Ka Hoku o Hawaii, Volume XIV, Number 34, 20 January 1921 — HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA HE MOOLELO NO KA HAKOKO ANA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA

HE MOOLELO NO KA HAKOKO ANA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii

MOKUNA XXXII. HALAWAI HOU MK C!I,0 KK KILOKH^O Mahope 11io 0 kela mflu kamaillo ana d Peteroninsa tne kana keiki hanauna V'inieia t ua hu!i hoi aku 1a oia t kona hale rr>e k'e 1110 nā!uea o kona manao', oial, ua hoomaopopo iho ta 0 peterftnisSi i ke ano hoomaopopo ole mai o kana keikl Vinicja i k»na mati mea e kamailio ana iaia, a <nc he ala e mawehe ana i ke nuo pilipaa ma* tvaeha fi laua. I*a hooman&o ae fa no hni tfa Ana'kala nēi, i lia manawa j haia ak~a, ua Hli no hoi rfa i mea Iniinai jiui ia mai e 11.1 keiki| Ufci, ai kein inanawa nae tta IHo' kana laau olelo ;a \ iiūeia i *a« waiwai o!e. I a alohvi akti no t ket;t k'eiki & kona kaikuahiae, a ua manao no o kona j liouiliaa aku no ia i ka m»nawa e hoea laai aika make i onuala, akn, ke iioomaopopo nei nue oia i.k'e ano auwaua nMoli o ka niānao o ua keiki nei a kona kaikuahine, a oa hoea uiai no mi mu!i o keia halawai ana me ke kaikamahine ō ka ak»Ui ao l» a 01 Uia uae 0 kooa mauao kainualia. o a no kela hiUuai o keia keiki a kont kaikua. hioe i keia hoomaha o ka poe kau. wa-kuapaa, a he tuea hoi e alakai aku aua itia iloko oka poino, ae loaa ai paha i ko laua mau ua kmnu e hoinomo ai ia laua imua o ka Kme|>era N^ro, Ua iilo keia mau manao e nu ana Uoko 0 Peteronili«a t mea hnokmi* maha i kona manao a ua.!ito ia i mea hualu mai i ke ano ukiuki iiokooaa.n.o keia poe Kr«tiatiO a keia keiki hauauna ana ī hoohuikau ti iaia.iho. Ua ut« pu ma! la no hot .iloko o Peteroniusa ke ano hopohopo no kela hana o ka Moi* wahme Popaea e ano hoohihi neī i ke Kattk»tt AUi opio I na hoi he ; maaao uluwale ae no kela o k;v Mōiwlbtne % alaila, e pa« wale ana, »ka, i na oia e hooman mr>i n*ia ī keia ano hoomānao i ke'a'īoha o ke koa pio Roma, e Hlo aku •na ia i me kauo ia aku n'o !aua iloko o ka umu ahi enaem o ka ta e kela Moiwahli'e, o;ai, he wahine oia I pihn t na mauao hoomauhaiā. Tle ku!an,t knp»!t. kli maoli keia e h.ilawai mai nei ma ko laua r,lahele, a oiai o k?l.* Tigcii*i»a, lie mea kUe ni*u oia ia »e ho»o mt*« ana hv»; r itm i kalii e hiks ai e kau kon.i makaia waluna o keia Kaukan A!i. Peteruulu->a, a iti s e lilō aku kf?ia i hoa hui t»ōa'a īha k.t boao ana e knlai iaia imu* o ka o kr< I*me]H-ra. alaila, e hoe* ?o mat era k& ta jvnu» no kona ohan*, M*hoi\ 'ī.o o ka hoea atta o \m AuakaU !H! 1 kona honn- ponos, s mahope hot o koin m*os*oo wno «na i kaua mea e hana akn jt. ua hooholo »ho 1a af» r hmmna m Vinkia ī kekahi waht okoa aku tua«raho o Kotn,i, & ttts hv't b« u«« ta e hat p« kt '*«* nv? a K'a ak •: **

laua mai ke kulanakauhale nu!| aku o Roma, alaila, ola wale no| paba ke. alaliele e palekana ai o Viuitia, a pelekaiia pu no hoi oia. Ua hooūla koke iho "!a no ua Pcterouiusa oei i ke alaheie ;• hoo-j ko ia ai kc!a maaao, a he mea |»ono hoi iaia e hana koke Jaku, ae ho«a aku oia iniaa o ka Hfflepera, a no» 1 aku i ka oluolu o ka Eiaeperae. hookuu uiai i ke koa opio Vinicia, j uinmuli hoi o ke ano maikai ole o koua ola kiuo, ao kooa hele ana i kekahi wahi maiuao, a he-kuinu paha ia e hoih.oi hou ia mai ai koua ola kioe māikaī. I ua no 801 e bele o Vinicia me ka hoo-' huikau ole iaia iho rpe kela T # c<cle e ka Akau, a oia paha ka i'.ieae pale. kaua ioa ai kela huakai hele mah.i aaa. ' I keialnanawa ana e hoolnla nei ; uo ka mea pono 6 haua aku al, ua ulu pu m»i la uo ilolio o Peteroni. uaa ka hopohopo oo ka hoohihi o kela Moiwahiue, & iua hoi e hiki [ ua Moiwahiue aia ke fcooo)aopopo loa, aole i ike ia oia uia keU haual hooipoipo aua i ke Kaukau Alii opio Viuicia, alaila, o ka iual-*elae lvia uo ia a ke alahele uo ko laua pakkaaa. He uiea poao no uae iaia e hoeueu i ka mauao o ka I?mc pera e hele makaikai oia ; ka aina o iieieue, oiaī, u ku ka Emerera kaawale aku uiai keia kuiauakauhale rtku o oia no ka palekaoa o ko iaua i*ouo, oiai, :ioie 'oa 0 i-ctejroniUba uiakau ia Tigeliana uiawaho aku o na paleiu o Roma, j oiai, e hiki aua ia Peieroniusa ke Uooliuliuuli luau i ka mauao o ka Euiwpcra, av: lupai memeue ana hoi i koua akamui Livneui, a Mo hoi ia i mea hoomaueoueo i ka nia. uao Uooio o ka Ismepera Ncro. Hc mea pono no nae i keia mnu lo !kokokt*. e kiai loa oia i ke ano o ka hana a kana keiki ianauna Vini-; 1 ia, ae hoao ma'na ano apau e hoea ! hou ole oia imua-o kela a]o Blii t aej ha2awai hou paha me ka Moi.vahin e Popaea. īa manawa hookahi no hoi qa uoonoo iho la o|a i kekahi uiea e hoohana aku ai, ma tn noi 3314 i ka 4Jmcpe! a Nero e hnotaha ae oia i kuahaua no ke kipaku ia aku o na poe Kr;stiano apan mai .tku, a mea paha o lilo ia e mea e haalele iho ai o I<ugia i 'ke Kulauakauhale o Roma, a Ii!o no hoi ia i eai'u hoomaalahi loa i k'o . Viaicta huakai haalele pu iho ! ke kuianakeuhale. K hoolala na<> ol 'Peteronlu>4 i kt- alahelo e !oaa ole ! āi ia Viuieia ua maoao hoohuoi no keia mea, I mea e holop«'»no loa ai Veia ! mauao o ua Auakala iui o Vinic£v ua hoohok« iho īa oia i kona raarao e haawi i kekahi Ahaaina nui no k& hauohauo o ka a ia mahawa.paha oia o hoomamonj\> aku ai i ka o ia Rmcperi uo ka hookuke holookoa o ' k * isllauo mai Roma aku, a i k;i Ava e iwiie «i o Vinieia ua hoolaha ka Kmepeia i kela mauao kipaku, li.o k» maalahi !oa tio ia o konu haakle iho i» Roma, oi ii, e koho koke ana no o Vioicia ua haalele iho o i ka Kulanakāuhak o ao koua hahai no ia mahope ka uieheu o t,ugia, aliil», tua«l<ihi lo.« ho; kana hv'Ua 4tu aku i ke al ihele e pakkana a' U..a uiai na hoo;nHkU wak ana a ka Moiw»hu;c Popaea, a k>aa v!e lu*i ka. unuawa ia TigeUana o hnohana ai «o'ka haule o teroiWi'.s4 ma.alo ona, a lilo pu hoi Uw ka luaiuo hiUuAĪ ka Ker\ la mau U uar iho <>k<!,\ AUaauu \ 'ift.ii ma ka o ua lu»%)uia«k> mau aku !a 1 Piivrv>« u>* uia ka V,n\*ia a lua ka pa al i hwi k ae h>\)U>hc!ohc »«'a h k i «a moa pU' i ke' i koi o k* Moiwalnne Popae* u Viuici. Aol« oae he mea i ahHohe ia e ia no ta mea, a aole no boi t naaU> koke ae o VsnK v ia alo ah*. o Kai«*ra v .ai, •••» kMno !oa p*ha •I'k ' v*» ke Ksnk»y kj»

hoowahawaka i nr* linoa o ke' ato a!ii na keh pi wai ma ka tokotvai kati!ana loa o T kekahi he!e ana o Pet4roniiisa i ka Pa alii, ua lohe koke niai 'a oia a kekahi lono ano hoohileilele 1 kona manao, oia 'hoi ua hotke ae la o Kai9.ira, he ekolu ta tvale no ta j koe, a!aila, ē haalele iho aoa oU ,"i a Ro«a a hele akn no Aneiima» a mi hoopaa oia i ka inoa o t ka j?oe i kouu 'iā no kela huakai a ka Emepera. I ka maopopo loa ana' ia Peteronfnsa ua pta pu ka inoa o Ylvich e hele pu ma • ke!a huakai aeie i Kaisara i kela wahi, ua hele koke |ak« !a oia e hui pu me knua keiki ihanauna, ae hoike aku hoi iaia i Ika paa pn aha o kona inoa ma ka 'papa hoonohonoho o kela huakai, la Pet«rofiiUsa nae e liuliu ana no ka heleaku e ike ia. Yiuicia, ua hoike koke mai la kekahi o na kauwa ia Peteroniiisa, a sa ma\vab° okarumi nni ke Kaukau Alii opio, \ T inicia kahi i kali ai iaia, uo make : make ana hoi e ikeiaia ia mauawa. Ua kenkieoke aka la no o Petero, niusa e kii koke ia aku o Viuic!a a lawe ia mai imua uua, oi.ii ( wa makemake- loa ihu !a oin e kamailio koke ak'.i ia!a I keia nuhuu o kt: alo alii. "O oe kekihi i paa pu ka inoj ma ka pr.pa o ka poe e hele pu aua ne ka limcpera :ua keia huakai ae 'g*u aua ka kono ia oe j kou .nauawa t hu;i hoi uku ai j kou hale \ keia la.'' Aole i kamulllo mai.o Yinida uo keia inau olelo a .1 uo kn pane ole mal o kuiia kuki i ke : u miu f>le!o ann, alaila." kamailio Uou aku la no oi.i i keia mau elelo ia Vīoicia. f, ī na aole owan keleahi i kono ia mi keia huakai a ka limepeia aiaiia, he hoailena ia o ko'u poiuo, alaila, o ka bam wale ao ma Lo'u aoao, oia no ka hoomakaukau u u ko'u make;mr kō'a mu.i koke ilu. Ma keia kono ia :*ra mal la q kaua< aa hwla aku la kela me i a'u i hopohopo wa!e ai. I£ lilo hou ana no wau » mea puoahele i ke alu o ka līuiepera X«ro. lv uoouou pono ioa oe e. kuu Vinieia maikai, aole keia he kono i.i kaui, aka, >t<? kau'olu maoli mai ka Hmf pora mai, tu ike no oe i ka boj>ena oia mea ke h«oko ole ia keia kauoha a ka ivaiepefu Jvc/o." "E k«a Auakah maikiii, a iua e hooko ole a.ku kela kon > a ka' Bmepera, alaila heaha k**' hopena oi* mea"? "K kouo ia mii aua uo oe uo kekahi huakai hei ok uaj i ho4»e nti, aUe iehukUu wale k.t i>oe i koho la e ka liuieiA.*ra uo la huakai, a aole i lohe hpu ia kekaiu raea no lakou a ho«-a i keia eiauawa. O koua maku:ihiiie ponoi tio ktkab> i kono ia ia hu®lc?<' e « ? t.meper« uei, a aoie i hou mai ua Makuahiue uei o ua uei. I oe i h'-KMohe mua i ka'u ; kamaiMo mua aku ai ii oe. e h le!e iho ia Konia nei, i na la ao!e he kamailio aua no kela !eo koua « ka Kmepera. i oaoe i hooko ojua i ka'u uiau 4la,ua, aoī i hoi pilikii e Uoea.aai an.i. Ke hopo nei wa« no ka "Minwahuu' Pomapaea 4 Mhi «na atn i oia i »ea hoohihi hou iwai :a oe„ ai ole ua pau lo.t uo paha i t manau hooluhi o u,i Muiw«hiuc uu i k. K*ukau Ali' Viu?<cta o R.".u i 0 ko a kou Amkah e ,u_» nel h o . 1 manawa. Mi! hoololohe oe e kettt kono • k.\ Moi a KmejH-f* k«ai*ua o u* Kor|iou*t. ua ma* ko kakeu , ka hoolohe maikai tk* » feovo V kft Kme V*r*. a *oV tioi \ hik b«1 k t m« naw* e haoa »ku i kahaiu e holoi i» ai ko kakou iuoa m*i h«Mia«ti<*o *|ia ok. ui« uei. 1; hek *ua kau» i o ka poAi o kr* »u.ti w e iīmep<'r ; * M "K U«»k» k*» «o k*ko?t ? A Hr hojailona keī« e kitkala uu' aui, #ote &*kou he i»x kui koa no ka kou iho s *ka„ vi* kikou p.?t kau*.i kua t >aa e ka lāok}*er.i o H "K bn Wh'i maik*i, i wale «o ka |%ah# \H s a V..'.-raio*vp.-' i« wea." Wahi a retejvtiiu>.i t k*m«iUo nku %i k* leo aee •.oie.». Ao?r ! J*jim '