Ka Hoku o Hawaii, Volume XIV, Number 42, 17 March 1921 — HE MOOLELO KAULANA NO KAPITOLA KE KAEAEA A HI'APAIOLE O NA ULULAAU O VEREGINIA A O KA HANU MEHEU POHIHI O NA HANA KARAIMA PUUWAI ELEELE KA MEA NANA I HOPUPIO KA POWA ELEELE O NA KAIAULU AMERIKA (Unuhiia e Hoolale Kauakanilehua) [ARTICLE]

HE MOOLELO KAULANA NO KAPITOLA KE KAEAEA A HI'APAIOLE O NA ULULAAU O VEREGINIA A O KA HANU MEHEU POHIHI O NA HANA KARAIMA PUUWAI ELEELE KA MEA NANA I HOPUPIO KA POWA ELEELE O NA KAIAULU AMERIKA (Unuhiia e Hoolale Kauakanilehua)

\;UKI \ \ U K \ ll\i.K»tN,\ L Kl' \ O W'.OI.AM <) i... "Ti ! i i ' *' t .V l'». ;11l 1 ■• kon!o'lo|,i I».t Ka : f -';» "•» »• •.«:!> ln'oiiwinawnmu »im J 1 f ,t'uhl ik-> k.t r(.tm ana < ~ <.is. 5 i j.« '•'» 1k ' t-ni - .i> a ki. ikn "k" ■;» ».»•> rii!ifl.' a kotrm aiiu l;;t ; : j- ta f •»... itit* k<» <ii tl«!'i . i . i ;» t ♦ 1 !s 4.• ! i i tnw " a ' ,j i au ' k'Mi i ik- '<>» .»n e kom 0 , , . , . (>',t> >iH ;r)H»ankdiu k*n ma'i • u ... ,i k<--. m»k:i''!:«k* rttt! rt-> k.>>! .h»a--:a !;«•■. ! ka « .t ki!|".|!'> ~M i S> Hl-.I .IK' I t "T '■ 'hAl".!' ■ i k.-!.» «:t .! ak'l H* ,|I|H fcl . 1,. . !< • w»! * K-M !• ' >)l» . " '•! r , li.Hi" ." w.'ii. k*ii ii<a mai I s. .•■ »ri>: i; •.}• 'lia );t •*', Kv t»uJt "•a i.i i' i' ii =aK. <.'» <>»' !:•> k-i ! \»ain il •r,i H'>;;r: <■ n--: ' >»hJn • f K-r ! A«. !.- J- >.;i!i ;w .»ua '"ii i kM'i k 'ttt<> l:n;a, a <IlH| .' k;l tlj*kHl»<i;i l"H K»"■;* >> tlst- ' Kiia rnnr !a'n akn jik- Ku;i i)i'<a i KHMiiH llllil'k*. '.'Ulnl. ! nA ;>.. n.*t ua w«ut<» tni uu> kuu piiit< !ti'caiut>a !>i:um:s« m>i n -K«ia. |ml?ii am.iiii | n i k.i u w« t ah *t' lU'iiioH' o:a m<«Hti*'!. ! w«!i: .i K apiloia I luii na naioH^al«' .i.-la k<>!n" ou inal.-ko j !!i?i, ahi'.ia, l<»*a aiia H" »ia n* k ua kt'! 'iiU- ik;!! - vv;«tn * na lu.-ihim- ala iih" ki»} i .s'r r«"t :iita i ka-'i! ! .!t i1o« ;•!«.• ai «' k t . K-.->'i > ' • Kat'it'»la. ] f <h "'u iuHrui.> »< loaa 3ii« la kaua' oia; ua īki- au ī kekahi moa ninlokn nei ~ k<>'n rnuu ika rn-i, \saht a Kspif">la. H. aha' l'ii -ik» v i ki'kahi m» a ntn« i<4 tit'i 1. k'.m rsii)'. ' wahs a .ia waht !uai itt." !:.'t i \mni' tiiai ric.• kc ano l'mU*lu;:na. j \> , h«. «,aluiK' l:iU"hu i aahu ia | i.i> h> K.i . >h- k< >k<" ».ihi ii Kiij>!'"'Si | I \ i • * k»»l:i wn t nmn j»ct»»» tn«! ai ua! »tßh' ) i i!siuc n. : iiiaiuna «m» »«•) » p»»n--ii»«) la rn»' Ki» !»■') kakatra. i[• si.- N >!j' ;« ta «aliiiie titaJ«<!iO n> !.> K""i« riai»' 1 H<- l».»!>k;tfu i>" > iiuho iifi tiia!«>k<> Jin «ta »> Wai'il»'ka A (U'- att a«'le h«' |k*' h«>» #«• n/anaho o tit»-i:t.' wahr » u« lushi*ir *\n | Aiiiiia, nii> ai>!>- kela '»«• w iihtn<> insu.ii, | ilaua li« !ih*?i». U.pit.'• ot«: tk«' «moli K >' :t tuati niak.i ī k«'ia \«a!utti m* k« jk> «ihi a K»j>tt"t>«. ! K»> kiihmww*. Maiia |»ah* na lolwl

waU-n, i k* lapn :a o k» i<x' c mai .m;i eh- ftoi o k{« uh«iu» <'iii kv «snn»u k •; :- 4 .iM' at.a ia a! i a kt» iimlniK'. 1:1 *kn noi H<! tft <«■. !!it iko nuika i» . .(I'K' t' (I. - . UM' w 4 .i K*i>!to'H J K»- «>;>• l<• »Kf« :;oj aii l»o mm»uh»n«' k«-U ' au A'.ili' ioa fi»- \v»hi!]c 'iia ho<i *«■ HiH-1 *:t!i » m» k<M» wrli! NolniU o | kii'u wi».Je n<> i» v*> rniti ?i<nk«» iki oe i*| Wi.iW» «a ik. <n*i kf'kih kmouham»? i*j«n i kH }v> tw. •» ptuwa *UitnM m* } no I k* moii, »<.♦!<> i ma<it»«iipi> laia Kt ta moN, | wabi « kN hmhluo I paiio in *t ui | \ »ie n<> wau o iimk»' ak*> anf>. > koia I m<-« iaia. Ak.\ »11he i.ii'>«*uī<«*!»«*, ho moa kmo nnwii no īl«*k«j <> k«-!H «o, wahi a Kapit>i)a. l'a h<*oinan akn ia īs*na nol i ka imii »n« bo <>* kom>> i»m* a!«, *.<l<> nn< lu> io*a , t ! \ i 1 -i, < ' '.a !« < I *>j .» i .» .»«• :.i i.-:a - . ku ••-.h At,i< \ \»m. .-«' *;i. • •• Wa i'uii!.. kakat.:.»ka ; ana. 'ua a»> aku l* o \ ko nui a| \V»;«i»'k* n«> kona Si>>io ana mai e fcf • ■■ *, n >t 'i* ha ** ■ w«- U k«' nloh* ! h(>t»< n.H« i»«'na o lako>i, * <• k'«u* ** »o j :* , kan »«■ *« n»»hwi.i 1 .t ,<iit i ( «.j !a i»>> k'M>u ii"tn«'. I ki'i.* k.<kati;aka •; , ka >"i' !; ,»| *,» v. litsiiii.jj>a 4 *«4 ts.<i Kh ,I'aoi- , a \irfk.»s..k< !«*, i h» !.■■«! a • ~. ;.j it« , ka hfio ;u,;i a fc«Mi* li*k"'« ««i.nu' ni* k«* a i* tti", tt«!»i«t!* n* h«K»h«»i>» 'ho !« »»)* • « « '!>■.» k.l M,ik.»t i, •,« ■ i : ■ *. ■ ,«* u ui' koiA mo*, i , i ■ :■ ■» « *k" -sti »«««.•! II» ka <»!,. • Vi«. *i*.K a 1 ■ " ;t« Kn* k» •« . ; •» o. * h ak«i 1* : •• • »> •* an« K*j 1 H »■-,* ksi . ' jk ' > • k > « lt» »a »s t-;., *3M> : lk * . « . i.. >a K*W a »»u u ««■ ■-,* ; . .>* « AKii iaia K • • • . . • »k • .<* K»j •<t> i.» . «»• .« ■•-. .i- a .<«K i ,i . : ■.* <»« »> K* . , : . ... , <'• >l*«i-*!.tk. I ,0 l i : ti«*l i. .* .. O i. «. » ' • *r t ... ■■ «.*'.!.•» k# ' , :> M»> O v % < * « j< < • k*.i v i a.k* •. *' »«. <**•«• * k* >•«*' «« * M »<«- ' * |«a?r ■>.»*« *• ■ i «.* H *»> ••-. < k 'i » ,« ,a IV ' -'« 4 • ,* • . n > v . ; '.•• 1 * * v % v> f<*t * la ■ ' ta .a-a • • 1 V*-jm 1 » * * « h< i j I

1 k,«p:t!"i!') o KapihiU im'i,» <» !»iih nei, .. k.» iio j}i •> ua r*eif Kauv«;> ■Ma i hauK» ih" at iti» tii vsie e> Ku]>iv !;t a lioni i!io 1a inAmnli <> k»na "J>>'ih ■■ i-ianoi) i ku poiuo <4e ana o kotta h»kn l«ah!:.»-. ('a !, .ik.-pii akti 1* h«> h-'t '<ia i.l'm';." a»a sit Ka}'it..;';la i ko»a l»uli una ! 'ai.-i tna k* 'u «iiaiiiua i!t<> aniī" k**na'm«I kan > i S!ak nikoiia kr hei iiiai in* a<>'«: I«• l.'U* «ts.t .. Kapilola iiiia. l"a 111«? kotuj 1 nuiii « ki« katiun IVK' i <.m':i uu\ | K;t;'U. t.i' .'k.uika ai. | t » !<• •! j-of-.lt i ak'i •!«• .«» Kaj>tt .li ,n«> j k 'iia runu no ka )i'j.«tiiat r utß«-ana iaia } ih-- t» ka «a tt" ui i k<.'rno tuai ai o >1»J k «nikon.i'lok > o ka mnn «» kana wa. j hlt.«> « "iK-ho aiut. j Ika k>ht au* o Mak.mikoua ihai kana | \\(«httH' <«kti n<> na < pili atia no. j Kaj>itola, ii» r>ii ae !h ki' okaikai « n» j hapaiu:* U, h l»lau aku la oia i kniv* i ' k-'«>k' o. :< h' , nt<-"' i»'jti h» iwali.i m-' k» - 1 ikiih<-a ,'Uia in Kuliihipa. I Ai' «»ia 'H» «• H'.'i kauwa maka«j lawila loa uu tk« oo i tju iiiea tt|>HU. Ina <> !k«* hv>i! aui k'u ii*hn )H-li'!iolt>im nn- kou Ma»vf 'pu >io ?uas i■ k<nt Unkn waluih . ! i i u'.a :.r u ko ji< , « l.i .. • | Maka' 'k u.a 1 i\ ohi''.iu iiiai . Kuu h'iku. ua hoao au e !iti!i laia lua ka j»o it"i .i'.ih* ou i l.>«u ■ 1 a'ii. w ;»hi h Huhilui'a. ha loa>i itu< ! o!« .t keia «a? walu * ' I MaKai.ik'Hia Hn* k i ivo hulin. i 1" oluolu mai »> kin ua loaa ota lii'ii a u.j lioiho.i mai ati uua iue ka j- !« .' > kiiu«, >.»(«!;; .a ui« kanaka Jtiia- j liiiii o k«>i»a p;i:ikii k.ir,n. I K kii.oo liiia u !,»wc niHi linua o'u i k< ia luanaw-a, 'waiu ;t Mākamkona ni»' ka li.nh -h.>t ana U' » loko o kon;. rt)tni i">-.;nai<a. lioko o eluna iiiiiuiVp k -w..ilc lio ku an:i o hapuoia, .mn* o iMakaiiikoiiii Kia !;•>! o M..«k Oiikona Ki holoh >lo iuu Hu- t;a o k i ;n. a i piha i ku huhn ina o ; * mrMut;i o u« rutul ala, a i konn iki' an* j m.ti .a kapiioia ua hi .. :>>.» mai la oia m»' iia uiiika huhh e ka nuiiiia a ht*K'j iuhi 1» a ku mma o K*.«pito|a uif kn pan,, j au* nwi 1 H< aha k>- ai)<> a k»-ia ii»u i iiti ma kou (>*!<• nna i kuti kauoh*" t'a niak<'iiiak<" ] ■ *nvi <** o h«Hipa: aku -au ta yi-? Hmha I j kou uiak' iiiHke .> ka ho«'* ana riiaj īuma i o'u f k«.-u* kaikamahim' la]»u\vak>. ! l'a h« h' mni m*i ttu iiiaunili ■> kau! j k»uoltM, wahi a Ki»pito!ii tin- ka wtwoojo. j I hflf uiai nu «m' iii-.ui.ti! o ka'.a kauI lill. (llui. it KOIll" Uia .lioko Uel 0 . k*> ii ruui! uii' kt auo hookano, i>iai <»• <• j hoanoi' aua i ko'u īi<h>jio<!. At#le no ko'n I uniiauiiiui la «v, aka, no k«>u palv *na ) k*'u k*t)<>hrt, * ina 0«» i poino iu* k* J M '» ih'i, al&ila,uh <>i i<>a «ku i* o ka poi;o loauiul] o kou hoonankuiki ana iua; t»'»f.ii k«,*na aeuhiiuka*', walu a Makaui- | koua mv ka hohi atuv o kouw uv*u! v. 1 j t» in'li: *ii i' īk»' i ko'ii iio*ioita rna| jka hali- qna ot*j«a «i W«<il:iru, oia iioi o j j VV*ioU*kH. a ilau.i )«<** au i ka mu nui j uia ka (><> uei. Maln » Kapuola. j L'a tn*kt"iuaki- ioa au i n* ī ioa* ia '«•! ki-kaiii tiha p4>ttioajiau «>u luau au \ k«j nakuiaki, ..> vr, o «*•■,. >v «lu * Makaiu-, kona uiv ku hoiokf *na nu <> a uiaam'i ] iiii- ka nlmu «u* i koua kook«>o ilalo, | i H«;*ii* kau uu»* i tkf ai tual«ila.' | j la ikt" itu ia i H*la >»\>iv, t » Waioleka | | .*»»«* N*iiM, a.lu" hookain tuoH i uiav}Hit<> j 1 oi« t*'tt, w*hi a Kapttol*. 1 | O kt-liauHoiuo uui i hea oia i kel* \va?i | Aaiii * .Makanikuiia. j uw*i in.awH «• kuu utaktiak*no, o ki>j kHhi *«« i o kol* p.n* a*n i hotkv «ku j Ufi »ai». a Ka]>!Wola. I A«>jt*, o'Koin'i* iHla Nom», kela kut»uvu itio tuu w*!o, w*hi a M»kau)kona f t a«- ai. i A, tia utaoj«ii>" :ikti ia la'u, aole oia i httu hoi «)?! uia kvia jh>, w*hi a K»plU)i*. K cw*.ik«Mt«*Uf mai kiia **i>ī *ku * iiwi iuui* iiou w*iu • M*k*uiko»jt*.

\lai»oj>o ih») o kt naiu«alf ana aku o! K.aj>it«»U mat i*U aku, ua hoiwiioiM *o J i*-U'M*K*t;ikon* nia o a luaauoi mo ka ] i»»*>puk* f>n» i koia m»u nloio uuiia iho, J |«* oi» o hoopaakiki auu <»i» i ka hdo IUMi; aua nia koi* wilu, ;Uaila, v j>«ii)o *n* • >ta Ho tuo* uiaio Km koia a'u »« wU-li» H« i. Ua iko *U ia UK»*. a<»io o h*ia

<>ioi > * ii, Hi' ujh?4 uiHkahou .i w al,. ***> k"'n akoakp* .uia ak« i«ia oiai « oi l<<» *kn ann k<>sia j>aakiki, Me*h* k«"u o i»»n* «i. Aiiiii» kahoa »ku i* <»ia <a i t . k» ii io aua tnai .iuma oua l « tu*k«in*ko *u v h«5« | uiio to* 0 « i ka'u tuau kan«»lw, a «ita kot*. ūia koi» v%a «Ku » m*k*ftla loa <»• ; kahi o lwrlo at o k.> hakil H ihi,vo. I kon* «» »• [ !»*•&» ») t ka itoh>h«> o uka'i j>u oo Uta iua n* **iii »u*u *na o l«'l 0 *;. A»- o kmi hnkii, r uiakaai* 1,»» ana wau i*u, wah» a linltjht{>a mt k» u*ka hauUuiu k« u» k«u<> i k* ui*kau. Ko t»*i lum *ku u<et *>,i ih oo ( > liulu- )«»(»* m* •» »> jwk' aaa i kuu kauoli*. aiai'.i, v i»»»*io v» »- i»i u »>u man m*ka, * kun ktu<»ii»j<aa « t«h» *k"» * «■ ui*j i*'u *ku. «ahi a M»k*iiik>iva, Ma k«->a »ahj t ka uh»* hU-iholu <. h«i *» v*it »4 * no {# V- • k*U v h»thu »u* »> M*ka» ii* ,*.» t •• h»Ji- *n* lua k* * • '«* «•» j« Vt*4«in, u* lil»> i& U r "..«»jiitu K»* «i, * u» h.*»i! * lv •' ° '* v- ' •<» i." K» h«►.»»(«>,! t k* <»»>«■ *»»« tiu *«H» «*lu * h;ks | ka ma<>" rv, r \,t, k*n»|s a „ K<n.oJ* !*■••.•« .• k,, •• , A •»«!.» } Uu • u a!.. k«»n* « •?■'..,■■ ;.u»j ; \ »U.t« tt "» «.« ka'. U *« k«u ' t *t »■< K <A ...Al , a ,!• » k»iU >1 , '• ' »k A . i. k VI , ! fc \ •** ♦*•• * K»! .1 ;» . '...X.,ak* ,• k* ■* a \ f * ,k " . ak;, .* 04«

1 kana .kiluw'a I'aele t< h«;«.>makaokau »»n*] i ht> k>kt u >>ia ka Kmiiola ij j>fmo mai aī : H l!nhit)]|>a ?»o1.■ mu i makc!iuikiJ_iL"eJ «> nkaii īīi^hi •£«.-"o ū. ŌMau it""katii n> | k.- lieU- 1 Aol' !oii p. I» o kuu bukn *% •lui.»-, ■'ii\i ua keuohn k»>n niakuukAn*' t-«'M <• makiknlii l(>a. a mn iku e "ānS~ i j ki'in «'ftia »»«** Hloha m ka ia "'m tnatt iuaku, Haliii * Hulu!;ifta : paui'. uuii iiP". i In» |k ?a aoio l ui "''u iniakoumke ja o» «• hrlr* pu tuo a ! u. l'a maki iii.ik' an i>wau ji.v->ka!ii w> kv lieK' \"lai!.i k<kaii"{>,a nei at) iu p kn ltftulit'n ana j kda li»', u »■ ht»i n'"> k"U «alii, wahi īi Ku{>it.>f;i »n>' k;\ U-" inih'i. Maumii ti k<>>i< mau .i Ka{-itnla, n» hw ih»la na kanwa IW!'- al;» isu> kn iiumunau'u !n?!u aue i k u na i'i-.iii", a ua hiwikanmaha 1"» i« |iku k>> Kai>it<-!« iiwhi»> uo kt*ia iv»i*a. : l lleahn kiln «■ uwe e lfuluhi]M" W ahi a K:tpil"!:i i pano nuū ai. Hc niaki'Aiake no an<'i > j«>aln h» «i'ii m:m makH" whlu a"Huluhi{>.i i j>an«inai a5 t!if ka K-" hu'nha'u. Ht'aha, »a!ti ht>ts a Kapit"l<tOta li"i, kf niniin n»-i au ia ><«' l>f 111»ki.'Uiak no unei >«• »■ ji'XUl > ia >.111 mau «> ktia kit otel>» jt»a a koii inakuakaut> īa'u, v :tiu a Huluhipa Alaila «>ia ke kauoha a k" hnku i» otma a<i!« i ih* t- mak;.ah» ia'u, aUila, i* ]>*,> a!-> ta k'.u niau maka"Mr>ihi a Kaj'it"la. ! Oia, oia, «ahi a HulUhipu 1 j>anc hofi ! iuai ' oii' an> 1 : k-.uoha mai ia ««• ina j.*- «• h«H>ku'ii i k-t'u kaiinha, alai!a, t »>k! lia k«iu niau kii< ki»« niaka, wahi ii>»t a t Kapito!a. 1 *t>K ho1«» lo.i i ku'i I,jiu - uahine., 1 wahi a Hu!tiliipa | Alaila «' h'f«>pii>i i k-«i nwe ana, a k»* jkano!ia iu*i au ia ot*, j kou vva «■ ukali ui ! ia'u e hoomama" loa'h> mai i<i'u aku, ! ao)«' o'-u makemake «- p-lli pu mai oe tne ;.a'.u "iai hv riiakt'ni »k«.' au i ka lu-le ln>nkahi, vv:t!a"a Kapilnl», l'u ponu. wuhi a lloluhipa. Oiai ti M ik«/ ilv<> la i) Huluhipa o ko ul«hfk' vvak U" tu «» hiki <ti iafa ke !io.>k<>l<• iuah"pi' <» ka inrhrit <1 kona haku wahiin.*, aot« hoi ma kfkaoi J»,n>» 0 at*. AiiU- i ]»au.