ī ka pio ana .• k«'kaVii pualiki'u o kft" Ih-ina an»»' ka niake an* t> kvitahi Aliik'.a "pi.ipi", nana r ki.t; ana ka papu o I uwwn m» ka Muliwai <> Pi>t<>makM. N.o' keia nuh"'; an«» «■ ua lt<Kiliikil<'U' ia mai konr« u<miu<>»> malia pah* <i katia tj».. k.-ia 11 makt* ni? kv kahua oiai ua U>ibi na !- oko hui h<»n ole aim N't» k«ia maii t|i><>nf>.> {wii'. <>!«• ilokn o?ia i h<iala m*t kano<>iio»> v. p» iro oia ».• mahūka aiai kt Kfi!aiirtkit'.ihali" nku o \VakitU'kona. I!<>k.> <> kvla *# anie kfia wa «■ !<.a* : man'ntai «'ī ua iioike kau.i i k<- Kuiauakanlia'lo <i WakiiH'koiia, t» ik? ia ana ka pnapi" inau .> na kivt atnc ha &!iai l»-k;\ o k.'» \k*«, n;i nni ka i«>in<. o na koa o k» '..<an i ti* kou o-k» Hvcna. Auk' o. k«'ia

waU* ka «ka, ua r>a pti inai nft liikin» a k»tw inn o ka Vknu, ka m«*a Mann i lioā U>a aku i kji poino i na inmlikoa " ka Aknu. Ua liio keia uuiiou kainna».» i uh>» <? hiii ol<t» m i na alakai kalaiaina k«' hi«m<H- i ka p<>, u ui» h«M>puka ia n« hoolaha uia kvla a in* keia w«!>i <> k<- KnUmikauliak* u«> ke k-on«» miK'aku i na kia af>au i tit»H { k«* kaim hu:i :u«' na Ilikini n<. ka }t«*k' ana mai īuim» <> ka <>i!<aria kaiiMH<* uui na kan&ka aloha «ina oiai<> j hi'ī<- Tiiai a lirM>|»aa i k<> litknu īn<M, a iwai'im t> H»'ia i s<o«ii»a« i ku l»kou in<>a <> K.apitoia kt'katii:«nnmuVi <> koni hoauue nna i koha uian hoWiolena i !ik»' l<»a iik'kekahi k«*ikiKano r>pi<<|>i<<. 1 kv%v» i naua ia ai kv kulana << ria kanaka aj>a!i ua Aj»oiio ia akM lak<>u na knjK>jn>, a ■< Kapilula ka iiu-i.ho|H" l«w i naua īa <• k;v oit aua ko« ninau ia mai la oia ina paha n* hiki mī* k< hana i k<*ra h;ina. ua a«> aku la m> h<ū k«-ni. I a nina<i ho»i īa mai I» <>ia u»a h<' hiki iai« k</ kau i na''lii» ahiu a i <>ltvna kmuani,)i» <>ī« i uhai ana ttio(i<i{*> <;> ka nH'lir>u ona IljKtui. I*« a«' aku 1» n» } k<-ia. So k<> t.: nei :*» !•«> e lawiliwe i han» na ai>on.> »»■ mai J* ein e ka {oilmna k««\a nitvka liaawi |>n va m#i■

k»»na h<Kik.>!iu ! k*t !"*•« ana inai " k" i» nei ■lK«>kolni »mi kt- anpuiii i»i».. iia hnawi p>i sa nia' i» i 4"ikn n ' t [-aa 1 !f •• k«* »t»o km ame nu e &>• r po»" «7 Kaiia >iih«na . , 1 Ma'» }•• >)>' • k" Kap>l"la ff«>n)rt}krti lau*ak!! t■. Ki' Ki.hina knua <> Ain«*nkai I īih li.'i {>"]• >U'i tti.»t lt« kt»ia no k>> lak<>ti ihnme Ma la *ii!:»lii ua n»»<i"i aku la k»-u» i i ka r>!ii"!u .■> k'»na itvau niakua n» ka h»>oi kun j«iia mai t*ia «• hoi no fc<> lalw.u }tortft> ' k,:i*htw i.u»a A»;iv , <iiii«». ;» »a '»w maikiii tnHi !a »i<> hoi -na niaku*, ,wv k<> laua liKiipn niiii»oio '.!« ki>n<!> k;i laua kaikaina )!"k- '\> ka oiluiiiii ko* N«>|;»ila n,s- ke ka:» l. ka nma !>>a r !i.»|.» }h»Iu1oi ana u<i \ ewnm i ii*alflv ih»t ut •< Ka* pi:.>i» i k- Kuhinukiiuhu!»' o W akaiv*k»J;.i. o ka rti.'* tuttii i>>a a K*p(("ki : h*n*

a; i h<<r,:» b>* a *na i. kv*niv !h»jjī»- <>iti uo k<)M* ln h' aua t» ike i* f»ih Kl«i>!e, a nui |k« t<t īir n nnn •> !j»u* i !i<«ik< |<i!ih *ku »? ' vK*|!'"i!i ; kuti;v k<Uft->:4 -k < o ka kh !» <> Am» fik<t, am>' *una }ii\|ia {<tt *in» :»k>i i« !»t* K!wh* !>»* ••;* v h<<!k*» iki i kekahi nn'A īa \!:'k&ruk<»iis. Ika s»h>- «T>a o I »>*k KKv}>-1 k» ia ināna>> <■> K*{'if»>U. <Mu k* Ahi llikini oh» i »i!tf, -!h<> m n;<- k* pnn» «t»a uihi «huu <> K*i<rf»>!A'-. K k i-i •• >n-i K>t|>,t-~>i*, !!■* ' «>;< v '<a !<„ mj»! <•** u'?' ni*» kii !uin >h. « n<> ka !»«•», a,»ii- w*!f <• k»i* whti t .ki- at » hlo a.ua »>*• i m»"t h< <*>pakvi«- t).vk'»n !*!m> kaiuak* K «»»* ini» kn naiw ?,t»j»«»!K»j>.» »>U», ;i i»a k»> A«. sh «> Iha Ki> !«• «• h»ij>Ak< !<• u <v i».».«» n.t jv»hso m*i A-»U' !u* «> !»<>> n; ! n»*kH •' i»ia KUx»U a hiki i k»»r t •:•<>! Un« kt<« .» .* !ii*i, :t i-.Ai ■» k» n<*UR« t» th* t lf'v i ;.»■». »»<•» »i i» »* 1 , »ia īhwh'ī* !»•> ki>>/.}«■!<• i M«>ivva!»!no it»«hiti» <» iia ili» . nlnnU *}«an « kei* vv*««*ku.t R tjn»k*ai;t uhu *n* <> l»«a t'.Uvh* i»!<- k- un tn*r< k>>* u<> k* !<o«>pak":i»> nna « uit ihkwko» .1 4<> .> ki ;»<<(«. !a u;t ; Su»fti ih<i hi >i* Ahi l!iki;u aU t »t* ltm» 6 K«|»U<»<*. * tuiawr iu »! U* s k<»n* id<>h« !i<V}x i*i» »»«» . <lh* K *}»!'.,»U htn» n»us» I »,-» -» ka t»ik ,»;.a .n »»<•:<« !4»>Jm »'ta n ■ k»»na h*) ] } <lio|-s'it<> At«a ;*».4 .1« • «.*' k< k!i»*n.; < | ' ,vti* »«114 ■ $.o\t !*»l. jtk i a K >n- ■ ■ i t.*M,\ • k i'» ;.aa !<>l- a . k<»»a^ it*r,4 tt..-« i k" *t"«iii tn» i«> V ku | »»?!.■« K»*»ksk#'.. k^vu; »1 tk<» v k«*!;t »*» i N .«.!<« * i-< <»< I* kf.-t i k- !„» 1* :•!,•«( ' ,t K : («i»}«*f k>-*, t r:it k.t ] ■ t! « : X »•,« :»t»*' -is*!*»ko o k< ,t* . 1 »H 'iH*» i»* 14 M>* k»'kah' fc>*a •!•* >1 « | .4, ,4i 1 !!■» t.f« !,<4|«jt t k<- tk< t<a, k< ' *4»1 !li« •<.« | N.iiana ; k;« >t»***uk*n *i>a 'U !«sSs | ioi 1 J t ,tk t .» kei.t •.• k*iii * kv'tittj !..'{« « ,•■« * ini e K'.l .hs}»«. k*tt* k*vi«« % r»« U s * k* tk« *t;s« »>*; t ■ t! 1* k «*' ii» *,t s>w«>|vtt» Ikt ■ <ti »>iy* .• a «»» •.|k«h*.U»At> l<*a i»j »i « >.r (». «\*k i U « .Knj4< *m ,k» { k<« .«» i« K 4 , m >V.V -s,- i* « ( ktt IS< ,- k« . >!, ~ i<> n s«»m *n« *ss> k U*k • ■=»!•': • ■ k*U *' k 'i • k>- 1» is ai,* k■ ■ ? tk- « -t!» t»< H k<- ks»!v i» >s . ! «• ti.<r* . la 'h »».*! M* k » vkt •T»"f 'H t}>'»' U S * Hti3 Kv*l U k> Ka <4* i *«>,« •+ „, , «k» 1.. k* »«. *•'•<! • ».*«« V*a** » » - k-* « < \ * ' t.* ts ' * ■ :« ,* ■l« = v<t. ■«'■* j 1 V>'S ■ t*-v