Ka Hoku o Hawaii, Volume XIV, Number 32, 6 January 1921 — HE MOOLELO KAULANA NO KAPITOLA KE KAEAEA A HI'APAIOLE O NA ULULAAU O VEREGINIA A O KA HANU MEHEU POHIHI O NA HANA KARAIMA PUUWAI ELEKLE KA MEA NANA I HOPUPIO KA POWA ELEELE O NA KAIAULU O AMERIKA (Unuhiia e Hoolale Kauakanilehua) [ARTICLE]

HE MOOLELO KAULANA NO KAPITOLA KE KAEAEA A HI'APAIOLE O NA ULULAAU O VEREGINIA A O KA HANU MEHEU POHIHI O NA HANA KARAIMA PUUWAI ELEKLE KA MEA NANA I HOPUPIO KA POWA ELEELE O NA KAIAULU O AMERIKA (Unuhiia e Hoolale Kauakanilehua)

MOKIiNA l. . KA IN" Ni'l. \ jui: S -- 1» l(!k:ri! Hi» i kona Ki-| .» t » i'th i. a in.: a«* la m<- k» nana )»<>no f A ::!<: imiinna «>»*'. 1 k ii»' ls n.i' k® «'lhhu.i, ■',c (•; i ij;i 'i.•! K«' liOolmllii n»*l UA Hi-ki-ii v a : ii« an* « ka j 4,> k -'. * h'ilin Ulan l»>ni ukn itv i k»* kii » ,i m>>; »#■ ia, rav k«* m.M m-i iti" • ••ivvk )>»'!>- mai U «nu-'ina '.»w J« v >. N»> kH'nMk.-iuair ]..» - k"« « 'kp i ka u.iHM.. •• k*rift li.knii. u* 1.u».: mat 1» i k* llM** Jin«J *aniH •>* luwe »ku • •i ...kiiliiwn-aki" nn i*. I ka loan . j.ia .ikuk-«» •iiMk.'in-k.-. »• »n> " iai .h k<'m* nmh >. Kallikmi e luih.wi akn K i<". X li .liilii UiO iii Tī< s *>0> k<?M i k- kiai.ii «» 1 •■A Uikiiii *U 11 piha; a I*l* < i' k"tja Kmhii, inii i>!i «' 1« IKM. .<»» «■'» i ninH:: *kis «1 > !ift .»!«• H4.li krt J. Ml. IllklUi iU'il • (.11 i.ī i'ia Om H" k.i *a <• u* li'kui; .ila i :.a].ai at* ai i k<>na u-inamiia a ki.'Ki' , a {<«<;.- nui; t:i inuia «»u» n»-}. N« kvnli» la kuu liikwk. ninan mai m ..,''l • k. r.i A' l< «n«*ī > <po Ki • k-.'n !nit* o Aloj'K'k* Kinik*».» «<> n. .... o k,i , v;,, 3 I i :-i.i-.'p<>p< 'i i'io A' i »i>! nn: <» na .Is-. ki'..k»--.ka Hema n«n ka in«»a t«ai»a ; | ktimak;m» kon» lnlmi. -• ki-l-a ho.-.l»;i';aoliM.< it * , I. K < '~1 'i" i'." I <:i : k:i : k..n k,".h :t • .i • ''-.ui.i :i:. .» l.'iii'i r;i'< mai ia . ,i i3 i;i k;i |i,i.»htw! o ua IhKini h'ih, h ihihhi ho<i tt»*i • U. \lrtihi h»' iiVu-an.'i <*■ ti" !<<i liikini i "it!jn.<ti niai iu kc [h«i " ■ i.i IliWmi il'i', •!f ■ k \ )i»k:i J-."!1" o koHa 111*11 iliaki. ĪllMl'iiiii "!* Hfi H.' r».-!i «IWI ki-i <■ ki'ia J>. ' wnhi 'i' ij a kasn k<<?i ) akn ;i>A.-! »Ai:! & kil Illkllil.. iali.ma mn 5 ;i kahi koa. Kta aif k« v h<»»ikoio mu m«h<<|<» «< k. AA'.IH' kn. mii-. kn \kji'i Oiiiii I a hoO'pnhili m k<>'u iiihh h<»rthunai?- ;hk»-u>.«f • t« k< nkuniu: lua uU- .< k.-ia- <> Al..f*'k* kt< .K'-o M:il< kn iiit' i iiihi ki* !|.»,>k"l" > tnaii"j>'.- ... k<».»a -.iu'i! a iiH Uikun aU > j>a.n«" tm»i ai. E hoik»* ra*i. m'n i kt: ;»no o kau kaniailio". *ahi Xsaht k«»». | hti Vi*ttl H ASl4jvk.lt Ki '>k< <'. lei:.' Us:m <«e <• kuu h'»thnust^sljhkt-ok■••'., *.) k«* KHI I» -u r h-.A'k<»l" »vi, «»ia i .uii ■; ~i %£ i. l.' k"H li«' rfcu kona !.i*.iir.i i 01 *kn mamua " Mop«'ka Tyro■keo. He k«>*: wiw.h.U' nin 1 <>1 i»kti ■> S ;» Kii Kv<'k"'. A i,' v .v!t- !.'•■< "Ū4 u» «.■ r. .» .1 ,!! k 'i • : k." r.i'i. V,.j,ri;l 'K<>)lk 1 ,iH.% 1 ---l tv:ill> »»v>ti.i n- Jii!i K«* klii'lK H!!« M'» t.<K<» nuil Ji<> 1H »? k,4 uhui Uikini A }<eh. j» akn, • waiii .1 . ue k< iH. > Ar ivaii! !i ka Ihkiiii Ja !i .UIH* k'.'u . k ; iii knit»K* t> Liahai h<>h<h<<lona .111:1 ma k«- kiikuiu Akau. "ia j*t< mak<»n ; kok«h; Kaj.uai.lf.!. i kf.|<i]s i* m«* kn ha.-« !likittt, I j< .14» Kuliin«*wa au he Ahi. Ihkini n-> k«'- | Kau ;.ualt, a u.i hu.»b<H.. v m.m niak<<n' ..|4t una. Hn» !ia.-a>'i<- • i ili' ia !<""• k"i<> jitia inai a ttt»k..!. u;i ik. niai J* I •:..tK ' ;aiH, a >''»«<U!.ika ti(*i l.i ruiik'Ott« , | ili.al LH:iht <J»i:" <UiH. l'ft llkl" KH !l<»}o « | Ki.>ii3 iio tm.- k* mak»u; r»iti< svii i< m». ' % > i|!,i aku 111 «!■ <|« oua, l 'lllh ». .4-- '. '.-I , •>< .. .!, :i i i. « :k" «S4k«itj *.»h- <«'.* h« v k;tnr. *ks ( ,<> w."»',!*.. "»* m*uv.:U " <.>-<l4, k.is.<itt: •'im»-. I * ife« k mak'n: * kv k «• w»ih-* ,»!< 'i» .'lia, 4 ■> kii k»-i.t w .th.tif 1 <ri. -a.i. i;s i." »><4a K'H. i K ... i , !iif, iii4, ..(> • <i.t k: k» ia k |>,1 ; ' 'U.l'U' ' •• k '"I K-!® ihi»w« :.i ,i;m tir m*4„ |l' -■ ka Ak«:). l-iv i»'-. 1 ifc<- > ' -,• ii M,( v » '«*' i'i > k ««.,«4 k«>« «\xle| ?< 11« ni->K>M t< ' i'Hll .«t «<« k«< •M iK'. ■. k« «iii »k t !»(?*' .i !K< |.i« U > - » h > ■„ i .« K | IV. ' k. k-. • a; ■ 1 'K.I • " „t kt l. ■« ' t"<* " k* M« i . ,a .-.1 » .. »t"k<' »'i i.<i- »>•"* :« " :< .i fc ,li j k» 5 ,.i ; v -t \i * l» |Mt r, m !• ' * K - . * U J - i,"»-*.. s < „ ,* * 1 *'«- J»i i* I "* * l».' < „ > 1 ,»> i- ... i. 'O ... u-a » 1 »'<ti« ,» -,*K k . K« m »■ «. « ti . t .» \ ;t:.. ":.•«< a ' .«• « 4 : I »:a r A «>■' !<■ A > *■.«' , ■!• '!■!» v -r" ■•»■' k oi , * \a , % % ha | - iu . i * «L* ' ■ 1 * * » *« '■« .1 : .»• I 4" i« '■ ■■« »"■■■■, •<*<«■ •> ■'. •<■ * * • . a >!<. 1 * » k. i« *-*k ••«*>• i..» «*«* k J,. • «* K», •'■ K «i-iV .»* ■ * . «<*«.<« i k. 4 k'* * V , ~ ! i« 1 • 1 - * »* |

k.<n i k« ui'liew.'ln' na hoi nmi 1a kola- a| tiio<- ih<. U,,a u.a ka wauaao <> kola i<.<| ua lohe kda i ko ktk«»kc o kt'k«f:i m<-<v mawnh > .< koi-,;i (.uk;s, a o V.<>ua Va ia i aia at- a> 1» In-K- um; U e w«-he i ui« k* uuuiu af.» ii!»i. l"U: .(i'iiWAllO •'•

o»au »>> t* ku>i haku.' A touti uiai U o K«f.it<iU 1 ka U'o o ka wiijtijit» r«t i<< nouo. ka ?!*}<* hooktj«fi an:t i< ;it<'t' uia, «i ««•}(«< inai hi 1 ka {"ika <>j >» ~1 nuiii iii'H-. 1 T"t<iko <tia wh ; kiini'. huu hi na ■whl.uik*.l l',t.-i< aia nu: ka n>ukukm «* pa.H au» 1 ka j i !-h»i«, « j»aiH> im»t U imua <>ta • n«M . -m»* ka i i ko ano {.'ihoihoi. i K kun .haku «<• k»la.tnai «.* ia*u u«« ko'ul ut«! .i". ar t '.i ii.', i ho»U 'i ii.'k.i >> na ii<>r!i < k. ;a jw, t!«> ni«»a auo nui ka'uI.*1 .* h<ok»* nkn iu'i ia <»", ,| 1 iii iiii» i.t ut»'.H ' Mahi-a KilJ»Jt««hi I kii- . i hanmhi» ak n ai, | M» ka j>« n»-i r,i» inwn nuu la ia "<*i j kwkahi |ktn unie k«'k«hi Ilikini-, a. «*ia j ' jtni:i !r<nl<<k<> »:« t kaLiii . tomiinor ni i keia! jxi u<i kt» huli aiia 1 kakahi km tn«i ka 1 Ak : ;»i|-HIHI. I'ii ! «U.i ! kun k*li«' t' rta tJtiit;« t.t' in«hhnii ki kahi »• jihh* nei; ; tnal"k,i ii.-t. fi na lt«>'>l<.* j.Makiki l»>a aku| ! i>i;i a<4f !"• in. ,' 1 h.m'imoo nia k<« mau* ; l»*it* 1 k«-ia )»>». N. k* i<«k« v hi j»aakiki I<»a ■o knu kau<* 5 k:t h.»ok', uh -i>atif uiai Ih «a.ia iua k. i'i kakahiaka o hnliU hi k<> maiin iiaii' ;t iiih v i.iiiu aua <«'. ahuia, «' paa !>u «!i;t niiiua 1 ka hop'i ia mv 0«'. C> kii'a waU' «■.. v a\< «kn n«i .ia <m , t> mahiika e* mm u« -tit't aku H««ko .. kt»i* v,.\. I a !>.. >Ji>,»kruk-.»u »>as ).*'. »u U«> lok' i!"V!;< k ".i-.o ns, :i " kuu kmw ««ia "ia 'itia«'ah>> k,«ii! i fc..«vi ;ti ita tn*k*ukafi.k«» kaa no ka i;ttt-"- h -.a akuīa <«. Ilok'.'<. ki I.t H t 1 haalī'le iho ni ua vvahii;«' l'.f, i.iii : k» ipiikukui « hi'U»<aku iit ni iih", a hoI«* i liuliu uh komo . linii iiu«i lii..i« hm' k« hn sitia 1 k«*kahi piu>i" 11•:5, :« wailio iho la iinn.i o ka J<fii juiu n'. N.i Kapih.la h>.»i,ua lniki <tlc iiihi kv ai«t ;w* ti»at k* ik" ia ati;\ iusii.«< koua a,v> i< lea «»•• noini k* h.uni', unUila tia h-oiiiaopoi." k"kt< ili.i la kci«. he J»otiio nm keiH uoiia, « he iin-a ■ j».>no uiia kt< ho«>jta!'»»li kokf 1 kona ola. I'atit' J oii nuii U uaw ahiuo P». It v aia iuiuu oia .>«•! * ' Matnu« o ki.u koMu aua 1 k«*ia ioK* he ttifu j»ot»i. ih'u k> jH>na niua akn 1 *o»i u»au h«'!t'hekni« u likf us< ka I'ail'- 1 'ole ai .«• «• iko ia mai. LaUu iho la 11« . Pa«-ic ak» j k«kahi i|»tt imka paUki k». inaii :i iiiiiii" 11 >Hs i:t liih it<t hek ii<*i«'nn o Kjj'U"la a jM*i.t h<ii rru-ii« lim»,.t 1 ka }>nii »na, liiH.k.uii" tnai U >.<i» 1 ka I*>!<• « l •aim ia hii»« «• na »ai,iu«- Pat'l<-, a i ka paa ana ua j>am- niai l:t «>i* iiuua <> Kapi*«»U no ka ht !«> «ua t* kilohi iiiiu i <1 kt» aniHii.. Ta "1. u koke aku ta o Kaj»iti»U <> uaua 1 k«* auiaui, a tm hoohikik'lo loa ia u»aj "Jit 1 kona ike ana ,tku i koua mau I«"k'ht i k-)i;t u;» hk« So» snt- kfknhi wahine Paek 1 . <• hiki ol«* ai k<- ik*.* w m<«i k;uia; ano ma kahi iii«uia" itku. l'a miu.Mka' 110 la kt*i* ti. >kn n*au o keia wahiu«- i k« Ikh.loli «na i kona īuau IwU'lu'len». Laiau' iho la k«*i« i kana man j<u tian«pana a k«(*i »«• 'a ina kona j<uhHk«, tnt» ka <>w th {<u au« a" 1 koua aaiui kou i» tia-«»i aku U 1 ku vr*l.in«> I'aek* 11« ke l»u!ti iua i k«> ahi. Kv>inb iho la keia i kfk»lti p»j»al<> Uulnu imi i> ua ' nahiuo I'im/K» ala, a h«h«i tu»i la mahope o kA wahiiii 1 ParU. l"a hek k»a aku U Uuh nei e » k« iio* ikeaku U o Kaj.it<iU uū uiakaukau k«a, a»• kali'uiai ana ka l*at v l.' kajuno ko ia tit-i luki aku. l'a iko nu «ku ia m> }t«i o K.«pit<»U ua tuKij>aa la k<.na h<) puit*(t«*!t* iloko oke kna, a oia kaua i haiu«>liHin« th« *i uia kt> j»o<» 0 . k-ona lio, Uii- ko kank»it an* iho. E kuu !i-. punakaua k( ah»i uei im ko kau* oia, a «• hana w ui.».- fea ikaika no kaua." I a hot>jtalia<<hao k>« ni jjiai ko Kaj>ih>ia noonoo i'.iauiiiii s> k.ina ik«- aua iho ua htx:j>iha i* k«?U kaa a !a u«* t- hok- .tkn ai twp ka tttu ai«aha t u noUila ua ninau aku 1* oia i k* \nhiu< l'aele u<i kahi o ka laua t* hvk* 11«, Iloko :> na huaolelo j«tk<<i«' ua {«aiK' tn«t la ua wahiiu' Pa«'lo ••* )H'iit-i: K kuu haku. 0 k.*i» wal.- no kt> *!<»!;«. !«' * U»AUti t tUHU»<> iil 11« kou paki'k',.» Osaj m*i mu* uui, ua maa u» r«fk' i ka hek *tt« Ika j><> >ia ka« ij<u uo ke ku ii »uti Eaa 11« makpko, a a"lq lakou K«.*«W -i» *• līakoa. l'* m«ua «> koi; *laht'k* wah' no k«<ja «> li<»t>« maalah'. a: !»*»}« k<: }H« _\ .laila t;iit| fnn*U h»»i mai i.-i n. «• kau «*»:■«t « t< hne aku u» mu.i. N>> kna j»Ai»"V>Ji»h> *ka tvahint l'ai-le iu» h»«>p»u !uii at' U »> Kapilola i V*u* kii»utt)li>> an«, a li' in i!is. 3« i ka walo.ue r«**k< tn«* 14« w»itti*k« «■ Ut"!i'k<i aiia ma k-.iin m,v, j>a)>a!ii>H « iwi-u ; :!i.t »hh» 1 11* iiaiiH i»kotuaik*t i haua i.i akn iu». i«»i»« »»iitt « kai; h«- U uiahiii t -< ko laua ka« lloko «» k.-U «va ■. l.»K>tnal<M' v t'» tn*. *i k« !*«»'}«• kau« : kf ka , it.»\\« , -,i na h*>. *ht ik»}i« an* u< k:t i»«j.*, < k« h< <<>iUHktt aksi U t.<- ta .• ko 4*<i.i nv. K».t « h.»l • i{in:,« H< iii.ni h<>ra s- .. : kt»:« a in.ii « kH. i.. , ui. aU'.m, *ia ■.. .1« *«t»*»l.< t"a ,n ,•» k.i; a > » <k« .*.■■!* » ti a U'...t kt hv.! .v I • t. * • » n.i*' -k»t a!is t ka \ks»i i!«,>k ■ K.-i* t<v 1 *ia«.t, u,.\i ,1 t.i ;a )»f» {..»- iak >a ka': ".» «< nna r, k.t M**l»«* .« »»"■!. i»v :: Um.ui't>« !«»!>' "'■ ks* h<»»- i k» p > )..? tsa kaa *,< : v«#Us, » .tki» - . a*a n.t», * ia<;« »»«>; i k« h.tU *na ,tk . k* i* ak*!.! a i ,ai k* \'a> k--4at,«' i«»ft ?st-t, K i ' *k»; »» «!,ii,i' ua !.»U i* ka'i.i ! «tJi U .! l Kii« H». . • «>!'.» -~U . I, . * kH j>a'« "*-< '*■ *'- >,o,t a • k * - k* H< r» '«••.* n.* > tk-i Ia '.* «na koa k* \k«". '— ui <«i- * *.'..■« »• 9t*»iv« t k*ilft * * K- k* i•*>»«*. *iftila <k t . *• "4.*' s«k »»* . i < v ka "• *:»« jt ■>!*

•\t.āUa eia 'j»!id i-.a IVJ*.- <» ka Hrma| upī uie 11» p|.»c > V.t \k.ai,i l-'kn o kem la"* J a Kaī'stola >..Buuin,..»ku ] Ae waM'h ka >tk«, <• !ioomanavi »h- ūi» «* !<»afv j-ns mi -v.\ h<->nfakott»' is» 0«- e i;i ana an anv ki'u O ti* ki'. Aku*.»' k<'k«ii m»i i» '*■ no ka ianakiia o jtu» IVi>* <> kn H«'m* noi' AoU- aiwi Ui,- mi*a liiki i:i .*■ k> h.-N' pn tisr #11 no Kr kahU'* ktf«m o ka-Akwu 0 *«tii & oi*i sftK' tnv ka'» *#hinc, «iliiaUWi'. īna ■> kot: kipa ,#na iiui ko maua ho»v a ht> kin no ka Hc-Uia >K'i, aote luamai.n r> kc>k>i:i ia w, aka, uo ko.LuK-kona Ul> > aiwi h»- hr>alohn ut>:na r*«lf o ka H«tU n-'i, i koino ai.'ilokui o inaM» ke si"hii .* i ko laauHoiaiiO ka h'iakila o na Pai»U* u|>au. lk,h.. O k»la *a 11 l-ua - heio nei n* kk'kh» 1o» la.ka la ihiiiit, a oia no kn laua 'U-a i ik» A ns:»i »i i ki'kahi t i,Ul h «nii o iiu Vua a hol<> bku ana DVah >j'>- o lau» nei. Si. ha}>«lua iuih' j>aha k« mania<. wiai ia kua aku. t'-a ik<* koki' ka !'»> h- i ko l#u» i*>ino, ka olen |.»n ua ihu U oia i'laio a wi-h.ewehi» af ia i na lui, a kauuii# awiwi iīkū ta ia Kaj>Uvlu »• kaii inaUin» .'* k 'iui lio a imi i kona ola. ka eU'U.iua "li- 'ia kau ao la •> K«pUola -ina)uua o. kona ln> a o ka »a n<> i» o mi i'oka .i ka «•iu'iui i ih<> inakawalu niai ai iuuluna <>tia> ei.a. n«t? uolo oia i ku uiai oiii! kon» ■h"o. iawt* īaia olikvhu- ka Imanaa ka inakani. I a ala*va f>u iniu la o Kaj<it"la a ikr iiiai !a <> ka.lhkmi fc;i > ī>si> h v «* »k«, mai)v}>.- o«a, «i ki ti.>ouian mai ana 'O hoi UA Ilikiyi ala iaiii n. i, eia i>ao ua halaiiu \y«lt l ai'la n<> kai.a j»ok.i i. ka K'«a. Mi' Ka piha Im ole )iaj>ai ae ia koia i kana j«' k.'iujx».iitti « ki j>ulo}t>i tuāi U i ke }w>" oua f li\ini ai»,. # h<> |H>«ha ana, aia hoi, īke nku la K. la l ka waiav\ala »ria o u» llikuii ;il:i mailuna aku o lio a }>a-in;i ana i ka houua. Auh- a Kspitoia !iOo|>oiio|>ono .loko < keia wii oiai he mauawa k< īu •«.:> k<> kj aku aki niai, a-inn wn aj»a>i <* kmi ai o ka K*pito!a pn c ik<- nian ia «na ka «aiawala o uh koa tn«i!uua o Kc lnkou m»n ii<>. ■A6k« i -|Min. '■W-