Ka Hoku o Hawaii, Volume XIV, Number 32, 6 January 1921 — HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA HE MOOLELO NO KA HAKOKO ANA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA

HE MOOLELO NO KA HAKOKO ANA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii

■ '' MOKUNA XXXI. KA AHAAINA PIWAI MA KA LOKO KAIĪLANA O AC»E RIPA, . Ua Hlo kei* kulana ano «f a kita* kila o ke koa opio i nana ia aku no hoi e na maka tetiulehil, ao ka oi loa no paha iwaena o na wahine hanohano o kt alo h ii. O ka tnak« noii o ka rmepcra wahine Popiea kekahi i hekau mao fekvi iīuna o kieia koa Opio a Kaukau alii hoi o kā aioh - ao kekahi mea rid hoi pa%a i hekau *kti aī na m*ka lehulehu mahma o Viii!cia, māmuli ta o kona ike mau ok j. imua o Wela poe lehu-! lehu, a, ua nalo hoi kona mau; taaka no kekahi manawa loihi i hala aku, a he ano makamāka hou no hfi kona helehelena imua o ka lehnlehu o kela pōe o ke A!o a!it, | Ua hoomaopoi)© Joa % mal la no o| Peteronit>sa i ke ani> muu o ; ka Emepera wahine i knna keiki hanautja, a ua ano komo' iho la iloko o kī Anakala ke ano hopo. hopo no Viuicia, oiai, 'h'e mea poino oona ka hoohihi mai o keia Eme. pe r a wahiue māluna ona, ae lilo a i paha oia j ilina no n# hana hoowālewale o ke alo aH', *o ka triea pilikla i ko Pfteroniusa n>anao t eiano ka hoohoka aku o kana ieiki N'inieia i ka manao hōōhihi o ka Gmepern wahin* Popaea, a Mlo ia £ mea e Hoolilo ai i keh Kirepera wihine i enemi lo« no ua keiki fies »Ba, « P« «■'»i pahā iiuna ona ka huhn hoamauhala o keia wahine a ka Emeper» Kaisara, a ua hooholo iho la o Peteroniusa e kiai īoa keiā nee ana aku o tea a ina nō hol e loaa aaa iaia kekahi manawa k«awale ae mamua o ka nee hou ana aku o ua hanh iloko o na ululaau o kela kae o ka lokowai o Age r ipa, alaiKl, e kamailio owao e aku paha oia i kann keiki hanāuna no keia poino e ukali mai tiei mahope o kona meheu. O kekahi met p*. ivvaē»a o oa; *'ahine m« kela p»pa•haina «ui i l»Io loa i mea tl a na mau ia A'iuieia, eia ho ka Lede Rubaria, oia hoi ke Kahuoa 0 ka Hei«u oke akua wahine VaS* -ata, ao kekahi hoi 'o na Leie ū lo» o Rom a »* muvs I», » he w*hme hoi na kā Hmepera K«i*ara i hoohihi maoli ai/aka, ua akeakea ia «»« e ke kulana K*hunaw ihi«e o keia «i o Roma l?a huo* (BiopcjK) So« #ko ?a O lVier<>niusa i ka ttīn. ano hoohihi r> kc s Kahn* wahhu i kana krtkt he kulan« ano akua io no o Vinio' ki hoomuopop * i* «ku e k» po? laa kela papmam» mv. , a mv hf all 0 kekahi o na akua ā ka pw Rotna 1 hihoai hoomana ai'u c»*u U, v.§ iha mu e h \ ka p»; 4 ahaama «nt a k* Nfr< o lleaha *na ' i kHoj»r«a « keia mauao ho"Mv,.t v krta ma« w*W»e haiMuno o R m« ? k« Kaekau AHi t.: U» favK*pihn i< '• UK -ikv o'e t!is! kihl

boabu wain-» ia»i o ka lCmepcra, ai bdohuibui m b%)i me ka hau mai na mauna hau mai o Ilnlia,- a he uawa pokole wule no to,abope ihn o ka nobo ana o k*>la auaina nui fna kela papaaina, aa hoopumehana ia mai U ko lakou o>hu a«kokonie ka naehana oka waina, a ia manawa iio hoi i lohe ia akn ai na olelo 1e«lea o ke «loalii. aia oianawa pn no hoi i hoooiaopopo lo» ia ai e ka poe 0 kēla p'apaaiiu ka hookohu maol' uo oka Kmepeia i ke K.ahunawahine o ka llelau o V»sata ke akua waliine, a ua kahea okoa mai ia uo oia ia Viuicia e ku ae raai kotia wahi e noho atia f ma ka aoao Lede Rubia, ae hoi aku hqi e noho tna ka aoao o ka Moiwahine Ua hiki oW ia yinicia kehoole'akui keia kauoha a ka Emepera Nero, a u;» hooko akū la oia i k|la manao o ka a ua beie aku ia hoi a nohoma ka aoao oka Kmepera wahine Pomapaea. Ua haaWi koke mai la no ka Moiwahine Pomapaea i kona iima 1 ke Kaukau Aiii \'iuicia t a me ke ooi pu oiai iaia e wehe ne i kekahi apo lima i kinohinohi ia me ua poliaku kuinukuai nui mai koua liuia mai, a ia manawa pu no hui ke ike ia nei e kela auaiua i auo kahiohioka haua o ka Uuiepeu, at hooipoipo ana hui tue kela Kahuuawihiue Rubia, ao ktkabi no hoi o ua L«dc ui ui h>»i o Kouia ia Luau.la, He mauawa pokole waie uo niahjpc i-io o kela mauawa, a oiai e uluhia aua na poe o keia Papaaiu i j ke kaiuk'i wama» ua ku ae ia ka Kmepera i.'una, a na kukaia aku la ua hookuu >a ktia papaainn, u ua uoa 1 ua meaapau ka lele aua i uka o ka aiua, »e komo U«i iloko o ua baua lealea apau ia , mal im.ua o ku iakuu m-.au alo. Ua ku ae la ka poe j kela papiiua, ia lele aku la iuka o ka aiaa t a ua piha no ho» kela wahi.«. ky kae 6 kela lokowai o Aj;eripa i u»* hale* ole i kukulu ia iloko o ka uluwehi q na iaau, a ua hoopuhi pu u uj Uoi kela u'ula īu ina kukui like ok, ai makaukuu hoi uo ka hua u aku ī ka oiuuawa e uhi mai ai &a maiumalu o ka po. Ua kle ioaku la no.ua p.oe apau 0 ka oioku laua t a ua koiuo koke aku Uuo kekaUi poe iioko o ua Uuikau oka.leale*. uiai. ua kaU ko u kek«Ui poe ua lole aoonaiuwaig | ko lakoa māu auo po ioi, a ua uhi ia Uoi ko lakou mau m .ka lua uhi euaka huua, a ua hiki puuo oie uo i kekahi ke Uoomavpouo aku i ku UeleUekua O kekaUi poe. O Viuicia uae koua Makuakaue llouhanau PturouiUia, auie wua i hoauoe iko Uua ma a |Uv«cueieua, a uln p«<ha i kekaUi Uiea uuua Uooualo maka. Ua uele aku la uo o Viulcia a ku ma.kekahi waUi mehamelia. ae uan«i auu Uoi i keia uiauh-iii.i ulala o k.> pue oKouia. Ua ike aku )a o;a i ke aiuaiu ta o kekahi iuau i><)e wahiue opio uit Ue uiau vha wabn:e aia e ka uiea hahai holoho loua, & ua lOhe |>u aku 1« no h<>i oia i ke kaUi puUo na o'e 'eUu! hu ma loko iiiii ok» uluiaau,- ae iohe j u ia aaa uo boi ua |eo hauw.iiaau o ka. WhuleUu e iiooiaukauaka &uh i kela, aiuiaau. Kclivk- «ku ne! keui m;4. ti«wa i ka u)As)aw« e k»pov aku a 4 j k« U, ai ke k, jK>o io nua uo hoi o j ka ia # « uUi m«i kki uiaiu oka i oii kela uiulaau, oia uo hoi ka uiaiuwa i keiia ia aku at e hea ) ua k«kut t hoomakiiukm tuua a m i aa w*bl Uke v>K' o keia. uiu'iaai , a;j k* a aua ae « kela mau kukui,. ua uiawena ka iewa i ka tuaiftov«-; lauaa o kvi« u» *u kukvu lelnilehu, ( «o ka oianawA i.t i ui U*a aku «: ke kau ai* o k.s jwc w.>ko o ke.a m*u ai k* lnvi a>u > kek«:t: o keu i" »>*» ie4>i mi kekAii ai«u kiii! kti" nUiuau, īs * puhi a ta *e**ht ut«u kuku. e n «* amala'iu ana t k>k .*m msu V \!v\ nvlt a ua u «mi w »l ( . * tv»hf anU ka !<f« Wohe kekaM^

[■pee lcHtitehu. ai na leo uwi hoi |na kaikahiahiric opto v alu.i'u Ui . ana e k«'ka>ii m.vu knnaka o Rōmn ■ i hoanoe'ia ko laLou mau hekhele-. na, ae hiki ola al hoi e hoom;*o- ■ popo ia aku ko lakou mau heīehele-1 n# 1 , a ua'piha tn;»oH iid ke!.ri !ehu j lehu i ka ulaia puni : i: kela manawA S ( a nn o Vini'. k--mna nei i keia mr*u hiina iik- k. | ano hoihoi ole no o koua m.m .o. ;w j ku mehameha ana hoi m;t kekah,. svahi ohuk'u niehameha, ae kok >ki | ana nae 'ina ke!a vl*a-hi a i<n eku j ana he mat. halelok* 1 kuklilu i;s | me ke ano maemae mīoli no, & malalo hof o kekahl mau kiu ,n--jaati, ai paku ia hoi ckek(thi i-au !ala laau e hoohun.i aku \ kela haleiole, Ia mauaww oia i ike aku ai i kukahi wahine i aahu ia i ka aahu o ki* ;ikv» w.ih'me o Venus .- t ae hoopuni ia ana h'-i e kekahi m »u wahiae opi<- i!oko ct na aahu likl* ole. T ilo o kona ike an.i i wahine opio i uhi ia k'uu he;*:. helena e ka uhi mat;» h*..»aiiot., ua puiwa ae la o a u< ki'lio U rio oia o Lugia kt-ia, a ua kemo pu paha oia iloko y keia uluao haauaele punī lealea, ai koua manao aua aku e hahai uiauope u kela puuhi o keJ;i mau wahiue opio, ua lohe aku la oia i ka ko kahea o kela mei i aahu ia i ka aahu o ke akua w;\hine & hooma >prpo koke ilu.) la uo oia, aole kela o ka r,aie aka, he ] v.Mhine opio oko>« uo, ku iho la 110 o Yiuiciu msi Ikela wahi alma, ae uan.) hoi !me n:i tnak.i h<>i!n>i oV- i keia uuu hana ulaia o ka pou u konu lahiū t i ia mauawa no hoi e ueouoo ana oia no ka mea ana i ,11, oia hoi ka Lejv' 0 ka akau. īaia nae e aanea i k-: «au.i 1 kci:i tuan mea, a me kona lohe ole ne i ka halalu o kekali m iu Laptui nehe, ua hoopuiwa '0.1 u ou 1 ka lohe ana aku i kekuhi lej nuliL aia kona aoao. .iī kona huli iua ae, uu īke koke aku la .ow 1 kekahi walnne kino kilakila i uhi lauae koua maka ika uhunaki hoauoe, t >jj, hoopuiwa lo.i ia 110 hoi oia i kd kam-iiiii m.t!ie atia mai o ua wah'ne ma ihmi !it'i i keia aiiu olelo iaj.i "Ua aloha aku wau ia oe. IC iuh«i koke īuai oe ia'u 1 keia m ft n.i w», ae hele kaua e hoomauna 1 ke ak>ba. Aole ioa Ue aneak e ike oiai «ua i<« kau». iieie oiai hoi a uui hooioiohi \v»lc oc, a hoe* e uuii paha kek«h ( . mea aaa keiu. w»hi a kaua e ku uei." j Ua hoopuiwa nui io ia u o kei Kaukau Alll VtutcM ta mauawa, u | aie k* leo «uo puiwa 1 tamaiao ' aku ai uu i k«ia ma|j oleio. i Owai oe e keia wahiue koi aiui, nei la u e heie aku me ov, Ht Tahim oe īkuun on, »■ ua tQtppc>p.:] oht ia u kou wahii ht>ēa m*i iki.'' | i* a«u«wa u> 1 apo mai a: ] v\aUiut uei 1 »Oua in * kaiek uiai j I-* koua poo iluua ; 0 ko Vīu:cuj 'imanm.i a ia manMwa hookahi hoi i kamailio hou mai ai ot.i i keu * mau olelo. j "K *wi»i oe i ka hele pu aua jmai me a'u. a mai hoapaapa ue * | foM« e mai boi kekahi Oiei 1 kc;a i 4; kau« e ku mihauKua uu. Jli heU* luai h": kaUA,'' u;a-"«v\ i 'pu nb i huki ak i ni l>4 wahiue iu>i liloko oka uhimaka huna i » Vsmlew» | 'Hiwnoe, t oluoh» oe e p*ac | UMki i k*'u e uuuu uei u oe," j >ui 4 ViuicU \ unuu iiiou aku ai, a u «iun«v * h\H>kah, '4K. . v\chv a; lol* » naiima o ka \Vahi ic U ko 0 'ka «thu hoauoe e puliki atu i kwna |»i, ; | "K koht> m*i ne hoi ee t kuu Awaa. huki sei a' e,! uek f>M tue au i ke alahe.e o Ke , *i N,. U u,y h,: u 'w ke , kttrm* r jtku 1« m v k?U! * hr?r im m*i mt a'u ** Mr 1* naau 1 oie'o a, ua wahme nei iU«k > o ka *«hu tiuna % u« h-N&i mai U ou u Viu«vu, *e iīv>us .iu,k uo hi 1 t.j kon * p»4 no 0 k<.nu ,iu inaka i J k'!» >^ v «nk* \* m.;. \\i ' hnok tio i ho*.* «.iku eh^k: h«*u aku i ke Ka, ka|: aiu lioaa. » me ke ;•»! \|.a: 1 kiia ma« okW «u - 4«ukau. A*V 1 !:i :. - ■ I